Hai tư
cách được đề cập tới xoay quanh một bàn tiệc đã vang lên trong bài Tin Mừng hôm
nay. Tư cách một, là khi bạn là “khách” đi dự tiệc, thì bạn phải làm sao. Tư
cách hai, bạn là “chủ” : khi bạn đãi tiệc ai, bạn phải mời những người nào…Mỗi
tư cách có một lời nhắn nhủ riêng của Chúa cho họ. Tôi không gặp thấy một điểm
chung nào Chúa muốn nói với, cho cả chủ mời lẫn khách dự tiệc. Vì thế tôi không
chọn lời, mà chọn một chữ chung cho cả khách lẫn chủ trong bữa tiệc, là chữ “ăn”
để xây dựng cho bài giảng hôm nay.
1. Tầm
quan trong của “ăn” trong hành vi và lời dạy của Chúa
2. Bên
kia chữ ăn (Beyond eating).
1. Tầm
quan trọng của "ăn" trong hành vi và lời dạy của Chúa
-Hành vi : Trong cuộc sống công
khai của Chúa Giêsu, sách Tin Mừng ghi lại rất nhiều sinh hoạt của Ngài liên
quan đến cái ăn: Ngài đi ăn cưới tại Cana. Ngài ăn tiệc do những người biệt
phái khoản đãi, mà bài Tin Mừng hôm nay là bữa tiệc do chính thủ lãnh nhóm
Pharisêu mời đến. Ngài chia sẻ thân mật với bữa cơm gia đình của ba chị em
Mattha, Maria và Lazarô, mà ở đó Matta rối ríu với món gỏi này, món nộm kia,
còn Maria khôn ranh ngồi nghe lời Ngài. Ngài lại ngồi ăn ngồi uống đồng bàn với
những người thu thuế, những người tội lỗi. Rồi cả sau khi sống lại, Ngài cũng
hiện ra trong lúc ăn uống. Luca ghi : “Đang
khi các ông còn chưa tin vì mừng quá, và còn đang ngỡ ngàng, thì Người hỏi: ‘Ở
đây anh em có gì ăn không?’ Họ đưa cho Người một khúc cá nướng, Người cầm lấy
và ăn trước mặt các ông” (Lc 24, 41-43). Nhưng quan trọng hơn cả đó là Ngài
đã thiết lập giao ước mới trong bữa ăn cuối cùng với các môn đệ tại nhà Tiệc
Ly. Và khi sống lại, 2 môn đồ trên đường Emmau nhận diện được Chúa cũng là qua
bữa ăn : Khi đồng bàn với họ (chứ không phải khi cầu nguyện với họ), mắt họ mở
ra (Lc 24,31) (làm như thấy đồ ăn thì sáng mắt ra !).
Chúa
Giêsu thường bị những người biệt phái và luật sĩ bắt gặp trong các bữa ăn, đến
độ những người biệt phái gọi Ngài là một tên "mê ăn uống," nhậu nhẹt
say sưa. Chúa Giêsu có lần nói "Thật
vậy, ông Gio-an Tẩy Giả đến, không ăn bánh, không uống rượu, thì các ông bảo:
`Ông ta bị quỷ ám.' Con Người đến, cũng ăn cũng uống như ai, thì các ông lại
bảo: `Đây là tay ăn nhậu, bạn bè với quân thu thuế và phường tội lỗi (Lc
7:34).
-Lời dạy : Nhưng bữa ăn quan trọng
và ý nghĩa đến độ Chúa Giêsu đã lấy đó làm một trong những đề tài chủ yếu trong
những lời rao giảng của Ngài. Có biết bao nhiêu lần Chúa Glêsu đã ví Nước Trời
như một bữa tiệc, và như bữa tiệc cưới. Nước Trời là một tiệc cưới, trong đó
Thiên Chúa mời gọi mọi người đến dự tiệc, không trừ một ai. Vậy trong hành vi
và trong ngôn từ, Chúa Giêsu gắn bó với chữ ăn, với bữa tiệc khá đậm đà khiến
ta phải suy nghĩ về tầm quan trọng của nó.
Nếu
Đức Giêsu là người Việt-Nam, giảng bằng tiếng Việt, thì chắc hẳn Ngài còn sử
dụng nhuần nhuyễn chữ “ăn” này trong nhiều lãnh vực khác nữa.
Có lẽ
không có ngôn ngữ nào trên thế giới này mà chữ ăn xâm nhập vào đủ các góc cạnh
của cuộc sống như ngôn ngữ Việt.
-Không
có một động tác nhai nào mà vẫn cứ gọi là ăn: Nào là ăn gian, ăn bám, ăn quỵt,
ăn đứt, ăn hiếp, ăn thua, rồi lại ăn cắp, ăn cướp, ăn trộm (trộm đồng hồ chứ
đâu phải ổ bánh đâu, vậy mà cứ ăn thôi : ăn trộm).
-Hoà
hợp với nhau thì có ăn khớp, ăn nhịp, ăn jeu và ăn ý. Động tác hoà hợp vợ chồng
cũng không vắng được chữ ăn : ăn nằm, ăn ở, ăn đời ở kiếp.
-Cái
không ăn được, vẫn cứ ăn : ăn ảnh, ăn khách, ăn tiền : “ông ấy ăn tiền dữ lắm”.
-Cái
không được ăn, vẫn gọi là ăn : ăn chay. Chữ ăn chay này làm tôi nhớ lại thủa
nhỏ khi nghe người lớn nói, hôm nay ăn chay đó, cũng đòi mẹ cho mình ăn chay
nữa. Thấy ăn là đòi của con nít, chứ đâu hiểu ăn chay là không ăn. (Déjeuner. Breakfast : ăn sáng là phá chay).
-Chắc
Chúa Giê-su người Việt sẽ dạy chúng ta một từ “ăn” hơi xưa một chút, nhưng vẫn
còn hiểu được: ăn lời. Con cái không ăn
lời cha mẹ, con cái hư; các ngươi không ăn lời Ta (nghe và giữ lời Ta) sẽ không
được vào Nước Trời. “Không phải cứ nói
lạy Chúa lạy Chúa là được vào nước Trời, nhưng…”
-Và dĩ
nhiên, Chúa Giêsu người Việt sẽ luôn nhắc nhở chúng ta ăn… ăn-năn. Hãy ăn năn sám hối, vì Nước Trời đã gần.
Ta
đang trong mục tìm hiểu về tầm quan trọng của chữ ăn trong hành vi và tư tưởng
của Chúa Giêsu. Ta cũng tưởng tượng nếu Ngài giáng sinh trên đất Việt, con của
đức nữ trinh Nguyễn thị Mít thì ắt hẳn Ngài sẽ dùng chữ "ăn" nhiều hơn
nữa trong lời giảng với đầy đủ các góc cạnh ý nghĩa khác nhau của nó. Và Ngài,
Đức Giêsu người Việt sẽ dự nhiều bữa ăn hơn nữa, như người ta vẫn thường đồn
thổi : người Việt gặp nhau là mời nhau đi ăn cái đã.
Chúa
Giêsu, tuy không là người Việt, nhưng rất coi trọng bữa ăn, như chúng ta đã kể
sơ qua trên kia. Ngài rất nhiều lần ví nước Trời như bữa ăn, -mà bữa ăn lớn cơ-
tức là bữa tiệc. Không phải tiệc trang trọng hội nghị khuôn phép, mà là tiệc
hân hoan vui mừng: tiệc cưới. Nước Trời
ví như nhà vua kia mở tiệc cưới cho hoàng tử… Nước Trời ví như 10 nàng trinh nữ đi đón chàng rể, chứ không phải
đón chủ tịch, đón tổng thống. Đón chàng rể là có ăn, có tiệc…
Chính
Ngài đã làm một hành vi để đời, là lập bí tích Thánh-Thể trong bữa ăn, chứ
không phải trên núi cao khi cầu nguyện, trong đền thờ lúc dâng hương. Và chính
bí tích Thánh Thể lại là một bữa ăn. “Hãy
cầm lấy mà ăn, hãy cầm lấy mà uống.” “Ai ăn… sẽ được sống đời đời.”
Vì
Chúa Giêsu đề cao bữa ăn trong hành vi và lời dạy của Ngài, nên chắc hẳn Ngài
có ý gì đó chứ, chứ không phải Ngài chủ trương sống để ăn đâu. Ăn để sống thì
có thể. Và thế là ta qua phần 2: Cái bên kia của bữa ăn (beyond eating).
2. Bên
kia chữ ăn
Chúa
muốn dạy gì khi Chúa đề cập nhiều đến chữ ăn, đến bữa tiệc. Bài Tin Mừng hôm
nay hé cho ta một lời đáp: Chia sẻ. Ngài muốn dạy: hãy chia sẻ. Đức Giê-su nói với kẻ đã mời Người rằng: "Khi nào ông đãi khách ăn trưa hay ăn
tối, thì đừng mời bạn bè, anh em, hay bà con, hoặc láng giềng giàu có, kẻo họ
cũng mời lại ông, và như thế ông được đáp lễ rồi. Trái lại, khi ông đãi tiệc,
hãy mời những người nghèo khó, tàn tật, què quặt, đui mù. Họ không có gì đáp
lễ, và như thế, ông mới thật có phúc: vì ông sẽ được đáp lễ trong ngày các kẻ
lành sống lại.” (Lc 14, 12-14).
Chúa
lập bí tích Thánh Thể không phải để cho ta thờ lạy đâu. Quỳ sốt sắng hát thờ
lạy Chúa, thờ lạy Chúa… không phải là lý hiện hữu của Mình Thánh Chúa. Chúa lập
bí tích này trong bữa ăn, và chính bản thân bí tích là một bữa ăn, là để “chia
sẻ.” Ngôn ngữ phụng vụ thủa ban đầu thay vì gọi thánh lễ, là gọi đích danh tên
thực của nó : lễ bẻ bánh. Không phải tấm bánh nguyên, mà là bẻ ra. Bẻ ra để
chia, chứ không phải bẻ ra cho nhỏ để dễ nuốt. Đại Hội Thánh Thể Quốc tế tổ
chức tại Lộ Đức năm nào có đề tài thật thích hợp: Tấm bánh Bẻ ra. Người
cầm lấy bánh, bẻ ra, trao cho các môn đệ mà nói: tất cả hãy cầm lấy mà ăn…Bẻ ra tức là chia sẻ, chứ không phải để
nguyên giữ cho riêng mình. Có nhiều hình thức để bẻ ra chia sẻ và cũng có nhiều
cái khác-cái-ăn để sẻ chia.
Tạm kết ở đây:
Chúa ăn nhiều và nói nhiều về ăn.
Không phải là Chúa tham ăn hay là tay sành điệu về các món nhậu. Ngài muốn dạy
một điều : ăn là cái dễ chia sẻ hơn cả. Quần áo, có thể vừa hoặc không. Điện
thoại di động chia cho ai mà họ không biết dùng thì cũng như không. Riêng ăn,
thì dễ chia sẻ nhất, nhất là khi người ta đói. Đói, ăn gì cũng ngon. Thánh lễ
là một bữa ăn. Nếu ta không có tinh thàn chia sẻ, thì việc ăn Mình Thánh Chúa
quả là một xúc phạm, vì Ngài không còn là tấm bánh bẻ ra chia cho mọi người.
Thánh Phaolô cũng nói mạnh hơn thế trong thư 1Cr 11: Ăn mà không biết sẻ chia,
là ăn lấy án phạt !
Hãy có tấm lòng biết chia sẻ.
Anphong
Nguyễn Công Minh, ofm
_______________________________________
Đọc thêm :
1. Carlos
là đứa trẻ đường phố thuộc khu ngoại ô vòng đai của Manila. Tuổi thơ đã để lại
trên bé nhiều vết sẹo chìm, lắm vết thương lòng không sao chữa lành được. Nhưng
linh mục coi xứ gần đó lại thường thấy cậu ở trong nhà thờ, nên ông rất thán
phục đức tin can trường của cậu bé. Một ngày kia, trong khi ngồi toà giải tội
–loại toà hộp, rất kín đáo- vị linh mục thấy cậu bé Carlos này rút một cọng cây
lau nơi chổi quét nhà thờ. Cậu ép một miếng kẹo cao su đã dùng nơi một đầu của
cọng lau và rồi nhét cọng lau với đầu có kẹo cao su dính đó vào khe thùng tiền
của kẻ khó, gọi là poor box. Cậu vất vả kéo ra từng tờ giấy bạc, từng đồng tiền
kẽm. Rồi cẩn thận, cậu trả cọng lau về với cái chổi và bước nhanh ra khỏi nhà
thờ. Vị linh mục quyết định đi theo xa xa. Ông thấy cậu dừng chân tại quầy bán
bánh, mua một bao to bánh mì nóng hổi và đi thẳng tới một nơi các trẻ em đường
phố khác đang tụ họp tại đó. Các em cầu nguyện và ăn tất cả những chiếc bánh
đó. Một buổi họp mặt thật hạnh phúc. Kết thúc câu chuyện là : vị linh mục đó,
quyết định gia nhập vào nhóm trẻ bụi đời này.
2. Bữa
ăn mang ý nghĩa chia sẻ. Nhưng nếu không sẻ chia được bữa ăn vì chưa đủ hoàn
cảnh, thì ta cũng có thể sẻ chia những thứ khác. Các bạn trẻ đây có thể chia sẻ
tri thức, chia sẻ học vấn, chỉ vẽ cho nhau, giúp đỡ giới thiệu nhau tìm việc
làm… tất cả đều là ý nghĩa bên kia của bữa ăn. Riêng cái này, các bạn có thể và
làm ngay được là chia sẻ niềm vui, chia sẻ nụ cười cho nhau. Ăn nơi cái miệng,
và nụ cười cũng nơi cái miệng, cửa môi :
3. Một
hôm Dương Chu sang nước Tống, vào ở trọ một nhà kia. Người chủ nhà có hai nàng
hầu, một nàng đẹp, một nàng xấu. Để ý quan sát Dương Chu thấy trong nhà ai cũng
quí trọng người thiếp xấu mà khinh rẻ người thiếp đẹp. Lấy làm lạ, ông mới dò
hỏi cậu bé giúp việc. Cậu bé tiết lộ:
-
Người thiếp đẹp kia hay kênh kiệu, tự cho mình là đẹp nên mất đẹp. Chúng tôi
chẳng ai còn nhìn ra cái đẹp của nàng. Trái lại, người thiếp xấu, tự biết mình
xấu, sống vui tươi, hồn nhiên vô tư với mọi người, nên không ai còn nhìn thấy
cái xấu của nàng nữa.
Vậy là
bạn không thể thoái thác vì nói rằng mình không đẹp để cười, hoặc cười không
được đẹp. Hãy cứ chia sẻ niềm vui, bạn sẽ có niềm vui.