Trang Chủ Hòa Bình là kết quả của Công Lý và Tình Liên Đới (Is 32,17; Gc 3,18; Srs 39) - Peace As The Fruit Of Justice and Solidarity Quà tặng Tin Mừng

Gs. Nguyễn Văn Thành
Mục Lục

Chương I : Xác định Mức Độ Phát Triển hiện tại của trẻ em

Chương II : Nội Dung chi tiết của 174 tiết mục trong Bản Lượng Giá

Chương II : (Tiếp theo)

Chương II : (Tiếp theo)

Chương III : Thể thức tổ chức Công việc Lượng Giá

Chương III: (tiếp theo)

Chương IV: Thiết lập Dự Án Can Thiệp hay là Dạy Dỗ

Chương V: Những Hành Vi Rối Loạn

Chương VI: Định Lý của Douglas M. ARONE về Hội chúng Tự Kỷ

Sách Tham Khảo

Lời Nói Cuối : YÊU THƯƠNG là một Động Từ

CÙNG MỘT TÁC GIẢ

Lắng Nghe, Một Quà Tặng Vô Giá !

Lòng Tự Tin - Hành trang cho ngàn năm thứ ba

Khung trời mở rộng bằng con đường thuyên giải

Bản câu hỏi về tính tình

Phát Huy Quan Hệ Xã Hội Trong Vấn Đề Giáo Dục Trẻ Em Tự Kỷ

Trong Đức Kitô

Nguy cơ Tự Kỷ (nơi trẻ em từ 0 đến 7 tuổi)

Trẻ Em Tự Bế (Autistic Children) - Phương thức giáo dục và dạy dỗ

Quan hệ mẹ con : Bài học đầu tiên của cuộc sống

Phương Pháp Tâm Vận Động

Trẻ Em Chậm Phát Triển

Đồng Cảm Để Đồng Hành

Lắng Nghe Chúa Thánh Thần

Đối Thoại Một quê hương Tình Người

Nguyễn Trãi, Vạn Xuân và Đại Việt

Con Đường Bao Dung

Huyền Sử Việt Nam

Tư Duy và Hành Động

Nguy cơ Tự Kỷ (nơi trẻ em từ 0 đến 7 tuổi)
Chương II : (Tiếp theo)

TM số 117 : Biết cho, khi có người yêu cầu

Dụng cụ : Dùng lại các vật dụng và hình ảnh trong TM số 115.

Cách làm :

-         Trong một chiếc hộp trong suốt, ở trước mặt trẻ em, có sẵn 7 vật dụng trẻ em đã biết,

-         Bạn đưa tay và xin : « Hãy lấy cho thầy chiếc giày »,

-         Nếu trẻ em bất động, không hiểu, bạn cầm lên hình ảnh chiếc giày và lặp lại lời yêu cầu : « Hãy lấy cho thầy chiếc giày ».

Địa hạt : Kỹ năng Tư duy.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em biết cho 3 vật dụng, không cần phải thấy 3 hình ảnh,

-         (+/-) Trẻ em cho 1 đồ vật, không cần có hình ảnh được đưa ra trước mặt. Hay là cho 3 đồ vật, có hình ảnh giới thiệu,

-         (-) Không lấy và cho, mặc dù có hình ảnh trợ giúp và giới thiệu.

 

TM số 118 : Biết dùng điệu bộ giải thích cách dùng của mỗi đồ vật

Dụng cụ :

5 vật dụng

-         Một chiếc ly nhựa,

-         Một cái muỗng,

-         Một bút chì,

-         Một cái lược,

-         Một cái kéo.

Cách làm :

-         Cầm đưa ra trước mặt trẻ em một vật dụng,

-         Đặt câu hỏi cho trẻ em : « Em dùng đồ vật nầy để làm gì ? Làm cử chỉ giải thích cho thầy cách em làm »,

-         Chứng minh cho trẻ em một lần, nếu trẻ em không biết cách làm.

Địa hạt : Kỹ năng Tư duy.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em biết dùng điệu bộ giải thích 4 vật dụng,

-         (+/-) Biết làm với 1 vật dụng mà thôi,

-         (-) Không làm.

 

TM số 119 : Mở và tắt đèn điện

Dụng cụ : Công tắc điện.

Cách làm :

-         Nếu đã có điện sáng trong phòng, bảo trẻ em : « Em đi tắt điện giùm cho thầy »,

-         Nếu chưa có điện, bảo trẻ em : « Em đi mở điện cho sáng »,

-         Chứng minh đớng và mở một lần, nếu trẻ em bất động.

Địa hạt : Vận động tinh.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em biết mở và đóng công tắc điện,

-         (+/-) Thử làm nhưng thiếu sức mạnh hay là cần chứng minh,

-         (-) Không làm được.

 

TM số 120 : Thích nhìn một cuốn tập hay sách có hình ảnh

Dụng cụ : Một cuốn tập hay sách về ngôn ngữ có nhiều hình ảnh.

Cách làm :

-         Để cuốn sách trước mặt trẻ em,

-         Quan sát và ghi nhận trẻ em có phản ứng gì, đối với cuốn sách ?

Địa hạt : Nhận thức về thị giác.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em mở sách, nhìn hình, lật các trang sách, tỏ ra thích thú, lưu tâm…

-         (+/-) Chỉ mở sách, lật qua lật lại, không nhìn các hình ảnh,

-         (-) Không mở sách ra.

 

 

TM số 121 : Nhận biết các hình ảnh

Dụng cụ : Một cuốn sách có hình ảnh, như trong TM số 120.

Cách làm :

-         Bạn mở sách ra trang đầu, đưa tay chỉ cho trẻ em từng tấm hình và gọi tên,

-         Sau đó, để sách trước mặt trẻ em  hỏi : « Con bò đâu, chỉ cho thầy ? Con vịt ?... »

Địa hạt : Kỹ năng Tư duy.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em nhận biết ít nhất 14 hình ảnh,

-         (+/-) Nhận biết ít nhất 1 hình ảnh,

-         (-) Không nhận biết hình ảnh nào cả.

 

TM số 122 : Gọi tên các hình ảnh

Dụng cụ : Cuốn sách về ngôn ngữ như trong TM số 120.

Cách làm :

-         Mở sách ở trang đầu, đưa tay chỉ hình (con bò) và hỏi: « Đây là gì? »,

-         Khi có những động tác, đặt câu hỏi : « Làm gì đây ? »,

-         Bạn dừng lại, không còn tiếp tục đặt câu hỏi, khi trẻ em liên tiếp trả lời SAI hay là bất động, không có phản ứng với 5 tấm hình.

Địa hạt : Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em gọi đúng tên 14 hình ảnh,

-         (+/-) Chỉ gọi đúng tên 1 hình ảnh,

-         (-) Không gọi, hay là không gọi đúng hình nào cả.

 

TM số 123 : Lặp lại các âm thanh

Dụng cụ : Không có.

Cách làm :

-         Bảo trẻ em : «Hãy lắng nghe thầy. Thầy nói gì, em nói lại như thầy».

-         Lần thứ nhất : Mờ mờ,

-         Lần thứ hai : Ba ba,

-         Lần thứ ba : Pa ta hay là Ta ta,

-         Lần thứ bốn : La la.

Địa hạt : Bắt chước phát âm.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em lặp lại được 3 âm thanh,

-         (+/-) Lặp lại được một âm thanh hay là cố gắng bắt chước, nhưng không phát âm đúng hoàn toàn,

-         (-) Trẻ em không làm, không bắt chước.

 

TM số 124 : Lặp lại những từ

Dụng cụ : Không có.

Cách làm : Giống như TM số 123

-         Từ thứ nhất : Hốp,

-         Từ thứ hai : Uống hay là ăn,

-         Từ thứ ba : Em bé.

Địa hạt: Bắt chước.

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em lặp lại được 2 từ trên 3,

-         (+/-) Chỉ lặp lại được 1 từ trên 3, hay là 1 phần của từ như Bé thay vì Em bé,

-         (-) Không lặp lại được.

 

TM số 125: Lặp lại những câu ngắn

Dụng cụ: Không có.

Cách làm:

       -    Bảo trẻ em lặp lại 3 câu sau đây, như trong TM số 123:

-         Câu thứ nhất: “Em bé uống sữa”,

-         Câu thứ hai: “Con đói bụng”,

-         Câu thứ ba: “Nó không còn khóc”.

Địa hạt: Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em lặp lại được 2 câu,

-         (+/-) Lặp lại 1 câu, hay là 2 từ trong một câu,

-         (-) Không lặp lại gì cả.

 

TM số 126: Lặp lại những câu đơn sơ, dài hơn 3-4 từ

Dụng cụ: Không có.

Cách làm:

-         Giống như trong TM số 123,

-         Câu thứ nhất: “Em bé chơi với trái banh màu đỏ”,

-         Câu thứ hai: “Tôi thấy chiếc máy bay trên trời cao”,

-         Câu thứ ba: “Tuyết Mai đi mua một con búp bê và một chiếc xe ôtô”.

Địa hạt: Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em lặp lại đúng 2 câu,

-         (+/-) Lặp lại 1 câu, với một vài thay đổi hay bỏ sót,

-         (-) Không lặp lại  gì cả.

 

TM số 127: Lặp lại những câu phức tạp (có 2 mệnh đề)

Dụng cụ: Không có.

Cách làm:

-         Giống như trong TM số 123,

-         Câu thứ nhất: “Dù chó sủa, mèo vẫn không chạy trốn”,

-         Câu thứ hai: “Trước khi ăn, tôi nhớ rửa tay, theo lời mẹ dạy”,

-         Câu thứ ba: “Nếu em ngồi yên, thầy sẽ cho em xem hình”.

Địa hạt: Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em lặp lại đúng 2 câu,

-         (+/-) Lặp đúng một câu, hay là lặp lại vài từ trong 2 câu,

-         (-) Không lặp lại.

 

TM số 128: Biết thi hành chỉ thị (ý kiến của người lớn)

Dụng cụ: 4 vật dụng sau đây:

-         1 trái banh,

-         1 ly nhựa,

-         1 con chó (múa rối),

-         1 hộp lớn đựng ly.

Cách làm:

-         Để các dụng cụ trên bàn, trước mặt trẻ em,

-         Bảo trẻ em: “Em hãy làm điều thầy yêu cầu”,

-         Điều thứ nhất: Gõ nhẹ vào hộp,

-         Điều thứ hai: Vuốt ve con chó,

-         Điều thứ ba : Đứng dậy và nhảy,

-         Điều thứ bốn : Bỏ ly vào hộp, sau đó ngồi xuống,

-         Điều thứ năm : Gõ cửa, và sau đó đưa tay đụng vào vách.

Địa hạt : Kỹ năng Tư duy.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em biết thi hành 4 yêu cầu,

-         (+/-) Biết thi hành 1 yêu cầu, hay là một phần trong 2 mệnh lệnh,

-         (-) Không thi hành, không hiểu, không làm.

 

TM số 129 : Phản ứng, khi người lớn bắt chước hành vi của mình

Dụng cụ : Không có.

Cách làm :

-         Bạn hãy bắt chước trẻ em,

-         Không chọn lựa những hành vi như « tự hủy, lặp đi lặp lại »,

-         Bắt chước 3 lần,

-         Quan sát và ghi nhận phản ứng của trẻ em.

Địa hạt : Bắt chước.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em ý thức mình được bắt chước, tỏ ra vui thích, đồng thời lặp lại và kéo dài trò chơi…

-         (+/-) Có ý thức, nhưng không kéo dài trò chơi quan hệ qua lại,

-         (-) Không tỏ ra dấu hiệu có ý thức.

 

TM số 130 : Phản ứng khi có người lặp lại cách phát âm của mình

Dụng cụ : Không có.

Cách làm :

-         Bắt chước khi trẻ em phát âm,

-         Quan sát thái độ của trẻ em : ý thức, vui thích, bằng lòng…

Địa hạt : Bắt chước.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em ý thức và tỏ ra vui thích,

-         (+/-) Ý thức nhưng không kéo dài trò chơi,

-         (-) Không ý thức, không chú ý.

 

TM số 131 : Thi hành mệnh lệnh ( chỉ bằng ngôn ngữ)

Dụng cụ : Không có.

Cách làm :

-         Chỉ dùng lời nói, không làm cử điệu,

-         Những mệnh lệnh sau đây :

1- Ngồi xuống,

2- Đứng lên,

3- Đến đây,

4- Đưa cho thầy…

5- Không đụng tới…

6- Mở cửa ra.

Địa hạt : Kỹ năng Tư duy.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em hiểu và thi hành 3 mệnh lệnh,

-         (+/-) Thi hành 1 mệnh lệnh.

-         (-) Không thi hành.

 

TM số 132 : Nói một câu gồm có 2 từ

Dụng cụ : Đồ uống, 1 cái ly, bánh ngọt, 1 cái lược, bọt xà phòng.

Cách làm :

-         Mục đích chủ yếu của TM nầy là : đặt câu hỏi, tạo điều kiện cho trẻ em nói.

-         Sau đây là những ví dụ :

1)    Nước uống và ly : « Em có thích uống nước cam không ? Bây giờ em muốn uống không ? Nếu muốn uống, em xin làm sao ?Ly ở đâu ? Bây giờ làm gì ?... »

2)    Bánh ngọt : « Em muốn ăn bánh không ? Em hãy xin đi. Em có thích có thêm một miếng, đem về cho mẹ em ở nhà không ?... »

3)    Lược chải : «Cái gì đây ? Tên của cái nầy là gì ? Em dùng cái này làm gì ? Ở nhà, ai chải tóc cho em ?... »

4)    Bọt xà phòng : « Em làm gì với đồ chơi nầy ? Em biết thổi bọt xà phòng không ? Em thích thầy thổi cho em thấy không ? Em đang làm gì đó ? Làm nổ chiếc bong bóng đi… »

Địa hạt : Khả năng ngôn ngữ.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em nói được 2 câu, mỗi câu có 2 từ,

-         (+/-) Nói được 1 câu,

-         (-) Không nói gì cả.

 

TM số 133 : Nói một câu có 4 hoặc 5 từ

Dụng cụ : Sách về ngôn ngữ, như trong các TM số 120, 121, 122.

Cách làm :

-         Mở sách ra, đặt trước mặt trẻ em,

-         Nếu trẻ em thích hình ảnh nào, thì đặt những câu hỏi về hình ảnh ấy,

-         Nếu có cả 3 hoặc 4 hình trên một trang giấy không thể gây chú ý, bạn hãy lấy một tấm giấy che lại 3 hình và chỉ chừa lại một hình mà thôi,

-         Đặt những câu hỏi như :

1)    Em nhìn cái gì ?

2)    Ở trong nhà em, có cái nầy không ?

3)    Ở nhà, em làm gì ?

4)    Em chơi banh và đạp xe ở chỗ nào ?

5)    Em làm gì, khi đi học về ?

6)    Em có giúp mẹ em nấu ăn không ?

7)    Em thích món ăn nào ?

8)    Em có mặc áo quần một mình không?

9)    Ai giúp em mặc áo quần ban sáng, trước khi đi học?

10) Em thích mặc áo màu gì?

Địa hạt : Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm:

-         (+) Nói 1 câu có 4 hoặc 5 từ, để mô tả một đồ vật hay một công việc…

-         (+/-) Nói 1 câu ngắn hơn,

-         (-) Không nói tư nào, không trả lời.

 

TM số 134: Bao nhiêu, nhiều, ít

Dụng cụ: Ngoài những vật liệu như khối vuông, bút màu, banh…chúng ta nói chuyện về áo quần, đồ chơi, các phần thân thể như tay… chân… mắt…

Cách làm :

Đặt những câu hỏi “Bao nhiêu, Mấy”, để trẻ em trả lời về số lượng Nhiều hay Ít...

Địa hạt: Kỹ năng Tư duy.

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em hiểu thế nào là nhiều, biết trả lời mấy tay, mấy chân…

-          (+/-) Biết chỉ đúng, khi người lớn hỏi: “Bên nào nhiều…”,

-         (-) Không phân biệt được nhiều, ít.

 

TM số 135: Dùng đại danh từ Tôi, Con (Em)

Dụng cụ: Nước ngọt, 2 ly, bánh ngọt, một con múa rối.

Cách làm :

1)    Đặt câu hỏi về tay

Người lớn đặt tay mình trên bàn,

Bảo trẻ em đặt tay mình bên cạnh,

Chỉ tay của người lớn và hỏi: “Tay này của ai?”

Chỉ tay của trẻ em va hỏi: “Tay này của ai?”

2)    Đặt câu hỏi về nước ngọt và ly

Bạn cầm ly và uống. Sau đó hỏi trẻ em: “Ai vừa uống?”

Bảo trẻ em uống và hỏi sau đó: “Ai vừa uống ?”

3)    Đặt câu hỏi về bánh ngọt

Chia ra 2 phần và hỏi: “Phần nầy của ai?”

Địa hạt: Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm:

-         (+) Biết phân biệt Thầy và EM (Con),

-         (+/-) Biết nói về chính mình, nhưng còn lầm lẫn về cách xưng hô,

-         (-) Không dùng cách nói Tôi, Con, Em.

 

TM số 136: Đọc một số từ vắn và gọn

Dụng cụ: Sáng chế những tấm giấy có 4 từ: 1-Bánh, 2-Một, 3-Ba, 4-Áo.

Cách làm :

Đưa ra cho trẻ em những trang giấy đã soạn sẵn, có những từ trên đây. Bảo trẻ em: “Em đọc đi”.

Chấm điểm:

-         (+) Đọc được 3 từ.

-         (+/-) Đọc được 1 từ hay là nói một câu, trong đó có từ phải đọc.

-         (-) Không đọc.

 

TM số 137: Đọc một câu ngắn

Dụng cụ:

Sáng tạo những tấm giấy hay là một cuốn tập có những câu ngắn.

Cách làm:

Để trước mặt trẻ em những trang giấy có những câu đã soạn sẵn:

-         Câu thư nhất: Tuyết có áo đẹp,

-         Câu thứ hai: Tuyết đã chơi banh,

-         Câu thứ ba : Mai ở nhà với cha mẹ và đứa em,

-         Câu thư tư : Mai nhặt trái banh và bỏ vào hộp.

Địa hạt : Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em đọc được 1 câu ngắn,

-         (+/-) Đọc được 2 từ trong một câu,

-         (-) Không đọc được.

 

TM số 138 : Đọc với một số lỗi

Dụng cụ : Cũng như trong TM số 137.

Cách làm :

Khảo sát kỹ lưỡng những lỗi của trẻ em, khi đọc những câu trong TM số 137.

Địa hạt : Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em đọc xuôi chảy, chỉ vấp váp với những chữ khó như Tuyết, Banh, Đứa, Hộp. Nhảy qua một đôi chữ, không đọc được những từ như Đã, Đứa,

-         (+/-) Đọc nhiều câu, không bỏ cuộc, mặc dù có nhiều vấp váp, bỏ sót hay là đọc sai,

-         (-) Không đọc.

 

TM số 139: Hiểu ý nghĩa, khi đọc

Dụng cụ: như trong TM số 137.

Cách làm:

-         Bảo trẻ em đọc lại các tấm giấy hay là cuốn tập trong TM số 137,

-         Chỉ đọc một mình, trong im lặng,

-         Sau khi trẻ em đọc xong, bạn hãy đặt ra những câu hỏi:

1)    Ở nhà, Mai có ai?

2)    Tuyết chơi gì ?

3)    Ai mặc áo đẹp ?

Địa hạt : Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em trả lời đúng 2 câu,

-         (+/-) Đúng 1 câu,

-         (-) Không đúng câu nào, hay là không trả lời.

 

TM số 140 : Đọc và thi hành những chỉ thị được viết ra

Dụng cụ :

-         Một tấm giấy có ghi sẵn một câu để đọc :  « Bé Mai nhặt trái banh và bỏ vào hộp »,

-         Một trái banh,

-         Một cái hộp.

Cách làm :

-         Soạn sẵn và để trước mặt trẻ em 3 dụng cụ trên đây,

-         Bảo trẻ em đọc tấm giấy, trong im lặng,

-         Khi trẻ em đọc xong, bảo trẻ em : « Em hãy làm như bé Mai đã làm ».

Địa hạt : Kỹ năng ngôn ngữ.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em bỏ trái banh vào hộp,

-         (+/-) Trẻ em chỉ cầm trái banh lên nhìn,

-         (-) Không làm gi, không hiểu.

 

TM số 141 : Đoán trước những điều đã thành quen thuộc

Dụng cụ : Một chiếc khay, hay hộp, để sắp xếp lại các dụng cụ, sau khi mỗi tiết mục hoàn tất.

Cách làm :

-         Suốt thời gian Lượng Giá, sau mỗi TM, khi có dụng cụ, chúng ta sắp xếp các dụng cụ vào trong một chiếc hộp lớn.

-         Khi làm như vậy, chúng ta yêu cầu trẻ em cùng làm, giúp đỡ chúng ta,

-         Trong TM số 141, chúng ta ghi nhận kết quả : Trẻ em có hiểu và tự động xếp lại các dụng cụ, như đã làm từ đầu không ?

Địa hạt : Kỹ năng Tư duy.

Chấm điểm :

-         (+) Sau độ 10 TM, trẻ em đã hiểu và tự động làm, không cần người lớn yêu cầu,

-         (+/-) Trẻ em đã hiểu, sau một thời gian dài hơn 2 hoặc 3 lần. Chỉ hiểu sau thời gian nghỉ giải lao ở giữa,

-         (-) Cho đến cuối giờ, trẻ em vẫn không tự động sắp xếp.

 

TM số 142 : Đưa tay làm dấu Chào, khi ra đi

Dụng cụ : Không có.

Cách làm :

-         Trong lúc làm việc, bạn làm và bảo trẻ em làm : Vẫy chào con múa rối, trước khi xếp vào hộp,

-         Vào giờ nghỉ giải lao, bạn đi ra ngoài. Trước khi ra, bạn đưa tay vẫy chào và quan sát : Trẻ em có đáp lại hay là bắt chước bạn không ?

Địa hạt : Bắt chước.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em làm dấu đáp lại,

-         (+/-) Chỉ phác họa cử chỉ. Cử chỉ không rõ ràng,

-         (-) Không có phản ứng gì cả.

 

*TM số 143 : Phản ứng khi bị nhéo đau (Gq)

Dụng cụ : Không có.

Cách làm :

-         Báo trước cho trẻ em biết : « Thầy sẽ nhéo em một cái thật mạnh »,

-         Nói xong đưa tay nhéo đủ mạnh, để quan sát phản ứng của trẻ em,

-         Sau đó, tìm cách hỏi lại trẻ em :  « Thầy có làm em đau lắm không ? Thôi, thầy cho phép em nhéo lại thầy một cái thật mạnh ».

Địa hạt : Quan hệ và phản ứng Xúc động đối với những kích thích giác quan.

Chấm điểm :

-         (+) Trẻ em có phản ứng rõ rệt và bằng lòng nhéo lại người lớn,

-         (+/-) Phản ứng mạnh… Hay là chỉ thoáng qua,

-         (-) Bùng nổ, la lối, thét gào… Hay là vô cảm hoàn toàn.

 

TTT

Với 31 TM còn lại, chúng ta không đưa ra những câu hỏi mới. Trái lại, chúng ta chỉ làm công việc tổng kết công việc quan sát về Hành Vi của trẻ em, nhất là trong suốt thời gian nghỉ giải lao.

Mục đích chính yếu của 31 TM nầy là nhằm xác định và kiểm chứng mức độ Rối Loạn Hành Vi của trẻ em. Năm triệu chứng phải được hội tụ đầy đủ và rõ ràng, chúng ta mới có thể khẳng quyết về sự có mặt của HỘI CHỨNG TỰ KỶ, như đã được nhấn mạnh lui tới, trong Lời Mở Đường.

Hẳn thực, trong các giai đoạn phát triển, từ 0 đến 7 tuổi, những rối loạn hay là triệu chứng ấy, đang trên đường xuất hiện.  Dần dần, chúng nó lan tỏa, lấn chiếm và tràn ngập trong 4 địa hạt sinh hoạt của trẻ em là cảm giác, ngôn ngữ, xúc động và quan hệ xã hội.

Lối nói « Tự kỷ » có ý nghĩa chủ yếu là « đóng kín mình lại », không tiếp thu và hội nhập những gì phát xuất từ môi trường bên ngoài, bắt đầu từ người mẹ ? Tự có nghĩa là Mình, tương đương với từ « auto », trong tiếng Hy Lạp, hay là Self trong tiếng Anh.

Chính vì lý do nầy, một cách hoàn toàn có ý thức, trước đây tôi ngại KHÔNG dùng lối nói “Tự Kỷ” để chuyển dịch Hội chứng Autism, trong tiếng Anh, hay là Autisme trong tiếng Pháp. Phải chăng « Kỷ » có nghĩa là Tôi, hay là chủ thể ở ngôi thứ nhất, như trong các từ Hán Việt « vị kỷ, ích kỷ, xả kỷ » ?

Theo Tâm Lý Học đương đại, phải đợi đến giai đoạn phát triển trên 3-4 tuổi, một trẻ em mới bắt đầu có ý thức rõ rệt về mình như một chủ thể, cũng như có khả năng dùng từ “TÔI, CON…” để nói về mình, trong các quan hệ tiếp xúc qua lại hai chiều giữa người với người.

Trái lại, một trẻ em có nguy cơ Tự kỷ chưa có ý thức rõ rệt về mình, với tư cách là «Tôi » hay là « một chủ thể ở ngôi thứ nhất ». Chính vì lý do nầy, trẻ em đang lẫn lộn giữa mình và người khác, trong cách dùng các Đại Danh Từ « Tôi, Mầy, Nó » Theo lối nhìn của M. MAHLER, vào giai đoạn phát triển nầy, trẻ em đang có quan hệ « hòa sinh, hòa nhập » (symbiose) với người mẹ. Cho nên, trẻ em chưa thể nào phân biệt « đến đâu là lỗ miệng của mình, đến đâu là nấm vú của mẹ đang cho mình bú ».

 

*TM số 144: Khám phá phòng ốc, địa điểm và các dụng cụ (Yt)

Cách làm: Quan sát thể thức trẻ em khám phá môi trường, trong suốt giai đoạn Lượng Giá:

-         Thích thú,

-         Cách đứng ngồi,

-         Hàn vi lăng xăng,

-         Hành vi lặp đi lặp lại.

Địa hạt: Thái độ thích nghi đối với nơi lạ, người lạ, công việc lạ.

Chấm điểm:

-         (+) Hành vi thích nghi,

-         (+/-) Ít lưu tâm và chú ý, hành vi lăng xăng kéo dài,

-         (-) Hành vi lặp đi lặp lại, đi lui đi tới, hay là nằm dài trên sàn nhà.

 

*TM số 145: Thể thức khám phá, sử dụng các vật liệu (Yt)

Cách làm: Trong 3 TM số 144, 145 và 146, chúng ta quan sát thái độ và phản ứng của trẻ em.

-         Trong TM số 144: Đối với nơi chốn,

-         Trong TM số 145: Đối với dụng cụ, đồ chơi,

-         Trong TM số 146: Đối với người.

Chấm điểm:

-         (+) Nhìn chăm chú, đụng đến, cầm lên, thử làm…

-         (+/-) Hoặc là giữ khoảng cách, không lưu tâm, không dám. Hoặc là bám sát vào một dụng cụ, khó rời bỏ để làm việc khác, khám phá trò chơi khác.

-         (-) Phản ứng lạ thường như liếm, ngửi, ném tứ tung…

 

*TM số 146: Nhìn thẳng hay là tránh liếc nhìn của người khác (Qh)

Cách làm: Ở đây chúng ta quan sát những liên hệ giữa cách nhìn và thể thức thiết lập quan hệ tình cảm.

Chấm điểm:

-         (+) Nhìn một cách thích hợp, nhìn thẳng,

-         (+/-) Nhìn thoáng qua, cho dù tỏ ra thích thú,

-         (-) Nhìn chỗ khác, tránh nhìn thẳng.

 

*TM số 147: Bén nhạy về Thị giác (Gq)

Trong các TM từ 147 đến 151, chúng ta khảo sát cách thức trẻ em sử dụng 5 giác quan Thị, Thính, Xúc, Vị và Khứu.

Cách làm: Trả lời những câu hỏi:

-         Trẻ em có thấy không? Thị lực? Sức khỏe?

-         Trẻ em nhìn thế nào? Vì sao?

-         Lối nhìn trực diện hay là “ngoại vi”?

Chấm điểm:

-         (+) Nhìn một cách bình thường, thích ứng với yếu tố kích thích,

-         (+/-) Tránh né nhìn thẳng, khi khám phá vật liệu,

-         (-) Cách nhìn khác thường, đưa lên tận mắt hay là nhìn chéo.

 

*TM số 148: Mức độ bén nhạy về thính giác (Gq)

Cách làm: Khi khảo sát địa hạt Thính giác, chúng ta đặt ra những câu hỏi:

-         Trẻ em có nghe hay không?

-         Tìm hiểu ngưỡng của trẻ em: Ngưỡng sơ khởi và ngưỡng khổ đau nằm vao những tần số nào?

-         Lý do không nghe: nguồn gốc cơ thể, thần kinh hay là tâm lý?

Chấm điểm:

-         (+) Bình thường,

-         (+/-) Lơ đảng, không phản ứng cách nhạy bén,

-         (-) Hoặc vô cảm hoặc quá nhạy cảm.

 

*TM số 149: Nhạy bén về mức độ xúc giác (Gq)

Địa hạt: Xúc giác.

Cách làm: Quan sát cách thích trẻ em dùng tay, làn da, để tiếp cận người cũng như cách vật dụng

Chấm điểm:

-         (+) Bình thường,

-         (+/-) Một vài dấu hiệu khác lạ,

-         (-) Vô cảm, không phản ứng, hay là thét la, chạy trốn, khi có người lại gần bắt tay, va chạm.

 

*TM số 150: Vị giác: bỏ vật liệu vào miệng bú mút (Gq)?

*TM số 151: Khứu giác: tìm cách ngửi đồ vật (Gq)?

Cách làm: Khảo sát vai trò và tầm quan trọng của vị giác và xúc giác, khi trẻ em tiếp cận người và đồ vật. Có chăng những mùi vị có khả năng làm cho trẻ em “lại gần” hay là “giữ khoảng cách”?

Trong cả 2 TM số 150 và 151 nầy, chấm điểm:

-         (+) Bình thường,

-         (+/-) Có một vài dấu hiệu khác lạ,

-         (-) Bất thường, không giống ai.

 

*TM số 152: Xúc động và quan hệ (Qh)

Cách làm:

-         Quan sát và ghi nhận cách trẻ em bày tỏ xúc động có thích hợp với tình huống cụ thể không?

-         Trẻ em thiết lập quan hệ với người khác thế nào?

-         Một cách đặc biệt, khi khảo sát về xúc động, chúng ta cần đặt trọng tâm vào NHU CẦU cơ bản : Trẻ em đang cần gì?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em bộc lộ và diễn tả một cách thích hợp những xúc động của mình, trước những lời yêu câu của người lớn, cũng như khi tiếp cận các dụng cụ, các đồ chơi…

-         (+/-) Không bộc lộ ra ngoài một cách dễ dàng,

-         (-) Bộ mặt nũng nịu hay tức giận khi không có lý do rõ ràng và chính đáng. Hay là thiếu quan hệ tiếp xúc với người lớn đang làm công việc lượng giá.

 

*TM số 153: Tác phong hay là hành vi vui thích (Yt)

Xét về mặt định nghĩa, tác phong hay hành vi là tất cả những cử chỉ, điệu bộ, việc làm cụ thể, có thể được quan sát và ghi nhận từ ngoài. Ngôn ngữ cũng là một loại hành vi, có thể được quan sát.

Cách làm:

-         Quan sát cách trẻ em tổ chức công việc,

-         Trẻ em bắt chước có đứng đắn với mẫu đề nghị không?

-         Trẻ em quên sót những yếu tố quan trọng, vì lý do thiếu thích thú, chăm chú hay là vì tình trạng của các cơ quan cảm giác?

-         Trẻ em có dùng ngôn ngữ không? Dùng ngôn ngữ thế nào? Với những điều kiện nào?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em biết tổ chức công việc, biết tỏ ra thích thú trước những trò chơi, biết hỏi khi có vấn đề…

-         (+/-) Cần người lớn khích lệ, nâng đỡ, trình bày, chứng minh cách làm, mới dám bắt tay vào việc,

-         (-) Chú ý mong manh, hành vi hỗn loạn, cách tổ chức công việc thiếu hợp lý.

*TM số 154: Trẻ em tìm sự giúp đỡ nơi người khác, với những cách làm nào (Qh)?

Địa hạt: Tạo quan hệ, vì lý do nào: Nhu cầu hay là nguyện vọng?

Cách làm:

-         Trẻ em có dùng lời nói hay là làm những điệu bộ, để hỏi ý kiến hay là yêu cầu sự giúp đỡ?

-         Khi có nhu cầu hay là khi gặp khó khăn, trẻ em làm gì?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em biết xin,

-         (+/-)Thoảng hoạt, trẻ em có làm cử chỉ để xin,

-         (-) Không bao giờ và không biết xin.

 

*TM số 155: Cách diễn tả, bộc lộ xúc động lo sợ (Qh)?

Địa hạt: Quan hệ và Xúc động.

Cách làm: Khi từ biệt cha mẹ để vào làm việc trong phòng lượng giá, với một người lạ, trẻ em có phản ứng thế nào? Từ chối, lo sợ, gào thét? Phản ứng thích nghi hay là quá đáng?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em có phản ứng thích hợp: Lo sợ lúc ban đầu, nhưng có khả năng trở lại tình trạng bình thường, bình tĩnh, sau khi được tiếp xúc, nâng đỡ,

-         (+/-) Phản ứng rụt rè nhưng vẫn chấp nhận làm việc với người lạ,

-         (-) Gào thét, không chịu rời khỏi cha mẹ.

 

*TM số 156: Điệu bộ hay là ngôn ngữ “lặp đi lặp lại” (Gq)

Địa hạt: Hành vi thuộc giác quan, nhất là xúc giác và vận động toàn thân.

Cách làm:

-         Một đàng, chúng ta quan sát cách thức trẻ em sử dụng cơ thể toàn diện, trong lúc làm việc, cũng như trong khi giải trí,

-         Đàng khác, thử đào sâu hơn, khám phá ý nghĩa của hành vi “lặp đi lặp lại”: Nhu cầu nào ở bên dưới? Diễn tả gì? Bộc lộ xúc động nào? Thói quen?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em không có những hành vi máy móc, tự động.

-         (+/-) Một đôi khi, như… trong trường hợp… vì lý do (sự kiện và giả thuyết),

-         (-) Quay tròn, đu đưa, tay chân múa máy, hành vi tự hủy.

 

*TM số 157: Phản ứng trước sự có mặt của người lớn, khả năng lưu tâm, tạo quan hệ (Qh)

Địa hạt: Quan hệ và Xúc động.

Cách làm:

-         Câu hỏi thứ nhất: Trẻ em có trả lời không?

-         Câu hỏi thứ hai: Trẻ em có nhìn thẳng mặt?

-         Câu hỏi thứ ba: Khi được khen, trẻ em có thái độ nào?

-         Câu hỏi thứ tư: Khi người lớn khẳng định một qui luật, một cách làm, hay là tỏ ra không bằng lòng, trẻ em có phản ứng gì?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em biết nghe, nhìn, mỉm cười để đáp lại,

-         (+/-) Lưu tâm, khi người lớn áp đặt, đòi hỏi, bắt buộc…

-         (-) Xem như người trước mặt không có mặt, không có ý nghĩa gì.

 

*TM số 158: Khả năng hợp tác (Qh)

Địa hạt: Quan hệ và Xúc động.

Cách làm:

-         Khi bạn yêu cầu một công việc, trẻ em trả lời thế nào?

-         Trẻ em có hiểu điều bạn yêu cầu không?

-         Trẻ em hiểu nhưng có thực hiện không?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em biết làm, khi hiểu. Khi không hiểu, biết đặt câu hỏi,

-         (+/-) Từ chối một cách rõ ràng. Hợp tác không đồng bộ,

-         (-) Bất động, ù lì…

 

*TM số 159: Khả năng chú ý, vui thích (Yt)

Địa hạt: Trước công việc, múc độ hứng thứ, vui thích, lưu tâm.

Cách làm:

-         Đo lường khả năng chú ý của trẻ em, khi chơi cũng như khi làm,

-         Khi được người lớn động viên, bực bội? Lãnh đạm?

Chấm điểm:

-         (+) Bình thường, tùy vào lứa tuổi,

-         (+/-) Có chú ý, nhưng như một trẻ nhỏ hơn,

-         (-) Không ổn định, bực bội khi co kẻ khác yêu cầu.

 

*TM số 160: Khả năng chấp nhận một thực tế, một khuôn khổ, một qui luật (Qh)

Cách làm:

Quan sát thái độ, phản ứng của trẻ em,

-         Khi người lớn tỏ ra không bằng lòng,

-         Khi người lớn đề nghị phải thay đổi,

-         Khi người lớn làm điều ngược lại với ý thích,

-         Khi người lớn từ chối một nguyện vọng…

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em chấp nhận thay đổi,

-         (+/-) Trẻ em cảm thấy khó khăn, nhưng có khả năng chấp nhận, khi người lớn hiểu và giải thích thế nào là ngưỡng, là thực tế, là qui luật…

-         (-) Phản ứng mạnh như thét lam chống đối, bùng nổ…

 

*TM số 161: Cách phát âm, vận tốc, âm điệu của ngôn ngữ (Nn)

Từ TM số 161 đến số 171, chúng ta khảo sát Ngôn ngữ của trẻ em, dưới nhiều khía cạnh khác nhau.

Cách làm: Khảo sát

-         Cung điệu,

-         Độ mạnh,

-         Vận tốc.

Chấm điểm:

-         (+) Bình thường, thích ứng,

-         (+/-) Không điều hòa, khi quá nhanh, khi quá chậm,

-         (-) Khó nghe, vận tốc hoặc quá nhanh, hoặc quá chậm,

 

*TM số 162: Phát âm hay là “bi bô” như trẻ em dưới 18 tháng (Nn)

Chấm điểm:

-         (+) Có ngôn ngữ, các từ phát ra có ý nghĩa,

-         (+/-) Phát ra một số âm và từ, nhưng thường bi bô,

-         (-) Hoàn toàn câm nín hay là bi bô.

 

*TM số 163: Các từ (Nn)

Trong TM số 161: chỉ có giọng nói hay là cung điệu trầm bổng, lên xuống,

Trong TM số 162: trẻ em dưới 18 tháng chi “bi bô”, không có các từ thuộc một ngôn ngữ thường dùng.

Trong TM số 163 nầy, bên cạnh cung điệu, bi bô, các từ có ý nghĩa đã xuất hiện. Những từ nầy có được dùng để trao đổi, tiếp xúc qua lại hay không? Phải chăng các từ nầy có ý nghĩa như một câu nói, với một nội dung?

Chấm điểm:

-         (+) các từ có ý nghĩa, người khác hiểu ý nghĩa,

-         (+/-) Thông thường là bi bô, chen vào một vài từ có ý nghĩa,

-         (-) Trẻ em chỉ bi bô, chưa trao đổi qua lại với một nội dung cụ thể.

 

*TM số 164: Một loại ngôn ngữ cá biệt, một thứ “ngoại ngữ”, không ai trong môi trường có thể hiểu (Nn)

Chấm điểm:

-         (+) Một  ngôn ngữ tuy dù nghèo nàn, có một ý nghĩa xã hội,

-         (+/-) Một số từ có ý nghĩa ở giữa một số từ hoàn toàn cá biệt. Ví dụ trẻ em em dùng từ “xơ”, khi muốn uống nước. Chỉ có bà mẹ hoặc vài người trong nhà mới hiểu được “ngoại ngữ” ấy.

-         (-) Ngôn ngữ hoàn toàn cá biệt, không có thêm một số từ có ý nghĩa xã hội.

 

*TM số 165: Lặp lại những câu nói có ý nghĩa trong quá khứ, nhưng không diễn tả thực tại đang xảy ra (Nn)

Ví dụ: Giữa lúc trời đang nóng, trẻ em nói lên: “Trời cứ mưa hoài”.

Chấm điểm:

-         (+) Không có hiện tượng “lặp đi lặp lại”,

-         (+/-) Thoảng hoạt có hiện tượng lặp lại.

-         (-) Thường xuyên và liên tục, khi ở một mình hay là trong môi trường xã hội.

 

*TM số 166: Lặp lại lời người khác hiện đang nói, một cách máy móc và tự động (Nn)

Chấm điểm:

-         (+) Không có hiện tượng lặp lại lời người khác đang nói,

-         (+/-) Thoảng hoạt,

-         (-) Hiện tượng này xảy ra thường xuyên.

 

*TM số 167: Có khả năng trao đổi, nhưng một vài từ hay câu nói xuất hiện lui tới như “một điệp khúc”, trong một bài hát (Nn)

Chấm điểm:

-         (+) Không có hiện tượng “điệp khúc”,

-         (+/-) Vài trường hợp, vài cơ hội…

-          (-) Thường xuyên trong ngày.

 

*TM số 168: Cách dùng Đại Danh Từ (Nn)

Chấm điểm:

-         (+) Sử dụng đúng, biết phân biệt ngôi nhất, ngôi hai và ngôi ba,

-         (+/-) Đôi khi lẫn lận tôi, mày, nó, nhưng biết sửa lại, khi có người hỏi.

-         (-) Thường xuyên dùng mày hay nó, để nói về mình.

 

*TM số 169: Ngôn ngữ có ý nghĩa (Nn)

Chấm điểm:

-         (+) Phân biệt rõ ràng các từ,

-         (+/-) Phát âm khó hiểu, lẫn lộn từ nầy với từ khác,

-         (-) Ngôn ngữ rất khó hiểu, nhất là đối với những người ngoài gia đình.

 

*TM số 170: Khả năng văn phạm, nhất là thứ tự các từ (Nn)

Chấm điểm:

-         (+) Không đảo lộn các từ, nhất là thứ tự chủ từ và động từ,

-         (+/-) Một đôi khi, biết điều chỉnh lại, nếu có người gây ý thức,

-         (-) Đảo lộn một cách tự nhiên và thông thường.

 

*TM số 171: Tính hồn nhiên khi trao đổi (Nn)

Chấn điểm:

-         (+) Ngôn ngữ linh động, có khả năng thay đổi, tùy theo hoàn cảnh,

-         (+/-) Chỉ trả lời, khi được nâng đỡ, khích lệ,

-         (-) Không co những trao đổi hồn nhiên. Chỉ nói đi nói lại một số vấn đề rất hạn chế.

 

*TM số 172: Điều gì có thể động viên, tạo vui thú và vui thích? Động cơ thúc đẩy hành động (Yt)

-         Đồ chơi nào? Dụng cụ nào?

-         Của ăn của uống?

-         Sách…?

-         Lời khen thưởng ( quan hệ)?

-         Hãnh diện vì thành tựu?

Chấm điểm:

-         (+) Trẻ em tỏ ra có hứng thú, khi được khích lệ, nâng đỡ,

-         (+/-) Trẻ em tỏ ra thất thường. Khó tìm ra những động cơ nào khả dĩ thức đẩy,

-         (-) Bất động. Không gì có thể động viên.

 

*TM số 173: Thái độ và phản ứng trước lời khen thưởng (Qh)

Chấm điểm:

-         (+) Khi được khen thưởng, trẻ em làm việc có kết quả,

-         (+/-) Thất thường, tùy cơ hội,

-         Lãnh đạm trước lời khen thưởng.

 

*TM số 174: Thái độ vui thích trước dụng cụ, trò chơi, công việc. Hãnh diện về kết quả (Yt)

Chấm điểm:

-         (+) Công việc thích ứng với mức độ phát triển có khả năng tạo vui thú và hãnh diện,

-         (+/-) Tùy hoàn cảnh và sức khỏe…Kết quả thất thường.

-         (-) Không tỏ ra thích thú và hãnh diện.



Nguyện xin THIÊN CHÚA chúc phúc và trả công bội hậu cho hết thảy những ai đang nỗ lực "chắp cánh" cho Quê hương và GHVN bay lên!