Chúa Nhật 19/2/2012 vừa qua, nhóm các bạn trẻ của lớp tìm hiểu Giáo Huấn Xã Hội Công Giáo tại Dòng Chúa Cứu Thế Sài Gòn đã thật sự tạo một bất ngờ với buổi hội thảo về “Bệnh vô cảm trong xã hội hiện nay”. Buổi hội thảo thành công ngoài dư kiến về số lượng người tham gia, mức độ sôi nổi và hiệu quả đạt được. Đây là một buổi hội thảo mở, mời gọi đông đảo các bạn trẻ tham gia, do chính các bạn trẻ tìm kiếm thông tin, xây dựng chương trình, và đặc biệt còn có một tiểu phẩm kịch về tình trạng vô cảm nhức nhối, xót xa trong xã hội hiện nay. Đi bên cạnh các bạn trẻ là các Cha, các Sơ, các anh chị đàn anh, và đặc biệt là Cha Mátthêu Vũ Khởi Phụng, người đã đúc kết chương trình và dâng Thánh Lễ kết thúc.

Khởi động hội thảo, nhóm trẻ đưa ra một số tổng hợp thông tin, hình ảnh về “triệu chứng” bệnh vô cảm, “nguyên nhân khách quan và chủ quan” dẫn đến sự lan tràn “dịch bệnh vô cảm” trong xã hội, và sau cùng là một số phương pháp khả thi để “điều trị” bệnh vô cảm. Phần khởi động thật lôi cuốn và có chiều sâu, cụ thể:

Triệu chứng vô cảm:

Gặp người có hoàn cảnh khó khan, hoạn nạn mà không thấy xót xa, thương cảm, không muốn ra tay giúp đỡ dù có điều kiện; đứng trước sự bất công, xấu xa, gian dối mà không thấy phẫn nộ, nhức nhối; thấy những điều tốt đẹp, cao thượng mà không ngưỡng mộ, cảm phục.

Nguyên nhân:

·         Nguyên nhân khách quan 

Môi trường xã hội có quá nhiều lọc lừa dối trá, như ăn xin giả, đau ốm giả, tai nạn giả…, làm cho người ta hoang mang, nghi ngờ, rồi làm ngơ. Mặt khác, do hệ thống pháp luật chưa bảo vệ được cho những người ra tay nghĩa hiệp, nên không hiếm những trường hợp bị trả thù, đe dọa bản thân và người thân, chưa nói đến những cảnh giúp người rồi mang họa vào thân, bị công an kêu lên kêu xuống năm lần bảy lượt, làm cho người ta e ngại chuyện “ách giữa đàng mà mang vào cổ”. Dư luận, đàm tiếu chê bai của người đời cũng làm “nhụt chí anh hùng” không ít, bởi muốn làm chút việc nghĩa thì lại bị mang tiếng “ăn cơm nhà, đi vác tù và hàng tổng”. Một nguyên nhân trọng yếu khác lại xuất phát từ nền giáo duc: trường học ngày nay chủ trương nhồi nhét kiến thức và ý thức hệ, chạy đua thành tích, sáo rỗng trong ngôn từ. Cái tình cảm thiêng liêng, cái hiếu đức cao quí giữa thầy trò dường như đã nhạt nhòa, cằn cỗi, thay vào đó là kiểu quan hệ bán mua tri thức. Và cái nhiệt tâm của nhà gíao dần dần đổi thành các kiểu mánh khóe để dạy kèm, thu lợi… Than ôi! Cái nôi nuôi dưỡng nhân cách, tình cảm của những tâm hồn bé nhỏ là mái trường mến yêu, nay liệu có còn không?!!!..

·        Nguyên nhân chủ quan,

Bệnh vô cảm phát sinh do ý thức sống ích kỷ, hướng về lợi ích bản thân theo “chủ nghĩa MACKENO” (mặc-kệ-nó). Đôi khi, người ta quá bận bịu, không kịp giờ đến công sở, đến trường học…, nên sợ bị trừ lương, sợ kiểm điểm hơn sợ mất một mạng người, do đó, bước chân có ngập ngừng nhưng quyết định đi luôn trước một người bị tai nạn bê bết máu! Phải chăng hàng ngày, có quá nhiều tai nạn, quá nhiều cảnh đau lòng để quan tâm, quá nhiều sự dối trá, lừa bịp để bực tức, quá nhiều bất công, xấu xa để phẩn nộ! Nên lòng người trở nên chai đá và vô cảm! Người ta vô cảm còn vì tình cảm và lòng nhân đã bị khống chế và điều khiển bởi chủ nghĩa duy lợi, nên từ công lý, tình yêu, đến sức khỏe, tính mạng…, các mối đều qui về thủ tục “đầu tiên” (“tiền đâu?!”). Nếu không vì thế thì đâu có chuyện biết bao cuộc đời bị hàm oan chốn công đường vì thiếu tiền chạy án, bao nhiêu mạng người chết oan nơi bệnh viện vì chưa kịp đóng tiền, và bao nhiêu tài năng trẻ bị bóp chết vì thiếu học phí?!

Phương pháp “trị liệu” 

Nguyên nhân xuất phát từ đâu thì phải trị liệu từ chỗ ấy. Nói ở tầm vĩ mô cao cao, xa xa, chính quyền cần có một hệ thống pháp lý phù hợp để bảo vệ người dân, khích lệ họ sống tốt, sống đẹp. Về giáo dục, chúng ta cần một nền giáo dục mang tính nhân bản toàn diện, khơi gợi nơi con người những giá trị yêu thương, sống quảng đại, và có tinh thần sống liên đới với tha nhân. Tuy nhiên, “liệu pháp” mang tầm cỡ quốc gia này mang tính chiến lược lâu dài và “ngoài tầm với” của các “phó thường dân”. Ở phạm vi cá nhân, giáo dục gia đình góp phần  định hình nhân cách cũng như ảnh hưởng rất lớn đến tâm tư, tình cảm của mỗi con người. Con người sẽ bớt vô cảm đi nếu ngay từ trong gia đình và trong những mối quan hệ đời thường, ta biết tôn trọng phẩm giá, tôn trọng thân xác và tinh thần con người hơn các giá trị vật chất khác. Hãy biết rung động trước những nghĩa cử đẹp, và biết xót xa trước những bất hạnh trái ngang, tất sẽ biết sống cho đi và hi sinh cho người khác.

Trong giờ thảo luận, các đề tài đặt ra xoay quanh vấn đề thế nào là vô cảm, nguyên nhân, cách  phòng ngừa và chữa trị hiệu quả nhất. Mọi ý kiến gần như thống nhất rằng, khi người ta mang những triệu chứng nêu trên là mắc “bệnh” vô cảm. Những ý kiến từ các bạn trẻ rất bất ngờ và thú vị. Một bạn nam ngoài hai mươi, nói rất triết lý rằng: “Vô cảm là một thái độ sống kết hợp giữa tôn sùng bạo lực và lạnh nhạt, xa cách với tình yêu. Người ta không quen nói về tình yêu, không quen thể hiện yêu thương cũng như nuôi dưỡng tình yêu trong cuộc sống, cho dù đó là tình yêu với người thân, với thiên nhiên hay nghệ thuật. Người ta dùng roi đòn để cho con ăn, dùng quát mắng để ru con ngủ, dùng bạo lực để giải quyết mọi mâu thuẫn. Thử hỏi, những đứa trẻ lớn lên trong môi trường ấy làm sao biết rung động, biết cảm thức và chia sẻ yêu thương? Xin hãy cổ súy tình yêu từ trong gia đình bằng sự ngọt ngào, bằng những ký ức đẹp qua câu chuyện kể, bằng những rung động tinh túy qua nghệ thuật, âm nhạc… để đẩy lùi vô cảm…”.

Cha Thịnh, Dòng Chúa Cứu Thế nhận định: “Chính sự vô thần dễ dẫn dắt người ta đến vô cảm. Bởi chính tôn giáo và đức tin đưa con người hướng thiện, hướng đến những việc làm có hậu, có phúc. Đằng khác, cái khốn khổ của con người là ta hay đặt sai cái “cảm” của mình, để rồi ta tự  lừa dối những giá trị con người nơi chính chúng ta. Ta thường hân hoan đón những người giàu sang mà coi khinh những kẻ nghèo hèn, rồi để chính cái mã giàu sang ấy lừa bịp chúng ta…”.

“Con người mang trong mình hình ảnh của Thiên Chúa, nhưng cũng mang trong mình cái bản ngã của một con người sa ngã do sử dụng sai tự do mà Thiên Chúa ban cho” -- Cha Vũ Khởi Phụng tiếp lời -- “ vì thế người ta có thể triển khai cái nhạy cảm hay cái vô cảm nơi chính bản thân mình. Thế nhưng, oái ăm thay, đôi khi sự vô cảm lại trở thành sự “nhạy cảm ngược”! Nghĩa là người ta vô cảm với những giá trị hướng thượng, nhưng lại rất nhạy cảm với những cái tiêu cực. Ví dụ như có những đứa trẻ chán ngắt những phim truyện mang tính giáo dục, chuyển tải các giá trị cao đẹp của tâm hồn, nhưng lại rất khoái những phim đánh đấm, bạo lực hay ma quái. Vấn đề ở chỗ giáo dục. Vấn đề giáo dục là cần phải đặt ra trước hết một mô hình để rồi dựa vào đó mà giảng dạy. Ta đang có một nền giáo dục thiếu “triết lý giáo dục”, “ tiên học Lễ, hậu học Văn”, nhưng khốn nỗi học trò không hiểu, không hình dung ra được cái “Lễ” chúng phải học là những giá trị nào?! Ta mặc cho nền giáo dục những khẩu hiệu xưa, nghe hay, nghe ý nghĩa, nhưng kỳ thực, nó chỉ còn là những cái áo!…”.

Thật là một cuộc hội thảo đầy ý nghĩa, gợi mở bao trăn trở suy tư về những nhức nhối đang tồn tại giữa lòng xã hội và ngay giữa lòng mỗi con người.

Xin hãy cười để trao đi niềm vui.

Xin hãy nhìn nhau để sớt chia niềm thông cảm.

Xin hãy nói để khích lệ, ủi an.

Xin hãy giang tay để đỡ nâng, dìu dắt.

Và xin hãy sống để mời gọi yêu thương…

Lạy Cha nhân từ! Yêu thương là một quyền năng xuất phát tự nơi Cha mà Cha đã trao ban cho chúng con. Xin tha thứ vì những lần chúng con sống như không cần đến ai, chúng con chai đá trước những khổ đau, bất hạnh của người khác cứ như là mãi mãi chúng con sẽ yên lành. Xin đốt nóng tình yêu nơi chúng con, để  tan đi tảng băng vô cảm làm giá buốt nhân loại và giá buốt lòng Cha!...

Mẩu Bút Chì