Cuối cùng người nghiên cứu muốn kết thúc công việc với một bản tóm lược các khám phá và đề nghị thực hành.

I.   NHỮNG KHÁM PHÁ

A. Bối Cảnh Nền Tảng, Thách Đố và Cơ Hội Khả Dĩ Trong Việc Đào Tạo Thiêng Liêng ở Việt Nam

      1. Bối Cảnh Lịch Sử Thời Phong Kiến 

Những hiểu lầm về việc thờ cúng tổ tiên đã gây ra những phản ứng tiêu cực từ cả phía người dân Việt Nam lẫn các nhà truyền giáo ngoại quốc. Điều này dẫn đến một lời khẳng định “theo Đạo là bỏ Ông Bà,” và hậu quả là Đạo Công giáo bị loại trừ và các Kitô hữu đã bị bách hại dưới thời Phong kiến nhà Nguyễn.

       2. Bối Cảnh Lịch Sử Thời Cộng Sản 

Trước năm 1975, có sự đối đầu đố kỵ giữa Giáo Hội Công Giáo và Chủ nghĩa Cộng sản vì ý thức hệ hữu thần và vô thần. Sau năm 1975, mối tương quan đã chuyển hướng và đi tới hiểu nhau và cộng tác với nhau. Nhưng những hạn chế về tôn giáo, tính phức tạp của tâm thức văn hoá, những ảnh hưởng của toàn cầu hoá với nền văn hóa duy vật và hưởng thụ đã làm cản trở sự phát triển thiêng liêng và việc rao giảng Tin Mừng của Hội Thánh.

B. Liên Quan Tới Giáo Huấn của Hội Thánh

    1. Chỉ Dẫn Nổi Bật của Hội Thánh Hoàn Vũ 

Hội thánh coi việc đào tạo linh mục như một nhiệm vụ sống còn của mình và luôn ưu tiên cho việc đào tạo thiêng liêng. Rất nhiều văn kiện đã được ban hành để hướng dẫn, nhằm mục đích giúp cho các linh mục tương lai trở nên đồng hình đồng dạng với Chúa Giêsu Kitô. Một số những văn kiện nền tảng nhất cần kể đến là: Optatam Totius, Presbyterorum Ordinis, Pastores Dabo Vobis, Ratio Fundamentalis Institutionis Sacerdotalis, Spiritual Formation in Seminaries, và Church in Asia.

    2. Hướng Đi Và Những Chỉ Dẫn Cụ Thể Của Hội Thánh Địa Phương

Liên Hội Đồng Giám Mục Á Châu và Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đã đưa ra hướng đi và những chỉ dẫn cụ thể để áp dụng Giáo huấn của Hội Thánh hoàn vũ vào hoàn cảnh của từng Giáo Hội địa phương, với mục đích trình bày Đức Giêsu Nadarét trong viễn tượng Kitô học theo chiều từ dưới đi lên: gần gũi, dễ hiểu và dễ chấp nhận bởi người Á Châu. Các Giám Mục mong muốn đào tạo các linh mục tương lai trở thành những thừa tác viên vừa là Công giáo đích thực vừa là người Á Châu đích thực, trong chiều hướng hội nhập văn hoá, sử dụng những gì là chân thực và tốt đẹp trong truyền thống và văn hoá Á Châu vào việc loan báo Tin Mừng và canh tân Hội Thánh .

    3. Hòa Nhập Giáo Huấn của Hội Thánh

Tính hỗ tương và lệ thuộc lẫn nhau giữa thừa tác viên và cộng đoàn được nhấn mạnh: chức linh mục thừa tác là để phục vụ cộng đoàn, và trong cộng đoàn này, linh mục phải đóng vai trò ngôn sứ. Kiểu mẫu linh mục nhằm đào tạo phải là một con người vừa thấm nhuần thiêng liêng vừa thấm nhuần nhân bản, một hình ảnh sống động của Đức Giêsu Nadarét, được cắm rễ sâu trong kinh nghiệm thập giá và tình yêu say đắm cho Chúa và cho nhân loại, kiên quyết dấn thân vào đời sống và chức vụ linh mục, luôn hiệp thông và trung thành gắn bó với Hội Thánh, dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần. Linh mục sẽ được nâng đỡ và nuôi dưỡng bởi cả hai  phương tiện vừa tự nhiên vừa siêu nhiên, bởi sự trung thành với đời sống linh mục của mình và bởi việc  đào tạo thường xuyên hòa quyện với những mối tương quan hài hoà, quân bình và trưởng thành.

    4. Bối Cảnh Hóa Việc Đào Tạo Thiêng Liêng

Việc đào tạo thiêng liêng cho các linh mục tương lai sẽ hữu hiệu và đáp ứng đúng lòng mong đợi của Hội Thánh và thế giới ngày mai, nếu nó được thực hiện trong viễn ảnh của Giáo Hội học của Công Đồng Vatican II, của Truyền giáo, của Cộng tác với Giáo dân, và của Đối Thoại: đối thoại với các nền văn hoá, với các tôn giáo khác, với người nghèo, và cách riêng trong bối cảnh xã hội Việt nam hôm nay, đối thoại với những người cộng sản nữa.

     5. Những Yếu Tố Đặc Biệt Giúp Chủng Sinh Trở Thành Thừa Tác Viên Hữu Hiệu

         1. Đào Tạo Thiêng Liêng Trong Giai Đoạn Tiền Chủng Viện

Việc chuẩn bị các ứng sinh thích hợp là nhiệm vụ hàng đầu của cộng đoàn Giáo phận, trong đó phải kể đến sự dấn thân không thể thiếu của Giám Mục Bản Quyền. Sự chuẩn bị nhắm đến việc tiếp nhận các ứng sinh vào chủng viện, qua việc phân định, nhận xét, đánh giá, tuyển chọn và khai tâm họ đi vào sự cam kết khởi đầu tiến trình tự biến đổi và cam kết với sứ vụ. Việc đào tạo ở chủng viện tùy thuộc vào phẩm chất của các ứng sinh đã được nhận vào.

         2. Giai Đoạn Đào Tạo và Tự Đào Tạo Thiêng Liêng ở Chủng Viện

                 a. Đào Tạo Thiêng Liêng 

Đào tạo thiêng liêng thích hợp và toàn diện phải quyện vào với đào tạo nhân bản, để chủng sinh đạt tới sự trưởng thành cần thiết về nhân bản, về đời sống Kitô và linh mục. Trong tiến trình đào tạo này, việc linh hướng chiếm một chỗ rất quan trọng. Việc linh hướng nhằm giúp chủng sinh kinh nghiệm về Chúa và sự hiện diện của Ngài, khám phá ra đường lối Chúa kêu gọi và  đáp lại với tự do nội tâm, dấn thân đi theo và sống tương quan thân mật với Chúa, nhận rõ trách nhiệm của mình và phát triển nó dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần.

                 b. Đời Sống Cầu Nguyện và Đời Sống Nội Tâm 

Cầu nguyện là yếu tố quan trọng nhất của đời sống thiêng liêng, được nuôi dưỡng và thăng tiến nhờ sự thinh lặng bên trong cũng như bên ngoài, nhờ Lời Chúa và Thánh Thể. Các chủng sinh được khích lệ áp dụng những cách cầu nguyện theo kiểu Á Châu, chẳng hạn như cầu nguyện tập trung và cầu nguyện thân thể. Họ  cũng được đòi hỏi chủ tọa và hướng dẫn các buổi cầu nguyện chung của cộng đoàn chủng viện. Đây là cách tốt nhất để họ trở thành người hướng dẫn cầu nguyện cho đoàn chiên tương lai.

                 c. Cấu Trúc của Việc Đào Tạo Thiêng Liêng

Tương tác giữa toà trong và toà ngoài bảo đảm tự do nội tâm cho chủng sinh. Trong việc đào tạo thiêng liêng, một công việc vừa nhân loại vừa thần linh, Chúa Thánh Thần luôn giữ vai trò cốt yếu và Đức Giêsu Nadarét là mẫu gương tối cao của mọi nhà đào tạo, vốn là những dụng cụ trong bàn tay Thiên Chúa. Các tác nhân đào tạo khác là hội đồng chủng viện, cộng đoàn giáo dục, môi trường thực tập mục vụ, và nhóm nhỏ các bạn đồng môn. Nhưng tác nhân không thể thay thế được là chính chủng sinh, vì nếu không có tự đào tạo thì việc đào tạo sẽ mất hết hiệu quả mong đợi của nó.

              d. Đánh Giá và Giới Thiệu Cho Chịu Chức

Việc lượng giá của chủng viện và tự đánh giá của ứng sinh là bắt buộc và phải đi đôi với nhau trong suốt tiến trình đào tạo, đặc biệt là trong thời gian giới thiệu ứng sinh cho chịu chức linh mục.

       3. Năm Năm Đầu Tiên Làm Linh Mục của Thời Kỳ Hậu Chủng Viện 

Việc chịu chức linh mục khép lại giai đoạn đào tạo chủng viện, nhưng lại mở ra một giai đoạn mới, giai đoạn đào tạo thường xuyên kéo dài suốt đời của linh mục. Các linh mục trẻ tự trắc nghiệm mình giữa cái học có tính cách lý thuyết và sự thực hành trong các thực tại của đời sống sứ vụ của họ. Giai đoạn đào tạo này nhằm mục đích giúp họ chu toàn cách trung thành và vui tươi sứ vụ của họ trong những hoàn cảnh khác nhau, chấp nhận và vượt thắng những chiến đấu và cám dỗ cả bên trong lẫn bên ngoài.

Những mối tương quan tốt lành, hài hoà, quân bình và trưởng thành, được điều chỉnh và thăng tiến mỗi ngày, với chính mình, với thiên nhiên, với tha nhân, đặc biệt với những người khác phái là những phương tiện nhân loại. Tương quan thân mật với Thiên Chúa, sự trung thành với cam kết của mình, với đời sống cầu nguyện và với sứ vụ, lòng tôn sùng kiên trì và nhiệt thành với Chúa Giêsu Thánh Thể và Mẹ Maria là những phương tiện siêu nhiên. Những phương tiện tự nhiên và siêu nhiên này sẽ thực sự là bảo đảm cho sự thành công và lòng trung thành của họ.

II. NHỮNG ĐỀ NGHỊ THỰC HÀNH

A. Liên Quan Tới Bối Cảnh và Các Thách Đố

     1. Hiểu đúng đắn về việc thờ kính tổ tiên

Hiểu đúng đắn về việc thờ kính tổ tiên sẽ là cách tiếp cận hay nhất và là con đường tốt nhất để hiệp nhất mọi tầng lớp dân chúng Việt nam. Giáo Hội nên giải thích, hội nhập văn hóa và thực hành việc thờ kính tổ tiên trong đời sống và sứ vụ của mình. Đây sẽ là một đóng góp hợp pháp và hữu hiệu cho sứ vụ Tân Phúc Âm hóa của Giáo Hội;

    2. Đi xa hơn các yếu tố văn hoá và tâm thức

Việc đào tạo thiêng liêng nên giúp các linh mục tương lai đi xa hơn các yếu tố văn hoá và tâm thức, để đào sâu và củng cố nền tảng Thánh Kinh của chức linh mục như là tôi tớ phục vụ, đồng hình đồng dạng với chức linh mục tôi tớ phục vụ của Đức Kitô, qua nếp sống giản dị, nghèo khó, hiệp nhất, đối thoại và cầu nguyện;

    3. Sứ vụ loan báo Tin Mừng

Nhằm sứ vụ loan báo Tin Mừng, các linh mục Việt Nam tương lai nên tiếp tục quan điểm tích cực của các lãnh đạo Giáo Hội của mình: sống hiệp thông mạnh mẻ trong lòng Giáo Hội, vượt qua những khó khăn và hạn chế, đứng về phía người nghèo, đối thoại và cộng tác với tất cả đồng bào để xây dựng và phát triển quốc gia, chuẩn bị đất tốt cho hạt giống Tin Mừng, noi gương Đức Giêsu Nadarét, dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần.

B. Liên Quan tới Giáo Huấn của Hội Thánh

    1. Thực Thi Giáo Huấn của Giáo Hội

Công đồng Vatican II, như một lễ Hiện Xuống Mới, đã đưa Hội Thánh tới cuộc đổi mới tuyệt vời và mở  rộng sứ vụ của Hội Thánh cho toàn thế giới. Việc đào tạo linh mục không bao giờ thiếu sự hướng dẫn của Hội Thánh, qua những văn kiện căn bản của Huấn Quyền. Tư tưởng hướng dẫn hành động. Đừng để giáo huấn của Hội Thánh không được biết đến, và cũng đừng để giáo huấn ấy chỉ ở lại nơi những lời hoa mỹ. Nhưng, hãy đọc, đọc đi đọc lại, “nhai đi nhai lại” và đem giáo huấn ấy đi vào thực hành.

    2. Hướng đi và những chỉ dẫn cụ thể

 Liên Hội Đồng Giám Mục Á Châu và Hội Đồng Giám Mục Việt Nam trình bày những hướng đi và những chỉ dẫn cụ thể, áp dụng giáo huấn của Hội Thánh hoàn vũ vào bối cảnh địa phương của mình. Chúng ta phải nghiêm túc đưa chúng vào hành động, nếu muốn việc đào tạo linh mục được thích đáng và các linh mục tương lai đáp ứng cách hữu hiệu các thực tại khác nhau của Giáo Hội và của Xã Hội, hầu xây dựng Nước Thiên Chúa.

C. Bối Cảnh Hóa Việc Đào Tạo Thiêng Liêng

Việc đào tạo thiêng liêng cho các linh mục tương lai sẽ hữu hiệu và đáp ứng đúng lòng mong đợi của Hội Thánh và thế giới ngày mai, nếu việc đào tạo này được thực hiện trong viễn ảnh của Giáo Hội học của Công Đồng Vatican II, của viễn ảnh Truyền Giáo, của Cộng Tác với Giáo Dân, và của Đối Thoại: đối thoại với các nền văn hoá, với các tôn giáo khác, với người nghèo, và cách riêng trong bối cảnh xã hội Việt nam hôm nay, đối thoại với những người cộng sản.

D. Những Yếu Tố Đặc Biệt Giúp Chủng Sinh Trở Thành Những Thừa Tác Viên Hiệu Năng

     1. Chuẩn Bị Những Ứng Viên Có Phẩm Chất

Vì việc đào tạo thiêng liêng toàn diện trong chủng viện tùy thuộc vào phẩm chất của các ứng sinh được nhận vào chủng viện và việc đào tạo linh mục là bổn phận của toàn thể Hội Thánh, Cộng đồng Giáo phận nên dành một sự cộng tác lớn hơn trong việc chuẩn bị của mình trước khi gửi họ vào chủng viện.

     2.  Nuôi dưỡng đời sống cầu nguyện và nội tâm

Đời sống cầu nguyện và đời sống nội tâm làm phong phú và nuôi dưỡng đời sống và sứ vụ linh mục. Do đó, các ứng sinh không chỉ học triết học, thần học, các khoa học xã hội và nhân văn, nhưng họ cũng nên có gắng cầu nguyện và chiêm ngắm trong và qua các đòi hỏi học đường này.

    3.  Phải đáp ứng với thực tại đổi thay

Các linh mục tương lai sẽ thi hành sứ vụ trong một thế giới đang thay đổi của nền văn minh khoa học kỹ thuật, của chủ nghĩa tục hoá, của thần học giải phóng, của việc đề cao phẩm giá phụ nữ. Vì thế, việc tự đào tạo phải được nhấn mạnh và thực hành nhiều hơn; nó sẽ giúp họ được trưởng thành trong suy nghĩ, trong việc tự mình quyết định và hành động, cũng như trong mọi lãnh vực đời sống;

   4. Thăng Tiến Các Tương Quan và Hợp Tác

Các linh mục tương lai phải làm việc trong sự  hợp tác với mọi người trong Giáo Hội cũng như ngoài xã hội. Vì thế, họ cần được đào tạo thích hợp và phải tự mình điều chỉnh và thăng tiến các mối tương quan hài hoà, quân bình và trưởng thành với Thiên Chúa, với chính mình, với thiên nhiên và với người khác, nam cũng như nữ, giáo dân hay tu sĩ. Như một dấu chỉ của Chúa Thánh Thần, mô hình đào tạo trong môi trường hổn hợp của Học Viện Đời Sống Thánh Hiến tại Á Châu có thể là một khuôn mẫu rất tốt và thích hợp. Hãy đến mà xem. Hãy cố gắng hoàn thiện nó và áp dụng.