Không ai có thể làm tôi hai chủ, vì hoặc sẽ ghét chủ này mà yêu chủ kia, hoặc sẽ gắn bó với chủ này mà khinh dể chủ nọ. Anh em không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa làm tôi Tiền Của được (Mt. 6:24).

1.     Đồng Đô La

Đất nước Hoa Kỳ văn minh và giầu mạnh vì người dân biết phó thác niềm tin trong Chúa. Chúng ta có thể nhìn thấy nơi tất cả mọi đồng đô la lớn hay nhỏ: từ 1 đồng, 2 đồng, 5 đồng, 10 đồng, 20 đồng, 50 đồng, 100 đồng và cả đồng cắc: 1 xu, 5 xu,10 xu và 25 xu đều có in chữ In God We Trust. Mỗi đồng tiền đều mang theo sứ mệnh nhắc nhở con người tin tưởng vào Thiên Chúa. Tiền bạc của cải mà chúng ta đang dùng là của Ceasar, chúng ta sẽ phải nộp thuế và phải đầu tư vào cuộc sống trần gian này. Nhưng tiền bạc của cải đó do chính Thiên Chúa tặng ban cho chúng ta qua nhiều cách thế. Chúng ta cần vận dụng mọi khả năng Chúa ban để kiếm tìm, sở hữu tiền bạc và tiêu dùng. Chúa Giêsu khuyên dạy chúng ta hãy tìm kiếm Nước Chúa trước, rồi mọi sự Ngài sẽ ban thêm cho.

Thượng Đế ban cho mỗi người một khả năng. Có người nhận lãnh nhiều và có kẻ nhận ít. Mỗi người tùy theo khả năng của mình mà sinh lợi. Phần thưởng dành cho những ai biết tận dụng mọi khả năng của mình để sinh lợi cho mình và xã hội. Chúa Giêsu dùng dụ ngôn để dạy chúng ta về sự trao ban một cách nhưng không của ông chủ: Ông cho người này năm yến, người kia hai yến, người khác nữa một yến, tuỳ khả năng riêng mỗi người. Rồi ông ra đi. Lập tức, người đã lãnh năm yến lấy số tiền ấy đi làm ăn buôn bán, và gây lời được năm yến khác. Cũng vậy, người đã lãnh hai yến gây lời được hai yến khác. Còn người đã lãnh một yến thì đi đào lỗ chôn giấu số bạc của chủ (Mt 25:15-18). Chúa ban cho chúng ta những nén bạc lớn hay nhỏ khác nhau, điều quan trọng là chúng ta phải có bổn phận trân qúi và làm lời theo khả năng của mình. Tất cả các nén bạc lớn hay nhỏ đều là hồng ân Chúa ban.

2.     Hoán Đổi Tiền tệ

Đổi tiền. Khi chúng ta đi du lịch vào một nước nào, chúng ta phải đổi ngân tệ của nước đó để tiêu dùng. Giá trị của đồng tiền khác nhau nơi mỗi nước. Khi chúng ta đến Âu Châu, tiền đô la đổi qua tiền Euro hay Bảng Anh, giá trị chênh lệch. Có những thứ tiền giấy chỉ có thể xài trong nước mình vì không có giá trị quỹ kim bảo chứng quốc tế. Thí dụ: Đồng Bạc Việt Nam, chúng ta chỉ có thể dùng trong nước, nó không có giá trị quốc tế. Câu truyện xảy ra khi tôi đi vượt biên, sau những ngày lênh đênh ròng rã trên biển, rồi vào tới đất liền ở một quốc gia khác. Đồng tiền Việt hết giá trị. Trên xe bus về trại tỵ nạn, trong túi của tôi còn ít tiền Việt. Tôi không biết làm gì với số tiền này. Giữ nó làm kỷ niệm thôi. Thấy người lơ xe hút thuốc. Tôi thèm thuốc lá. Tôi muốn mua thuốc lắm, tôi có tiền nhưng không thể mua.Tôi đưa đồng tiền Việt Nam cho anh ta như là kỷ niệm và xin điếu thuốc. Một sự trao đổi cảm thông. Đồng ý với nhau, đây là một kinh nghiệm đầu tiên về giá trị và sự khác biệt hối đoái về tiền tệ.

Đã hơn 25 năm qua rồi, dưới thời bao cấp và quá độ ở Việt Nam, tôi đã là nạn nhân của vài đồng tiền giấy Đô-la đỏ (Military Payment Certificate). Số là ngày ấy, tôi có một số sách vở cũ do người bạn để lại trong tủ nơi nhà xứ. Trong những trang sách có kẹp mấy tờ Đô-la đỏ. Thực ra tôi cũng chẳng biết giá trị thế nào, nhưng cũng giữ đó như là vật kỷ niệm. Thế rồi sự cố xảy ra ở nhà xứ, các cán bộ công an vào lục xoát đồ đặc và sách vở, họ phát hiện những tờ Đô-la đỏ trong sách cũ. Thế là họ ghi vào biên bản tàng trữ tiền bạc của chế độ cũ. Sau đó tôi bị mời ra trụ sở công an để làm việc. Tôi bị hạch hỏi về sự lưu giữ sách vở và những đồng tiền bất hợp pháp này. Thực ra tới thời đó tôi cũng chưa bao giờ nhìn thấy tờ Đô-la xanh là thế nào. Còn những tờ Đô-la đỏ, tôi đâu có biết nó từ đâu và liên hệ thế nào với chế độ, nhưng sau khi điều tra luận tội, tôi được mời vào nhà khám và tù cả năm trời. Đồng tiền nên tội, những tờ Đô-la đỏ!

3.     Kiếm tiền

Có những người may mắn làm ăn phát tài phát đạt. Có người làm một, lời mười. Có người bỏ vốn một, sinh lợi một trăm. Họ làm giầu một cách công minh và chính trực. Họ đáng được hưởng những phần phúc Chua ban. Họ dùng hết những khả năng Chúa ban để sinh lợi. Họ chí thú làm ăn, biết chắt chiu tiết kiệm, biết thu, biết chi và họ trở nên khá giả. Chúng ta vẫn thường đọc kinh Lạy Cha, xin cho chúng con hôm nay lương thực hằng ngày. Chúa không bao giờ từ chối lời cầu xin của chúng ta. Chỉ rằng chúng ta không nhận biết hồng ân Chúa mà thôi. Có nhiều khi chúng ta than phiền rằng Chúa không công bằng, vì khi có người ăn không hết, người lần không ra. Đúng thế, Chúa không trao ban cho mọi người số vốn khả năng như nhau. Chúa cho người nhiều kẻ ít nhưng ai cũng được ban cho tràn ly. Ly lớn cũng đầy và ly nhỏ cũng đầy. Chúng ta thật hạnh phúc khi biết dùng khả năng và vốn liếng Chúa ban để sinh lợi. Tri túc tiện túc, đãi túc, hà thời túc là thế. Biết đủ là đủ. Đừng so sánh với người khác.

Trong cuộc đời còn có những người không muốn bỏ công sức tận dụng khả năng để làm việc, nhưng lại muốn hưởng lợi nhiều và nhanh chóng. Họ đã tìm ra những phương kế gian dối, lừa lọc và áp chế để làm giầu như in tiền giả, ăn trộm ăn cướp, lừa đảo gian dối. Nhiều người còn muốn làm giầu nhanh chóng như bài bạc, cá độ, buôn bán đồ quốc cấm, rửa tiền, chúng ta biết các việc làm bất chính này sẽ không có hậu quả tốt. Thánh Phaolô trong thơ gởi cho Timôthêô nhắc nhở: Thật thế, cội rễ sinh ra mọi điều ác là lòng ham muốn tiền bạc, vì buông theo lòng ham muốn đó, nhiều người đã lạc xa đức tin và chuốc lấy bao nỗi đớn đau xâu xé (1Tm. 6:10).Có những người dùng quyền thế sức mạnh để chiếm đoạt của chung ai khéo vẫy vùng thành riêng. Những nguồn phú túc của thiên nhiên được ban chung cho con người, nhưng đôi khi bị những người quyền thế gian tham chiếm đoạt làm của riêng. Của cải thiên nhiên như mỏ kim cương, vàng bạc, dầu khí và các nguồn lương thực khác đều là tài nguyên chung phải được sinh lợi cho mọi người. Lại có những người làm giầu trên mồ hôi và xương máu của người khác. Thật là bất công! Cuối cùng họ cũng đi đến cùng đường như ông Giuđa ném số bạc vào Đền Thờ và ra đi thắt cổ (Mt. 27:5).

4.     Sức Mạnh Đồng Tiền

Chúng ta biết đồng tiền nào cũng có hai mặt. Khi chúng ta biết xử dụng nó đúng nơi đúng chỗ, tiền sẽ giúp chúng ta đạt được những thành quả tuyệt vời. Nếu chúng ta để đồng tiền làm chủ điều khiển đời ta, đồng tiền sẽ đưa dắt chúng ta vào những hiểm nguy cuộc sống. Đồng tiền chỉ là phương tiện giúp chúng ta đạt cùng đích của cuộc đời. Người ta nói rằng tiền là tiên là phật. Nhiều người nghĩ đồng tiền vạn năng có thể giải quyết mọi vấn đề. Đúng một phần thôi, qua sự giao lưu và chạy chọt, đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn. Tiền có thể giúp giải quyết một số vấn đề cuộc sống. Biết rằng tiền bạc tự nó không tốt và không xấu. Thái độ của con người dùng tiền mới là quan trọng. Tiền có thể giúp chúng ta đạt những ước mơ nhưng nhớ rằng không phải có tiền là chúng ta sẽ có hạnh phúc thật.

Chúng ta biết có rất nhiều cách kiếm tiền và của cải trần gian. Có những người nai lưng làm việc cực nhọc, cầy sâu cuốc bẫm và nắng nôi cực nhọc suốt ngày mới kiếm đủ chút tiền nuôi sống gia đình. Có những người buôn thúng bán bưng, thức khuya dậy sớm, tần tảo quang gánh mỗi ngày cũng chỉ kiếm đủ tiền nuôi con. Có những người làm lụng chân tay với mức lương rẻ mạt chưa đủ tiêu dùng. Có những người mong muốn tìm một việc làm độ thân mà cũng không ai mướn. Có những người lang thang tìm kiếm những của dừ thừa nơi đống rác dơ bẩn và hôi thối để bán kiếm tiền nuôi sống. Những người này thật khổ sở, nhưng bù lại họ có niềm vui vì biết dùng công sức và khả năng Chúa ban để sinh lợi cho cuộc sống. Họ không ăn bám vào ai, không lường gạt và sống thanh bần. Chúng ta biết có nhiều người làm cả đời cũng không có đồng dư. Không phải họ lười biếng nhưng vì hoàn cảnh éo le, mùa màng thiên tai, con cái bệnh hoạn, làm ăn thất bại và có khi bị thiên hạ lừa đảo. Chúng ta cứ nhìn các ông bà cụ xếp hàng chờ những món qùa hàng tháng của các Hội Từ Thiện. Đôi khi chúng ta không hiểu nổi tại sao họ nghèo đến thế. Cả một đời chắt chiu, về già không có mái nhà để ở, manh chiếu để nằm và bát cơm để ăn hằng ngày.

5.     Sử Dụng Đồng Tiền

Ở đời, chúng ta dùng tiền để trao đổi và mua bán. Thuận mua vừa bán và tiền trao cháo múc. Đồng tiền chỉ có giá trị khi được chính thức ngân hàng nhà nước sở tại phát hành. Tiền này có giá trị trong nước và mọi người dân trong nước có thể dùng nó để mua bán và trao đổi cho nhau như là một tín dụng. Kinh tế đánh giá trị đồng tiền của mỗi quốc gia. Có những đồng tiền như đô la, Euro, Anh, Úc, Canada… được công nhận và trao đổi quốc tế. Nhưng có những đồng tiền không có giá trị bảo chứng bên ngoài, không thể trao đổi. Nhưng tiền bạc của cải không còn giá trị đối với người đã bước vào đời sau. Cõi sau, không còn dùng đồng tiền làm vật tráo đổi mua bán nữa. Sau khi chết, chúng ta không cần xử dụng những đồng tiền này nữa, nó chỉ là mảnh giấy vô giá trị. Nhưng chúng ta có thể bỏ vốn và sinh lợi qua đồng tiền vạn năng này. Đồng tiền có thể mua vé nước trời. Đây là một mối lợi lớn mà Chúa Giêsu đã mách nước cho chúng ta. Trên thiên đàng sẽ được hưởng phúc lợi do những đồng tiền bác ái sinh lời.

Dùng tiền bạc để làm việc nghĩa và mua việc thiện. Đây là cách thế tuyệt vời chỉ có con người mới được hưởng đặc quyền này. Thật là hạnh phúc khi chúng ta biết dùng của đời tạm mà mua cuộc sống vĩnh cửu. Đồng tiền này có thể tráo đổi giá trị ở mọi nơi, mọi chỗ. Đồng tiền này không phân biệt biên giới quốc gia hay giá trị bảo chứng. Tiền đổi có giá trị vượt trên giá trị của chính nó. Người sử dụng nó có thể sinh lợi ngay tại chỗ qua những cử chỉ bác ái. Tiền bác ái là tiền cho đi, biếu không và không mong đáp trả ở đời này. Một cách thế cho đi xem ra rất dễ và quá dễ nhưng đi vào thực hành thì nhiêu khê. Chúa Giêsu mời gọi chúng ta hãy dùng tiền cách nàyđể mua nước trời. Chúa Giêsu nói:  Phần Thầy, Thầy bảo cho anh em biết: hãy dùng Tiền Của bất chính mà tạo lấy bạn bè, phòng khi hết tiền hết bạc, họ sẽ đón rước anh em vào nơi ở vĩnh cửu (Lc 16:9).

6.     Lợi Ích Đồng Tiền

Nói chung, mỗi người chúng ta đều được hưởng phúc lợi từ công khó của người khác. Ngay từ khi chúng ta mở mắt chào đời, chúng ta đã được hưởng nhờ tất cả mọi nguồn sinh sống từ con người và xã hội. Thành quả của con người được bảo tồn qua mọi thời đại. Chính nhờ những tiền bạc của cải do con người làm ra mà chúng ta có tất cả những phương tiện hiện hành. Đây chính là sự liên đới trong xã hội loài người. Mỗi người đều có góp công trong việc hình thành xã hội. Không có một phần tử nào là vô ích. Vì mỗi con người đều là thụ tạo cao qúi của Thiên Chúa. Mỗi người hãy tự hào là mình đã góp công sức và khả năng để xây dựng một xã hội tốt đẹp cho loài người.

Đồng tiền được lưu hành khắp nơi tạo nên một sức mạnh trong các lãnh vực kinh tế và chính trị. Tiền có một sức mạnh sai khiến và điều khiển. Mãnh lực của đồng tiền đang bao trùm mọi sinh họat trên thế giới. Vì có tiền chúng ta có thể thực hiện được rất nhiều cơ sở vật chất và giúp đỡ nhiều cho sự phát triển con người và xã hội. Mặt trái của đồng tiền là tạo chiến tranh, mua bán vũ khí, tiêu diệt luân lý, chia rẽ con người và đồng tiền trở nên ông chủ hà khắc. Con người là chủ phải biết quản lý tiền bạc và của cải. Dùng tiền để xây dựng và tạo giây liên đới giúp đỡ nhau. Nước giầu giúp đỡ các nước nghèo chậm tiến. Người giầu biết chia sẻ và giúp đỡ những người nghèo và người cùng khốn. Những đồng tiền này sẽ sinh lợi cả đời này lẫn đời sau.

7.     Tham Lam Tiền Bạc

Chúng ta biết sự tham lam của lòng con người như ngọn lửa, ngọn lửa thèm khát những khúc gỗ. Trong lò lửa càng bỏ thêm củi gỗ, lửa càng bén nhanh và ngốn trọn. Con người cũng có thể bị lòng tham đốt cháy. Chúng ta biết lòng tham vô đáy mà. Những người tôn thờ tiền bạc sẽ bị tiền bạc thiêu rụi. Thánh Luca viết: Đức Giêsu nhìn ông ta và nói: "Những người có của thì khó vào Nước Thiên Chúa biết bao! Quả vậy, con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào Nước Thiên Chúa."(Lc 18:24-25). Tiền bạc của cải là phương tiện giúp chúng ta đi lên và cũng có thể chôn vùi chúng ta xuống đáy luyện ngục. Bởi vậy Chúa nhắc nhở chúng ta rằng tiền bạc là đầy tớ tốt và là ông chủ xấu. Tiền bạc châu báu dù quý giá đến đâu cũng chỉ là viên đày tớ phục vụ chúng ta. Khi chết, thân xác con người bất động, tay trắng vẫn hoàn trắng tay. Họ chẳng mang theo được gì.

Cuộc đời ngày sau, con người không còn dùng tiền bạc của cải ở đời này nữa. Con người sẽ được hưởng phần phúc hay bị luận phạt tùy theo công đức mà họ đã thực hiện ở đời tạm này. Chết là chấm dứt việc lập công rồi. Của cải có chất đống đó nhưng không có ý trao lại cho việc bác ái hay cho người khác, kể như của cái đó mất chủ quyền. Chủ quyền lại chuyển giao sang tay người khác hưởng dùng. Như thế của cải đời này có phải là phù hoa không chứ! Sách Giảng Viên viết: Ông Côhelét nói : "Phù vân, quả là phù vân. Phù vân, quả là phù vân. Tất cả chỉ là phù vân. Lợi lộc gì đâu khi con người phải chịu đựng bao gian lao vất vả dưới ánh nắng mặt trời ?(Gv. 1:2-3). Tiền bạc của cải còn dùng được gì nữa khi mà thân xác tan biến thành cát bụi. Vậy mà có nhiều người còn sống vẫn ưỡm ờ chìm đắm trong mê tín dị đoan. Họ mua tiền mã, vàng bạc châu báu, ngựa xe và đồ dùng giả để đốt gởi về thế giới bên kia cho người cõi sau xài. Thật là lầm lẫn khi họ nghĩ những người chết vẫn còn có những nhu cầu như những người còn sống.

8.     Ngân Hàng Sự Sống

Chúng ta đã được hưởng biết bao phúc lợi từ những tâm hồn quảng đại và những nhà hảo tâm. Họ đã dâng hiến khả năng tiền tài của cải để xây dựng xã hội giầu đẹp. Đã có biết bao nhiêu nhà thờ, trường học, nhà thương, viện mồ côi, viện dưỡng lão, các viện bảo tàng, các khu công kỹ nghệ, các phương tiện giao thông, các nhà máy chế biến thuốc thang, đồ dùng, quần áo, thực phẩm và vô số các cơ sở... Không phải tự nhiên mà chúng ta đang có mọi thứ. Tất cả đều do công khó của con người góp phần. Xã hội vẫn cần những nhà hảo tâm quên mình phục vụ tha nhân. Họ không những xây dựng hạnh phúc đời này cho họ và tha nhân mà còn góp phần sinh lợi cho cuộc sống mai sau. Chúng ta không thể nói rằng tôi không có khả năng gì để cống hiến. Dù ít dù nhiều chúng ta đã lãnh nhận, chúng ta phải sinh lợi. Hãy nhìn xem:  Đức Giêsu ngồi đối diện với thùng tiền dâng cúng cho Đền Thờ. Người quan sát xem đám đông bỏ tiền vào đó ra sao. Có lắm người giàu bỏ thật nhiều tiền (Mk. 12:41)

Chúng ta không thể đi đường tắt hay dùng tiền mua được phần thưởng cho linh hồn mà phải dày công sống đức ái. Sách Tông Đồ Công Vụ nhắc nhở chúng sinh: Nhưng ông Phêrô đáp: "Tiền bạc của anh tiêu tan luôn với anh cho rồi, vì anh tưởng có thể lấy tiền mà mua ân huệ của Thiên Chúa (Tđcv. 8:20). Trong cuộc sống chúng ta nhận biết có biết bao các tu sĩ thuộc các tôn giáo đang xả thân cứu độ chúng sinh. Đặc biệt chúng ta nhìn xem các thầy Dòng, cha Dòng, các Dì Phước và những người thiện nguyện, họ dâng cả đời để giúp làm vơi bớt đi những đau khổ của tha nhân. Họ cần tiền thật nhưng không phải cần cho riêng họ mà là có phương tiện để giúp đỡ những người cùng thiếu. Họ là ân nhân của chúng ta, là cánh tay nối dài đến tha nhân, chính họ đã nhắc nhở và giúp chúng ta cơ hội để bỏ vốn sinh lời qua việc bác ái.

Nói tóm lại, khi Thiên Chúa ban, Chúa ban cho đầy tràn chan chứa. Chúng ta nhớ câu truyện của ông Job. Ông Job đặt niềm tin tưởng và phó thác hoàn toàn vào Chúa, Chúa đã cho ông gấp bội phần. Chúa giáng phúc cho những năm cuối đời của ông Gióp nhiều hơn trước kia. Ông có mười bốn ngàn con chiên, sáu ngàn lạc đà, một ngàn đôi bò và một ngàn lừa cái. Ông sinh được bảy con trai và ba con gái (Job 42:12-13). Chúng ta hãy chọn Chúa là gia nghiệp và là chốn nương thân đời ta. Chúa sẽ dẫn dắt chúng ta tới đồng cỏ xanh tươi, suối mát tinh tuyền và dưỡng nuôi chúng ta no thỏa. Hãy cậy trông vào Lòng Thương Xót Chúa, Jesus, I trust in You. Lạy Chúa, chúng con tín thác nơi Chúa.

Giuse Trần Việt Hùng

Bronx, New York