NGUYỄN HỌC TẬP 

3 - Chủ nhân của thế gian.

Nhưng sứ mạng của người tín hữu giáo dân còn rộng lớn và cao cả hơn những gì đã được đề cập. Chúa đã giao cho con người phận vụ quản trị và phối hợp cả tạo vật. Nhứt là đối với người tín hữu giáo dân, Chúa Ki Tô đã giao cho họ phận vụ hành xử quyền năng nầy, nhân danh Người.

Công Đồng Vatican II tuyên bố bằng những từ ngữ cao qúy và long trọng bổn phận nầy của người tín hữu giáo dân: đó là bổn phận thiết lập Nước Chúa Ki Tô giữa trần thế:

   - " Thật vậy, Chúa cũng muốn mở rộng vương quốc của Người nhờ các tín hữu giáo dân, vương quốc của chân lý và sự sống, vương quốc thánh thiện và ân sủng, vương quốc công chính, tình yêu và hoà bình. Và trong vương quốc nầy, chính tạo vật cũng được giải thoát khỏi ách nô lệ của hư mất, để tham dự vào tự do huy hoàng của con cái Thiên Chúa " ( cfr. Rom 8, 21).  

Những ngôn từ vừa kể chắc chắn là một lời hứa hẹn trọng đại và được thốt lên với ý nghĩa như là một giới răn đối với người tín hữu Chúa Ki Tô,

   - " thật vậy, tất cả là của anh em, anh em là của Chúa Ki Tô " ( 1 Cor 3, 23).( ...9)

Trong việc thực hiện phận vụ nầy trong vũ trụ, người tín hữu giáo dân ở vị trí hàng đầu  ( LG, 36).

Vai trò của người tín hữu giáo dân không được tăng cường thêm, khi họ tìm cách hay tự nguyện tham dự vào quyền bính và phục vụ của hàng giáo phẩm; chỉ có một số ít người trong họ có thể hướng về phía hướng đi nầy được. Dù sao đi nữa, đó không phải là phận vụ cá biệt của họ.

Nều tảng của việc họ tham dự vào vương tước của Chúa Ki Tô không phải nhất thiết được đặt trong hướng đi đó, mà lànhằm về thế giới.

   - " Phận vụ ưu tiên và trực tiếp của người tín hữu giáo dân không phải là để thiết lập và phát triển cấu trúc cộng đồng Giáo Hội - đó là phận vụ cá biệt của hàng giáo phẩm - mà là thực hiện bằng động tác các khả năng Ki Tô giáo và Phúc Âm còn chưa được biết đến, nhưng đã hiện diện và đang tác động trong các thực tại trần thế " ( ĐTC Phaolồ VI, Huấn Dụ Evangelii nuntiandi, n. 70). 

Người tín hữu giáo dân phải được coi không phải chỉ là " giới trẻ thơ dại " hay " các ông từ xuất sắc ", mà là muối và ánh sáng của Chúa Ki Tô trong lãnh vực trần thế.  

Một trong những văn bản của Công Đồng Vatican II được trích dẫn cho biết rằng ơn gọi cá biệt của người tín hữu giáo dân không phải là chỉ để chuyên lo về lãnh vực trần thế mà còn " để thiết định trật tự cho chúng  theo như thánh ý Chúa " ( LG 31).

Đây là một lời nhắc nhỡ mạnh dạn và cũng là một thử thách đối với người tín hữu Chúa Ki Tô.

Nhấn mạnh rằng phận vụ của họ là hành xử uy quyền của Chúa Ki Tô giữa trần thế, không phải chỉ là nói lên cho trần thế định hướng luân lý ( bởi lẽ đó là phận vụ cá biệt của hàng giáo phẩm), mà là

" bằng cách tích cực thiết định và hướng dẫn các thực tại trần thế" ,

 - nghề nghiệp, kinh tế, chính trị, công đoàn, văn hóa, giáo dục, các phương tiện truyền thông xã hội, giải trí, đời sống xã hội và gia đình - nhờ vào sự hiện diện đầy nghị lực và can đảm tác động của họ.

Đó là điều cho thấy đâu là bằng cách cai quản, hướng dẫn và phục vụ, người tín hữu giáo dân hành xử uy quyền của Chúa Ki Tô: 

   - " Chuyên cần dấn thân đem tinh thần Ki Tô giáo vào tâm thức và tập quán , luật pháp và cấu trúc cộng đồng nơi mình đang sống, là phận vụ và trách nhiệm bắt buộc đối với người tín hữu giáo dân, có giá trị bắt buộc đến nỗi không bao giờ có thể được miễn chuẩn, giao cho người khác được " ( Apostolicam actuositatem, 13). 

Hiểu như vậy, phận vụ người tín hữu giáo dân liên quan đến tham dự vương tước của Chúa Ki Tô hệ tại ở việc làm cho thấm nhuần cả thực tại xã hội các nguyên tắc Ki Tô giáo, để biến thể các thực tại đó thành nhân bản hơn và xứng đáng hơn để dâng lên Thiên Chúa:

   - phẩm giá và các quyền tối thượng của con người,

   - tình liên đớì xã hội,

   - tính cách thánh thiện và bất khả phân của hôn nhân và gia đình,

   - quyền tự do có trách nhiệm,

   - tình yêu chuộng chân lý, tinh thần tôn trọng công lý ở mọi đẳng cấp,

   - tinh thần phục vụ, thực hiện sự thông cảm hiểu biết lẫn nhau và lòng bác ái huynh đệ. 

Nếu vậy, thì tại sao người tín hữu giáo dân lại phải có ý lãnh đạo Giáo Hội, trong khi phận vụ của họ là lãnh đạo trần thế  ?

Điều thách thức của người tín hữu giáo dân không phải là " tước quyền hàng giáo phẩm ", mà là " chiếm đoạt thế gian ".

Nêu lên câu hỏi vừa kể là để làm sáng tỏ vấn đề tương quan giữa hàng giáo phẩm và giáo dân để tránh hiểu lầm, nhiều khi là những hiểu lầm trầm trọng, có thể có nhiều người lợi dụng thái độ nâng cao căn tính người tín hữu giáo dân của Công Đồng Vatican II để có ý gây xáo trộn và chia rẻ, nhứt là thái độ của những kẻ không có thiện cảm với Ki Tô giáo có thể xúi giục.

Ý nghĩa định hướng hay " cai trị " ( gouverner ) Ki Tô giáo đối với thế giới, không có nghĩa là hàng giáo phẩm "thống trị " hay cơ cấu của Giáo Hội chen lấn, xen vào nội bộ của lãnh vực trần thế. Đúng hơn là các lãnh vực trần thế được các công dân tự nhiên của mình làm cho trở nên sống động và trong khi vẫn kính trọng bản tính trần thế tự nhiên của các lãnh vục đó, các công dân tự nhiên, chính đáng và công chính có thể hướng dẫn và quản trị các lãnh vực thế giới ngày càng trở thành hoàn hảo, tốt đẹp hơn, để cho con người có được cuộc sống xứng đáng với phẩm giá của mình hơn, mỗi con người được  triển nở hoàn hảo con người của mình hơn " trong mọi chiều hướng, như Hiến Pháp 1947 Ý Quốc đề cập: 

   - " Bổn phận của Nền Cộng Hoà là dẹp bỏ đi những chướng ngại vật về phương diện kinh tế và xã hội, là những chướng ngại, trong khi thực sự giới hạn tự do và bình đẳng của con người, không cho phép mỗi cá nhân triển nở hoàn hảo con người của mình và tham dự một cách thiết thực vào tổ chức chính trị, kinh tế và xã hội của Xứ Sở " 8 Điều 3, đoạn 2 Hiến Pháp 1947 Ý Quốc). 

Với mục đích " mỗi người được triển nở hoàn hảo con người của mình " vừa kể trong mọi chiều hướng, Công Đồng Vatican II nêu lên viễn ảnh như là chiều hướng hành động của người tín hữu giáo dân giữa trần thế: 

   - " Ước gì người tín hữu giáo dân hãy hài lòng, theo gương  Chúa Ki Tô, cũng đã là một người thủ công nghệ, để thể hiện lên tất cả mọi hoạt động trần thế của mình, bằng cách phối hợp các cố công gắng sức con người của mình, trong tư gia, nghề nghiệp, khoa học kỷ thuật hợp nhứt trong một động tác tổng hợp cùng chung với các tài sản tốt lành tôn giáo, tất cả đều dưới sự hướng dẫn tối cao, để tất cả được phối hợp làm vinh danh Thiên Chúa " ( GS 43).  

Như vậy phận vụ của người tín hữu giáo dân là

   - " soi sáng và phối hợp tất cả các thực tại trần thế, mà họ có liên hệ chặt chẽ , để cho các thực tại đó luôn luôn được thực hiện theo đồ án của Chúa Ki Tô, để chúng có thể tăng triển lên và trở thành những điều tán tụng vinh danh Đấng Tạo Hoá và Đấng Cứu Độ " ( LG 31).

   - " Canh tân Ki Tô giáo đối với thế giới có nghĩa là một thế giới sẽ được soi sáng bằng ánh sáng Chúa Ki Tô " ( LG 36).

Và ánh sáng đó được các tín hữu Chúa Ki Tô nói chung và người tín hữu giáo dân nói riêng tác động, không phải như là những " nhân viên " của Vatican, không phải như là " cánh tay nối dài thi hành dưới mệnh lệnh của hàng giáo phẩm "  hay của một cơ chế cá biệt nào đó của Giáo Hội, nhưng là tác động với tư cách là " công dân có quyền và hành xử với tự do và trách nhiệm cá nhân của mình " ( A A 7). 

Dĩ nhiên, nói như vậy, chúng ta không có ý nói hàng giáo phẩm không có sứ mạng cá biệt trong thế giới, bởi lẽ như là thành phần Giáo Hội, các vị cũng có phận vụ của mình đối với lãnh cực trần thế trong phương cách của các vị ( AA 7).

Hàng giáo phẩm có bổn phận thánh hoá thế gian bằng lời cầu nguyện và bằng các động tác phượng tự của các vị, mà hậu quả vượt cả lên trên những gì khả năng con người có thể nhìn thấy và định chuẩn được.

Có chăng hiệu quả phận vụ ngôn sứ của hàng giáo phẩm đối với thế giới,chúng ta nhận ra được một cách hiển nhiên hơn bằng hiểu biết nhân loại của chúng ta.

Hàng giáo phẩm có bổn phận phải rao giảng Phúc Âm " trong mọi hoàn cảnh, thuận tiện hay không thuận tiện ",

   - " ...tôi tha thiết khuyên anh: hãy rao giảng lời Chúa, hãy lên tiếng lúc thuận tiện, cũng như không thuận tiện; hãy biện bác, ngăm đe, khuyên nhủ, với tất cả lòng nhẫn nại và chú tâm dạy dỗ " 2 Tim 4, 2),

bằng cách không ngừng nghỉ tuyên bố cho thế giới các nguyên tắc bất diệt lề luật của Chúa và đồ án của Chúa Ki Tô. 

Nhưng như chúng ta biết dân chúng thường khi không lắng nghe tiếng nói của hàng giáo phẩm bao nhiêu, nhứt là dân chúng ngoại đạo.

Đây là một sự kiện thực tại, không cần phải chứng minh. Theo quan niệm trần thế, người ta thường nhìn hàng giáo phẩm ( và cả tu sĩ ) nhiều lúc như là những người " ngoại cuộc ".

Các vị muốn đến gặp thế giới, gặp dân chúng, để rao giảng Phúc Âm, nhưng rất thường con đường để đến được với họ, đối với cách vị, dường như có những rào chắn, trở ngại chắn ngang, trở ngại vật lý cũng như trở ngại luân lý, tinh thần. Các cánh cửa của dân chúng, của hảng xưởng, của văn phòng, của các cuộc hội thảo, của khu phố, thôn ấp, nhiều khi cả của gia đình, bị khép kín trước mặt các vị, cũng như lỗ tai của họ đều bị bịt lại. 

Trong khi đó thì đối người tín hữu giáo dân " trần thế là nhà cửa, môi trường, nơi cư ngụ của họ ". Họ không cần phải đi đến đó, bởi vì họ đã ở tại đó rồi. Họ ở trong thế gian như mọi người công dân khác, ngang hàng với những người khác, mà trong rất nhiều trường hợp, chỉ có họ, người tín hữu giáo dân, mới có thể rao giảng Phúc Âm được:

   - " Nhiều người - Công Đồng Vatican II nhấn mạnh - không thể được nghe Phúc Âm và biết được Chúa Ki Tô, nếu không nhờ người tín hữu giáo dân, là những người đang ở bên cạnh họ " ( AA 13).

Người tín hữu giáo dân phải hành xử " tước vị phục vụ vương giả " của mình ( ĐTC Gioan Phaolồ II, Redemptor hominis n. 21), bằng cách đem những người đồng hương, đồng bào ( cả đồng loại ) của mình đến với Chúa Ki Tô.

Họ phải làm sao?

Dĩ nhiên không phải là bằng cách gian lận, che giấu, lương lẹo. Chúa Ki Tô đòi buộc phải thẳng thắng và trong sáng, dĩ nhiên đôi khi kể cả can đảm.

Dĩ nhiên không phải rao giảng Phúc Âm và lôi cuốn người khác đến với Chúa Ki Tô bằng cách can thiệp bằng võ trang, bạo lực, bởi vì Chúa Ki tô chỉ muốn có các môn đệ tự do và tự nguyên theo Người:

   - " Kế đó,các ông đưa thuyền vào bờ, rồi bỏ hết mọi sự mà theo Người " ( Lc 4, 11).

Nói như vậy, nhung chúng ta cần lưu ý hai điều bắt buộc phải có đối với người tín hữu giáo dân, để có thể thực hiện tốt đẹp sứ mạng của mình, làm cho

   - " đồ án cứu rổi của Chúa mỗi ngày có thể đến được với mọi người, ở mọi thời đại và nơi mọi phần đất trên thế giới " ( LG 33).

Đó là thẩm quyền chuyên môn và khả năng giáo lý. 

4 - Thẩm quyền chuyên môn và khả năng hiểu biết giáo lý.

   a) Yếu tố tiên khởi cần thiết để người tín hữu giáo dân có thể định hướng và hướng dẫn các thực tại trần thế của con người đó là thẩm quyền chuyên môn trong lãnh vực nghề nghiệp và việc làm của mình.

Quyền chiếm được vị trí lãnh đạo trong các hoạt động trần thế phải là kết quả của công lao, khả năng chuyên môn đối với nghề nghiệp, ai cũng thấy được, kết quả của học vấn, của khảo cứu và phẩm chất của việc làm.

Khi trình bày sứ mạng vương giả của người tín hữu giáo dân, Công Đồng Vatican II nhấn mạnh những gì chúng ta vừa đề cập:

   - " Với thẩm quyền khả năng của mình trong các lãnh vực trần thế và cùng với các động tác của họ, được ơn Chúa Ki Tô nâng cao lên trong từ bên trong, họ hãy làm cho các công việc của mình có được kết quả, để cho các tạo vật, theo trật tự của Đấng Tạo Hoá và theo ánh sáng của Ngôi Lời, được tiến triển lên nhờ việc làm của con người, nhờ kỷ thuật và văn hoá trở thành lợi ích tuyệt đối cho tất cả mọi người " ( LG 36).

Như là điều hiển nhiên, người tín hữu giáo dân có tâm thức chính đáng về ơn gọi Ki Tô giáo của mình, ho có lý do chính đáng để học hỏi, nghiên cứu, thục tập nghề nghiệp, để có được thẩm quyền đáng kể trong chuyên môn.

Nói cho cùng, bởi vì họ tìm kiếm sự thánh thiện trong việc làm và nhờ việc làm, lý do chính khiến cho họ làm việc là lòng yêu thương Chúa.

Và vì đây là lý do cao thượng hơn mọi lý do cao cả của con người  và mãnh liệt hơn mọi tham vọng ích kỷ, họ làm việc nhiều và làm tốt đẹp. 

   b) Một yếu tố khác mà người tín hữu giáo dân cần có, nếu họ muốn dẫn dắt thế giới về với Chúa Ki Tô, đó là nền tảng gíáo lý.

Công Đồng Vatican II cũng nói lên rõ ràng về chủ đề đang đề cập. Sau khi đã nhấn mạnh đến việc người tín hữu giáo dần  " cần đảm nhận trách nhiệm thiết lập trật tự trần thế như là bổn phân của chính minh " , Nghị Định về sứ mạng  tông đồ của người tín hữu giáo dân thêm rằng  trong động tác trực tiếp và cá biệc của mình, người tín hữu giáo dân phải được

   - " hướng dẫn  bởi ánh sáng Phúc Âm và tư tưởng của Giáo Hội, và được thúc đẩy bằng đức bác ái Ki Tô giáo " ( A A  7).

Rồi đến phiên Hiến Chế Gaudium et spes cho biết rằng

   - " lương tâm người tín hữu giáo dân, một khi đã được đào tạo chính đáng, có phận sự viết lên lề luật Chúa vào trong thị xã trần thế " ( GS , n. 43). 

Khi người tín hữu giáo dân

   - có thẩm quyền chuyên nghiệp trong chức nghiệp của mình,

   - đã hấp thụ được sứ điệp Phúc Âm và đã hoà hợp tư tưởng mình với tư tưởng của Giáo Hội ( nguồn mạch mà qua đó Chúa Ki Tô nói với chúng ta),

thì đó là lúc, được gợi hứng bởi tình yêu Ki Tô giáo, người tín hữu giáo dân có đủ phẩm chất để lãnh đạo các lãnh vực trực thuộc thế giới.

Nếu đức hiệp nhứt vào Chúa Giêsu và tình yêu đối với Người là hai nguyên tắc của học biết chuyên cần để có được thẩm quyền chuyên môn và hiểu biết hấp thụ giáo lý của người tín hữu giáo dân, thì họ sẽ có được một cuộc sống hiệp nhứt chính đáng. Bởi lẽ sống như vậy, người tín hữu giáo dân tránh được sự cách biệt đoạn tuyệt giữa đức tin và đời sống hằng ngày, mà Công Đồng Vatican II cho biết như là

   - " một trong những sai lầm lớn nhứt của thế giới hiện đại chúng ta " ( GS 43). 

Như vậy, như chúng ta có thể xác nhận được, vai trò của hàng giáo phẩm và của tín hữu giáo dân là những vai trò liên đới bổ túc cho nhau, nhưng tách biệt nhau.

Vai trò của mỗi người tín hữu Chúa Ki Tô, trả lời cho ơn gọi mọi người đến sự thánh thiện ( LG, c. V), đó là phận vụ phục vụ và loan báo Phúc Âm, theo mẫu gương Chúa Ki Tô, Người Đầy Tớ và Đấng Cứu Độ cho tất cả mọi người.

Theo gương đó,

   - vai trò chính yếu của hàng giáo phẩm phục vụ trong Giáo Hội,

   - vai trò chính yếu của người tín hữu giáo dân là phục vụ giữa trần thế.

Vị Linh Mục phải là Chúa Ki Tô cho người tín hữu giáo dân, cũng vậy theo phương thức hành xử thiên chức linh mục đó,người tín hữu giáo dân  phải là Chúa Ki Tô cho trần thế, sống theo cách sống giáo dân.

Chúng ta đã có dịp đề cập và phản biện đối với lý thuyết về sự " tham dự quyền bính ", tạo nên mối cạnh tranh ganh đua giữa giáo phẩm và giáo dân, để đạt được " ảnh hưởng " trong Giáo Hội.  

Quan niệm vừa kể cho thấy rõ một sự hiểu biết thấp kém về quyền lực và uy tín trong Giáo Hội.

Tuy nhiên ý niệm về tham dự vào quyền hành cũng có thể được mài giũa và diễn tả ra một cách thích hợp hơn.

Nếu quyền lực được hiểu như là phận vụ phục vụ, thì " tham dự vào quyền bính " trở thành tham dự vào phận vụ phục vụ: mỗi người, cách phục vụ theo phương thức thích đáng của chính địa vị mình, đó là tham dự vào quyền bính của Chúa Ki Tô  để cứu độ thế gian. 

Mỗi người phục vụ theo phương thức thích hợp với chính mình , đó là chìa khoá để giải quyết vấn đề.

Bởi đó, nếu bản tính của quyền lực Giáo Hội không thể giải thích được một cách rõ ràng , đồng thời cũng sẽ không cho biết rõ phận vụ bản tính các vai trò của Giáo Hội, .

" Quyền năng " của mỗi người tín hữu Chúa Ki Tô là quyền năng để phục vụ trong vai trò cá biệt mà Chúa ban cho mỗi người.

Tham vọng có được một quyền lực khác, có nghĩa là không muốn phục vụ, không chu toàn bổn phận ơn gọi Chúa mời gọi mình.