Trong mỗi câu chuyện trao đổi hay là trong mỗi giấc mơ, điều khó thuyên giải nhất là phân biệt minh thị : giấc mơ đang nêu lên một vấn đề, để chúng ta chủ động tìm ra cách hóa giải. Ngược lại, giấc mơ cũng có thể đưa ra một lối hóa giải, để chúng ta nhận ra và nhìn nhận một vấn đề đang bủa vây và khống chế chúng ta.

Chẳng hạn, khi giấc mơ bảo chúng ta "Em là Tin mừng" ; chúng ta cần tìm hiểu : hiện thời tôi là tin họa ở đâu, cho ai, thế nào ...? Khi giấc mơ thỏ thẻ "Em trọng đại" ; chúng ta tự khắc cần nêu lên vấn đề :"Tôi không có tâm hồn trọng đại, trong hoàn cảnh cụ thể nào ?"

Với giấc mơ, chúng ta có phần vụ chủ động, sáng tạo, vận dụng mọi vốn liếng, kinh nghiệm cụ thể của mình.

Trong khuôn khổ của chương III, 2 này, tôi chỉ nêu lên ba vấn đề "Mẹ " mà thôi. Tôi dành phần chủ động cho độc giả, để khám phá, phát hiện những vấn đề "Con" thuộc đời sống tiếp xúc, trao đổi của mình.

*****

Ba câu hỏi, ba loại vấn đề nguyên thủy

Trong mỗi câu chuyện trao đổi, cũng như trong mỗi giấc mơ, nội dung cho dù phong phú, rộng rãi đến tầm độ nào, cũng đều xoay vần chung quanh ba câu hỏi. Thực ra, giấc mơ cũng là một loại câu chuyện trao đổi giữa hai thành phần vô thức và ý thức của tôi.

 · Câu hỏi thứ nhất có liên hệ đến thực tại :

Cái gì thực sự đã xảy ra ?

Chính thực tại lại có ba loại khác nhau : 

Thực tại thứ nhất là sự thật : Sự thật thuộc về

 ai ? Ai có lý, ai vô lý giữa tao và mày ?

Lẽ đương nhiên, vấn đề xúc động sẽ bùng nổ khi có một trong hai người, hai phe hoặc hai khối dành độc quyền về sự thật : Tao có lý, mày vô lý. Tao đúng, mày sai. Tao chính, mày tà.

Thực tại thứ hai thuộc về ý định, nằm sâu trong nội tâm.

"Mày có ý định xấu, muốn hại tao, muốn hạ bệ tao phải không ? "

Lẽ đương nhiên, vấn đề xung đột bùng nổ, khi có một người khẳng định một cách chắc nịch rằng : Mày có ý xấu.

Tâm lý gọi hiện tượng tâm lý này là bói đoán, đi guốc trong bụng người khác, có "phép thần thông đọc được ý nghĩ câm nín" của người đối diện.

Thực tại thứ ba có liên hệ đến nguyên nhân của một lỗi lầm, một khuyết điểm hay một thất bại khách quan đã hoặc đang xảy ra. Lỗi về phía ai ? Ai lỗi, ai là thủ phạm trong vụ này ?

Lẽ đương nhiên, vấn đề xung đột bùng nổ, khi có một phe qui chụp, phê phán, tố giác, kết tội phe bên kia: chính hắn là nguyên nhân gây ra những đổ nát tang thương ! Còn tôi, tôi hoàn toàn vô tội, trong trắng ! 

· Câu hỏi thứ hai có liên hệ đến bản chất đích thực hay là căn cước của chính mình tôi : Tôi là ai ?

- Một, tôi tốt hay xấu ?

Tôi có giá trị hay không ?

Tôi có những thành tựu quan trọng nào     trọng cuộc đời ?

- Hai, tôi có khả năng hay không ?

Tôi làm được gì ?

Tôi hữu dụng hay vô dụng ?

- Ba, trong quan hệ tiếp xúc, trao đổi ...

Tôi được thương hay bị ghét ?

Tôi dễ thương hay dễ ghét ?

Lẽ đương nhiên, khi tôi cứ ngày ngày nhai đi nhai lại điệp khúc : mày vô giá trị, mày bất tài, bất tướng, mày đáng mọi người ghét và tẩy chay ... chính tôi tạo ra cho bản thân và cuộc đời một con đường bế tắc, tiến thối lưỡng nan.

Tôi đánh mất niềm tin vào mình.

Từ đó, tôi cũng không thể tin vào người khác.

Tôi nghi kỵ mọi người.

Tương lai và cuộc đời là đêm tối mù mịt, bão táp phong ba, đường hầm thăm thẳm ...

· Câu hỏi thứ ba có liên hệ đến đời sống xúc động và tình cảm :

Tôi có được chấp nhận và nhìn nhận không ? Tôi có quyền gì không ? Tôi chỉ là tên vô danh tiểu tốt, bị quên lãng trong lòng mọi người, phải thế không ?

Một cách cụ thể, xúc động của tôi có thích hợp không ?

Tôi cần diễn tả ra, vì đó là điều quan trọng ? Hay  là tôi dồn nén, từ khước, vì xúc động chỉ là "phế liệu bẩn thỉu" không có quyền được trưng bày trước mặt ba quân thiên hạ ?

Đối với xúc động của kẻ khác, tôi cần có thái độ như thế nào ? Một cách đặc  biệt, khi xúc động của họ được cải trang thành lời phê phán, chụp mũ, tố cáo, kết tội ... tôi cần hành động như thế nào ? Nhận tội, vì “một sự nhịn chín sự lành” ? Hay là thinh lặng, bởi vì thinh lặng là vàng ?

Thực ra, tôi nhịn ở sở làm, nhưng tôi bùng nổ với vợ con ... Hay là tôi sống "ngất ngư", trên đống vàng thinh lặng của tôi.

Ba ví dụ :

1.- Cô A nằm mơ thấy mình đang đi qua một chiếc cầu ván rất mong manh, đương khi dòng sông nổi sóng lớn, vì bão táp thổi tư bề. Trời đã choạng vạng tối.

Đây là giấc mơ của một con người đang gặp nhiều vấn đề trong đời sống xúc động.

2.- Ông B nằm mơ thấy mình đi ra trước mặt đám đông, không mặc quần ...

Đây là giấc mơ của một người đang gặp một vấn đề về căn cước hay là bản sắc của mình.

3.- Anh C nằm mơ thấy mình chơi kéo dây, Dây đứt. Mình té ngã.

Đây là giấc mơ của một thanh niên đang có những tranh chấp, xung đột với bạn bè : ai thua, ai thắng ?

Trong thực tế, nhà phân tâm không bao giờ thuyên giải một cách đơn phương như vậy. Chính người thân chủ thuyên giải, nhờ vào một vài câu hỏi hướng dẫn, do nhà tâm lý đặt ra, để  "hộ sinh", nghĩa là giúp đỡ tìm ra con đường giải quyết.

Chỉ vì lý do sư phạm, tôi đã đưa ra ba ví dụ và ba cách thuyên giải khác nhau trên đây. Trong thực tế, cách áp đặt ý nghĩa từ ngoài không có giá trị trị liệu.