Thứ Bảy 26.12.2009, khi không khí Giáng Sinh như vẫn còn bao trùm khắp nơi, mọi người rủ nhau đi du lịch nghỉ mát, mua sắm hoặc tổ chức tiệc tùng… Tuy nhiên, vẫn còn đó những tấm lòng thiện chí muốn học hỏi để giúp ích cho gia đình, cho Giáo Hội và xã hội. Hôm nay vẫn có hơn 130 tham dự viên của Chương Trình Chuyên Đề Cuối Tuần đến Trung Tâm Mục Vụ, Tổng Giáo phận Sàigòn để nghe cha Giuse Lê Quang Uy, DCCT, thuyết trình đề tài “Người Trẻ và Niềm Khao Khát Thuộc về Nhóm”. 

Đan xen trong bài thuyết trình là khát vọng của giới trẻ, cùng với các đặc trưng của Nhóm và một số phương pháp giúp Nhóm tồn tại. Cha Uy dẫn khán giả vào cuộc hành trình với những khái quát về thực trạng sinh hoạt của một số Nhóm đã và đang hiện diện, góp phần tích cực của mình vào việc xây dựng Nước Chúa trong một giai đoạn Giáo Hội đầy sóng gió. Những biến động lịch sử và hoàn cảnh khó khăn thời bấy giờ, không đủ sức dập tắt ngọn lửa lý tưởng đang hừng hực cháy trong lòng người trẻ. Theo dòng thời gian, nhiều Nhóm hình thành và tan rã, nhưng luôn để lại cho đời chút hương vị ngọt ngào của lòng mến yêu cuộc sống và tha nhân.

Giữa những ồn ào náo nhiệt, tiếng gọi bầy đàn trong thâm sâu có sức lôi cuốn mạnh mẽ để qui tụ và song hành cùng nhau trên bước đường gạn hỏi cuộc sống đâu là ý nghĩa hiện hữu trong cõi đời này.

Từ nhu cầu thực tế và thao thức tâm linh của người trẻ, Nhóm được hình thành cách tự phát, không có biên giới, quy nạp tất cả các thành viên, đôi khi có các thành viên không cùng niềm tin nhưng cùng có lòng hăng hái. Thành viên của nhóm đa dạng về nghề nghiệp và nguồn gốc. Họ có thể là người địa phương, có thể là những người trẻ xa nhà, có nhu cầu gặp gỡ, giải toả bức xúc, cần được nâng đỡ, chia sẻ, cần có một môi trường để thể hiện mình.

Nhóm không có quy chế, không cần nội quy, đôi khi cũng không có tên gọi. Tuy nhiên, mỗi Nhóm có một hướng đi và có một nhịp sống cho riêng mình.  

Nhóm không có vị sáng lập vĩ đại, không có đường hướng hoạt động, không có tầm nhìn sâu rộng, không có trụ sở sinh hoạt riêng... Do đó, sự tồn tại của Nhóm thường không được nhìn nhận và nâng đỡ cách tích cực.

Tuy nhiên, khát vọng muốn thuộc về và muốn dấn thân của người trẻ không bị bóp nghẹt bởi các trào lưu xã hội hay những trở ngại của sự thiếu cảm thông.

Nhóm được hình thành không chỉ đơn thuần là sự quy tụ lại với nhau, mà trong sâu thẳm có mối dây liên đới vô hình giữa các thành viên, thông qua tình huynh đệ, sự thông hiểu, những hoạt động mang tính thiết thực, công ích cũng như đáp ứng niềm khao khát của các thành viên. Bên cạnh đó, chiều kích tâm linh là chất keo gắn kết những con người xa lạ lại với nhau.

Không nội qui, không cơ cấu, đôi khi khép kín trong những ý kiến cá nhân nên dễ làm bén lửa những tranh cãi giữa các thành viên. Do đó, để thăng hoa đời sống của mình, cần có Chúa Giêsu hiện diện ở giữa để tăng tình hiệp nhất và thay đổi cung cách suy tư, hành xử.

Trong bối cảnh xã hội còn nhiều hạn chế và tương quan giữa con người còn nhiều lạnh nhạt, sự tương thân tương ái, nâng đỡ, đồng hành và dấn thân như là những muỗng đường làm cho ly cà phê cuộc đời bớt đắng hơn. 

Tiếng chim gọi bầy không phải cất lên chỉ để hội tụ chúng lại với nhau, mà để cùng tung cánh bay lên khoảng trời xanh lộng gió.

Nhóm đi nhiều nơi, làm nhiều việc, gặp gỡ nhiều người và cũng đón nhận lấy nhiều diệu cảm nhân sinh và tâm linh.

Thoát khỏi cơ chế Giáo Xứ, Nhóm không neo con thuyền phục vụ của mình giới hạn ở một bến bờ. Theo nhu cầu và khả năng, Nhóm dấn thân phục vụ trong việc dạy Giáo Lý, sinh hoạt ca đoàn, công tác xã hội, giúp đỡ người nghèo... Sự lượng giá sau các hoạt động là điều cần thiết để lắng lòng lại, đánh giá hiệu quả và cảm nhận những chuyển hoá trong đời sống nội tâm.

Vốn sống của các thành viên trở nên phong phú hơn qua mối tương quan với anh em tha nhân đồng loại. Những dấu ấn tốt đẹp được ghi khắc trong lòng và họ có cơ hội đón nhận những cảm nhận sâu sắc với tha nhân.

Qua các hoạt động, Nhóm đưa người ta đến gần người khác và gần Chúa hơn, cho người ta cảm nghiệm niềm vui sâu xa về sự gắn kết vô hình nhưng rất thiêng liêng, theo cả chiều ngang lẫn chiều dọc.

Từ đó họ tích luỹ những kinh nghiệm yêu thương, thay đổi và trưởng thành trong nhận thức. Đến với người nghèo, người ta có cơ hội để ngừng lại, ngẩn người ra và ngẫm nghĩ xét lại chính mình. Đến với người bị bỏ rơi, người ta sẽ nhìn thấy những vết thương xé lòng, cảm được những giọt nước mắt lặng lẽ rơi trên những khuôn mặt già nua hay đôi bàn tay của em bé giang ra đòi bế ẵm để tìm kiếm chút hơi ấm...

Lòng trắc ẩn khiến sự cưu mang không dừng lại ở những giá trị vật chất, mà cho con tim cùng cảm, cùng đau với cái đau của người khác, để hơi thở và lời cầu nguyện dài thêm ra, để sẵn lòng dấn thân, phục vụ nhiều hơn, sâu hơn. Lòng trắc ẩn làm cho người ta bao dung hơn, quảng đại hơn và cao lớn hơn so với ni tấc hữu hạn của mình.

Bám chặt lấy Chúa bằng Đức Tin – Lạc quan với chính mình – Luôn hữu ích cho tha nhân, cho cộng đồng là ba nguyên tắc vàng khơi gợi và dẫn dắt người ta đi vào Con Đường Sống và Sống dồi dào thật sự ( Ga 10, 10 ). Đức Tin không thực hành sẽ nhanh chóng trở thành niềm tin chết héo. Nhóm đến với tha nhân để gặp được Chúa và lại tìm được Chúa ngay nơi tha nhân.

Nhóm cố gắng vun đắp tinh thần với Chúa, gầy dựng tình thân với nhau và sẵn sàng giúp ích với đời. Xem ra đây là cả một chương trình sống mà các thành viên phải học hỏi và mau mắn thực hành trong đời sống thường nhật.

Nhóm vừa “để lại cho mình” lại vừa “đem đến cho người” một số giá trị dễ thương như hạt giống của Tin Mừng, như là vốn sống cho cuộc đời. Tình thương, sự nâng đỡ, gắn bó, sự biết rõ nhau, thấu cảm nhau giữa các thành viên, dù thời gian qua đi và dù trên nhiều nẻo đường khác nhau, vẫn đọng lại trong tâm trí mỗi người như một món quà thiêng liêng và quý báu của cuộc sống.

Nhóm Lang Thang, Nhóm Lôi Thôi, Nhóm Lếch Thếch, Nhóm Gió Lành, Nhóm Mai Khôi là những Nhóm ra đời và hoạt động tích cực vào thập niên 80. Không dừng lại ở sinh hoạt ca đoàn, không đóng khung niềm tin Kitô Giáo trong Thánh Đường, Nhóm mang tình thương Chúa, lang thang đến với các bệnh nhân phong, tâm thần, chơi đùa với các em cô nhi, nấu ăn cho các cụ già neo đơn…

Lại có nhiều Nhóm ra đời vào thập niên 90 như: Nhóm Hiệp Thông, Nhóm Cầu Nguyện… Mỗi Nhóm có đời sống ngắn dài không giống nhau và có những ưu tiên phục vụ khác nhau. Tuy nhiên, tất cả đều có chung một tấm lòng là mở ra với tha nhân và làm sống động niềm tin Kitô giáo giữa đời thường.

Đầu thập niên 00, có các Nhóm của sinh viên như Nhóm Hiệp Nhất, Nhóm Đồng Hành, Nhóm Hướng Dương, Nhóm Muối Đất... Gần đây lại hình thành Nhóm Ve Chai phát triển đến nay cả mấy trăm bạn tại Vũng Tàu, Hà Nội, Huế, Sàigòn và đang còn lan ra nhiều tỉnh thành khác...

Rồi có Nhóm DOJ ( Disciple of Jesus ) với hoạt động trợ giúp người dân tộc thiểu số nghèo đói bệnh tật, Nhóm còn nẩy ra sáng kiến đi “lì xì cho Chúa Giêsu” – những người vô gia cư, đói, lạnh, buồn khổ, tủi thân… đâu đó ở phố chợ, vệ đường – ngay trong đêm Giao Thừa.

Lại có Nhóm “Bữa Cơm Nhân Ái”, điều nghiên danh sách, tự tay nấu nướng và đem thức ăn đến tận nhà các cụ già nghèo, neo đơn trong khu phố. Có Nhóm mở chiến dịch “Tấm Áo Mùa Xuân” phân loại, may vá và đóng gói chuyển quần áo ấm, cũ đã thu gom đến các buôn làng Tây Nguyên nghèo xơ xác.

Có Nhóm FIAT được hình thành từ các Blogger trên mạng với hoạt động Bảo Vệ Sự Sống, với những chuyến đi loanh quanh nội ngoại trong Sàigòn hay vươn đến cả các tỉnh xa để mang gạo cứu đói, phụ hái cà phê với các bệnh nhân phong mà đôi bàn tay không còn đủ ngón, phụ giúp một tay với các bác sĩ, nha sĩ, dược sĩ, điều dưỡng trẻ của Nhóm Được Yêu Nhá ( Dược Y Nha ) rủ nhau ngày nghỉ, đi về vùng sâu vùng xa khám bệnh, nhổ răng, tham gia hiến máu nhân đạo… 

Đến với các bạn trót dính vào ma tuý rồi phải gánh chịu HIV/AIDS có các Nhóm Phục Sinh, Tiếng Vọng... Đối đầu với bi kịch nạo phá thai gần đây có Nhóm BVSS ( Bảo Vệ Sự Sống ) được hình thành tại Sàigòn rồi lan ra khắp ba miền quê hương để kịp thời cứu giúp các bà mẹ trẻ và các bào thai, các cháu bé sơ sinh, lại lo chôn cất các thai nhi xấu số...

Tiếp đón và yêu thương người nghèo là một trong những con đường sống Tin Mừng cách cụ thể và thiết thực nhất. Đó còn là phương cách làm chứng cho người khác về triều đại Thiên Chúa đang đến.

Trong cơ chế tự do và tự phát, người trẻ ao ước được các anh chị lớn, các Cha, các Thầy, các Dì trợ giúp hai việc thiết yếu là định hướng và đồng hành với Nhóm.

Thành viên Nhóm tự phát vẫn mong chờ một bến đỗ trong hành trình phục vụ của mình ở các hội đoàn chính thức trong Giáo Hội như Đoàn Thiếu Nhi Thánh Thể, Ca Đoàn, Hướng Đạo Sinh,….

Ngược lại, một số bạn trẻ trong các hội đoàn có huynh hướng gia nhập các Nhóm tự phát như một cuộc kiếm tìm, làm căng đầy niềm khát khao nào đó trong lòng. Trong thực tế, những con chim đầu đàn của các Hội Đoàn đôi khi chưa đủ cởi mở và quảng đại với những cuộc ra đi như thế. Các bạn ấy đã ra đi, nhưng ra đi là để sẽ trở về với một hành trang mới đầy thực tế và sống động. Khả năng và kinh nghiệm được tích luỹ qua quá trình tham gia sinh hoạt các Nhóm nho nhỏ tự phát, sẽ góp phần trong việc xây dựng và làm phong phú chính Đoàn Thể lớn của các bạn.

Thực ra, ở đâu, Nhóm nào, Hội Đoàn nào cũng có những vấn đề bất toàn. Đơn giản là vì Nhóm được tạo nên bởi những con người bất toàn. Chúng ta mãi mãi là những lữ khách khập khiễng trên đường đời, nên cần nương tựa và dìu nhau bước đi thay vì phiền trách nhau. Đến với Nhóm, không phải chỉ đón nhận, hưởng lợi ích từ những gì là tích cực, tốt đẹp của nhau, mà đòi hỏi phải chấp nhận và nâng đỡ nhau.

Mô hình làm việc theo Nhóm sẽ đạt hiệu quả gấp nhiều lần so với một cá nhân riêng lẻ. hiểu biết của Nhóm có ích lợi đối với từng cá nhân. Từ góc độ cá nhân, mỗi người có thể phát huy được khả năng tiềm tàng của mình. Đây chính là lý do giải thích tại sao đội Nhóm lại có sức hấp dẫn. Những khả năng và sự Mô hình làm việc đội Nhóm mang lại nhiều ích lợi, nhưng cũng có nhiều vấn đề nảy sinh liên quan đến nhiệm vụ được giao, quá trình triển khai công việc và bản thân quy trình làm việc đội Nhóm.

Đôi khi các thành viên trong một Nhóm thường có thói quen thụ động, ỷ lại vào người lãnh đạo, không chịu khó suy nghĩ để cùng phác họa những kế hoạch chung. Phương Pháp Động Não ( Brain Storming ) sẽ kích thích mọi người tham gia suy nghĩ, đóng góp kinh nghiệm và sáng kiến cho công việc chung. Đây là một trong các phương pháp diễn tả tiến trình giống như một cơn bão lay động nhanh và mãnh liệt mọi khả năng vận động làm việc của bộ não.

Để sự hưởng ứng nhiệt tình của tập thể đạt hiệu quả cao, cần kết hợp với các phương pháp khác như: Phương Pháp Lập Phiếu ( Fichier ), Phương Pháp Nhóm Ong ( Buzz-Group ), phương pháp hoạt động xưởng ( Système d’Attelier ). Bốn phương pháp này tổng hợp trong Phương Pháp PRAISE ( Planning-Review-Analysis-Improvment-System-Estimation ) làm cho các chương trình của Nhóm được chuẩn bị và tiến hành thực hiện thật nhịp nhàng và thành công tốt đẹp.

Mặt khác, để có thể phát triển tốt, Nhóm cần có tâm điểm, cần sự minh bạch, sự tương tác qua lại của các thành viên có tính cách khác nhau, sự phản hồi trong hoạt động của các cá nhân và chủ động giao tiếp với người khác.

Cùng với thời gian, bắt đầu có sự đào thải và khai tử Nhóm. Sau khi hoàn tất mục đích của mình hoặc khi không còn điều kiện thuận tiện để tồn tại nữa, Nhóm sẽ tự phân rã, các thành viên chia tay nhau. Sự tan rã của Nhóm là điều không thể tránh khỏi dù có bịn rịn, lưu luyến hay có những giọt nước mắt nuối tiếc...

Những cảm xúc và trải nghiệm cuộc sống bằng sự ra khỏi chính mình và dấn thân giữa lòng xã hội trong những giai đoạn sống dài ngắn của Nhóm, cũng kịp để lại dấu ấn trong đời sống nội tâm của mỗi thành viên. Đồng thời, sự phân tán các thành viên như một sự bắn tung của các nucleon gây phản ứng dây chuyền, có tác động tích cực trong việc sẽ hình thành nhiều Nhóm nhỏ khác trên bình diện lớn hơn. Trên cơ sở đó, sức mạnh của Hội Thánh được nhân rộng theo biện chứng Diaspora.

Giá trị của bản thân trong thâm tâm do chính mình chịu trách nhiệm và đào luyện. Đó chính là khởi nguồn cho sự hình thành một tập thể với những tấm lòng biết hướng về nhau, tương thân tương ái… để nhân lên niềm vui, chia nhỏ nỗi buồn của những con người đang cần đến mình.

Qua việc dấn thân phục vụ, người trẻ thấu hiểu được thân phận và rủi ro của người nghèo khổ, bị bỏ rơi. Cũng nơi đây, họ có thể tìm được cho mình triết lý cuộc sống: đó là tinh thần san sẻ khó khăn, là nỗ lực sinh lời các nén bạc Chúa ban, là thi thố tài năng cho đi mà không đòi hỏi được đáp đền.

Bài viết này chọn tên gọi là “TIẾNG GỌI BẦY ĐÀN” không nhắm hạ thấp cái tâm nguyện sâu xa của các bạn trẻ xuống thành một nhu cầu bản năng của các loài động vật như vẫn có nơi bầy sói, bầy chiên, bầy cừu hoặc đàn chim thiên di.

Không, chúng tôi chỉ muốn diễn đạt nỗi trăn trở thao thức cũng là niềm khát khao của người trẻ muốn được thuộc về một bầy, một đàn, một nhóm, nó mạnh lắm, nóng lắm, nhất là giữa cảnh vực sống hôm nay, mạnh và nóng đến cháy bỏng, đến có thể bật lên như một lời kêu, truyền đi như một tiếng gọi bè bạn hợp quần quy tụ thành một vòng tròn bên nhau, như trong một bài hát sinh hoạt của cha Quang Uy dành cho các Nhóm sáng tác từ năm 1981:

Hãy ngồi lại với nhau, hoài nghi sẽ không còn.
Hãy cùng dời gót chân, tình yêu sẽ soi đường,
Hãy mở rộng nắm tay, để san sẻ vun xới,
Hãy hoà bài hát vang, cùng vũ trụ thế giới.

Hãy ngồi lại với nhau, bỏ quên những giận hờn,
Hãy cùng dời gót chân, bình minh đón tương lai.
Hãy mở rộng nắm tay, để rơi mọi lo lắng.
Hãy hoà bài hát vang, vượt lên ngàn chia rẽ.

HẠT CÁT, 12.2009