Trang Chủ Hòa Bình là kết quả của Công Lý và Tình Liên Đới (Is 32,17; Gc 3,18; Srs 39) - Peace As The Fruit Of Justice and Solidarity Quà tặng Tin Mừng

BBT CGVN YouTube
Thánh Kinh Công Giáo
Cầu nguyện bằng email
Hội Đồng Giám Mục VN
Liên Lạc

Văn Kiện Vatican 2

Lectio divina

Suy Niệm & Cầu Nguyện

Học Hỏi Kinh Thánh

Lớp KT Sr Cảnh Tuyết

Nova Vulgata

Sách Bài Đọc UBPT

LỜI CHÚA LÀ ÁNH SÁNG

GH. Đồng Trách Nhiệm

TAN TRONG ĐẠI DƯƠNG

Video Giảng Lời Chúa

Giáo Huấn Xã Hội CG

Tuần Tin HĐGMVN

Vụn Vặt Suy Tư

Giáo Sĩ Việt Nam

ThăngTiến GiáoDân

Bản Tin Công Giáo VN.

Chứng Nhân Chúa Kitô

Thánh Vịnh Đáp Ca

Phúc Âm Nhật Ký

Tin Vui Thời Điểm

Tin Tức & Sự Kiện

Văn Hóa Xã Hội

Thi Ca Công Giáo

Tâm Lý Giáo Dục

Mục Vụ Gia Đình

Tư Liệu Giáo Hội

Câu Chuyện Thầy Lang

Slideshow-Audio-Video

Chuyện Phiếm Gã Siêu

Các Tác Giả
  Augustinô Đan Quang Tâm
  Ban Biên Tập CGVN
  Bác sĩ Ng Tiến Cảnh, MD.
  Bác Sĩ Nguyễn Ý-Đức, MD.
  Bùi Nghiệp, Saigon
  Bosco Thiện-Bản
  Br. Giuse Trần Ngọc Huấn
  Cursillista Inhaxiô Đặng Phúc Minh
  Dã Quỳ
  Dã Tràng Cát
  Elisabeth Nguyễn
  Emmanuel Đinh Quang Bàn
  Emmanuel Nguyễn Thanh Hiền,OSB.
  EYMARD An Mai Đỗ O.Cist.
  Fr. Francis Quảng Trần C.Ss.R
  Fr. Huynhquảng
  Francis Assisi Lê Đình Bảng
  Gia Đình Lectio Divina
  Gioan Lê Quang Vinh
  Giuse Maria Định
  Gm Phêrô Huỳnh Văn Hai
  Gm. Giuse Đinh Đức Đạo
  Gm. Giuse Vũ Văn Thiên
  Gm. JB. Bùi Tuần
  Gm. Nguyễn Thái Hợp, op
  Gm. Phêrô Nguyễn Khảm
  Gs. Đỗ Hữu Nghiêm
  Gs. Ben. Đỗ Quang Vinh
  Gs. Lê Xuân Hy, Ph.D.
  Gs. Nguyễn Đăng Trúc
  Gs. Nguyễn Văn Thành
  Gs. Phan Văn Phước
  Gs. Trần Duy Nhiên
  Gs. Trần Văn Cảnh
  Gs. Trần Văn Toàn
  Hạt Bụi Tro
  Hồng Hương
  Hiền Lâm
  Hoàng Thị Đáo Tiệp
  Huệ Minh
  HY. Nguyễn Văn Thuận
  HY. Phạm Minh Mẫn
  JB. Lê Đình Nam
  JB. Nguyễn Hữu Vinh
  JB. Nguyễn Quốc Tuấn
  Jerome Nguyễn Văn Nội
  Jorathe Nắng Tím
  Jos. Hoàng Mạnh Hùng
  Jos. Lê Công Thượng
  Jos. Vinc. Ngọc Biển, SSP
  Joseph Vũ
  Khang Nguyễn
  Lê Thiên
  Lm Antôn Nguyễn Ngọc Sơn, HKK
  Lm Đaminh Hương Quất
  Lm. Anmai, C.Ss.R.
  Lm. Anphong Ng Công Minh, OFM.
  Lm. Anrê Đỗ Xuân Quế op.
  Lm. Antôn Nguyễn Văn Độ
  Lm. Đan Vinh, HHTM
  Lm. Đỗ Vân Lực, op.
  Lm. G.Trần Đức Anh OP.
  Lm. GB. Trương Thành Công
  Lm. Giacôbê Tạ Chúc
  Lm. Gioan Hà Trần
  Lm. Giuse Hoàng Kim Đại
  Lm. Giuse Lê Công Đức
  Lm. Giuse Ngô Mạnh Điệp
  Lm. Giuse Trần Đình Thụy
  Lm. Giuse Vũ Thái Hòa
  Lm. Inhaxio Trần Ngà
  Lm. JB Nguyễn Minh Hùng
  Lm. JB Trần Hữu Hạnh fsf.
  Lm. JB. Bùi Ngọc Điệp
  Lm. JB. Vũ Xuân Hạnh
  Lm. Jos Đồng Đăng
  Lm. Jos Cao Phương Kỷ
  Lm. Jos Hoàng Kim Toan
  Lm. Jos Lê Minh Thông, OP
  Lm. Jos Nguyễn Văn Nghĩa
  Lm. Jos Phan Quang Trí, O.Carm.
  Lm. Jos Phạm Ngọc Ngôn
  Lm. Jos Tạ Duy Tuyền
  Lm. Jos Trần Đình Long sss
  Lm. Jos.Tuấn Việt,O.Carm
  Lm. Lê Quang Uy, DCCT
  Lm. Lê Văn Quảng Psy.D.
  Lm. Linh Tiến Khải
  Lm. Martin Ng Thanh Tuyền, OP.
  Lm. Minh Anh, TGP. Huế
  Lm. Montfort Phạm Quốc Huyên O. Cist.
  Lm. Ng Công Đoan, SJ
  Lm. Ng Ngọc Thế, SJ.
  Lm. Ngô Tôn Huấn, Doctor of Ministry
  Lm. Nguyễn Hữu An
  Lm. Nguyễn Thành Long
  Lm. Nguyễn Văn Hinh (D.Min)
  Lm. Pascal Ng Ngọc Tỉnh
  Lm. Pet. Bùi Trọng Khẩn
  Lm. Phêrô Phan Văn Lợi
  Lm. Phạm Văn Tuấn
  Lm. Phạm Vinh Sơn
  Lm. PX. Ng Hùng Oánh
  Lm. Raph. Amore Nguyễn
  Lm. Stêphanô Huỳnh Trụ
  Lm. Tôma Nguyễn V Hiệp
  Lm. Trần Đức Phương
  Lm. Trần Mạnh Hùng, STD
  Lm. Trần Minh Huy, pss
  Lm. Trần Việt Hùng
  Lm. Trần Xuân Sang, SVD
  Lm. TTT. Võ Tá Khánh
  Lm. Vũ Khởi Phụng
  Lm. Vĩnh Sang, DCCT
  Lm. Vinh Sơn, scj
  Luật sư Đoàn Thanh Liêm
  Luật sư Ng Công Bình
  Mẩu Bút Chì
  Mặc Trầm Cung
  Micae Bùi Thành Châu
  Minh Tâm
  Nữ tu Maria Hồng Hà CMR
  Nguyễn Thụ Nhân
  Nguyễn Văn Nghệ
  Người Giồng Trôm
  Nhà Văn Hương Vĩnh
  Nhà văn Quyên Di
  Nhà Văn Trần Đình Ngọc
  Nhạc Sĩ Alpha Linh
  Nhạc Sĩ Phạm Trung
  Nhạc Sĩ Văn Duy Tùng
  Phaolô Phạm Xuân Khôi
  Phêrô Phạm Văn Trung
  Phó tế Giuse Ng Xuân Văn
  Phó tế JB. Nguyễn Định
  Phùng Văn Phụng
  Phạm Hương Sơn
  Phạm Minh-Tâm
  PM. Cao Huy Hoàng
  Sandy Vũ
  Sr. Agnès Cảnh Tuyết, OP
  Sr. M.G. Võ Thị Sương
  Sr. Minh Thùy, OP.
  Têrêsa Ngọc Nga
  Tín Thác
  TGM. Jos Ngô Quang Kiệt
  TGM. Phaolô Bùi Văn Đọc
  Thanh Tâm
  thanhlinh.net
  Thi sĩ Vincent Mai Văn Phấn
  Thiên Phong
  Thy Khánh
  Thơ Hoàng Quang
  Tiến Hùng
  Tiến sĩ Nguyễn Học Tập
  Tiến Sĩ Tâm Lý Trần Mỹ Duyệt
  Tiến Sĩ Trần Xuân Thời
  Trầm Tĩnh Nguyện
  Trầm Thiên Thu
  Trần Hiếu, San Jose
  Vũ Hưu Dưỡng
  Vũ Sinh Hiên
  Xuân Ly Băng
  Xuân Thái
Nối kết
Văn Hóa - Văn Học
Tâm Linh - Tôn Giáo
Truyền Thông - Công Giáo
  Mục Vụ Gia Đình
SỐNG ĐẠO QUA THĂNG TIẾN CÁC MỐI QUAN HỆ GIA ĐÌNH

Trần Hiếu

Gia đình được coi là môi trường đầu tiên mà người Kitô hữu cần chinh phục trước khi chinh phục thế giới bên ngoài.  Thế nhưng, sống đạo trong môi trường gia đình không phải là điều dễ, vì môi trường ở ngoài chúng ta có thể chọn, nhưng gia đình thì không có lựa chọn!  Đó là vợ chồng, con cái, cha mẹ, anh chị em, vv.  đúng như có người nói, “Bạn có thể chọn bạn để chơi, nhưng bạn không thể chọn cha mẹ hay anh chị em của mình”!   

Môi trường gia đình

Trong mười điều răn, ba điều răn đầu nói về bổn phận của chúng ta đối với Thiên Chúa, “Ngươi hãy yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn ngươi”; và bảy điều răn còn lại nói về thái độ của chúng ta đối với con người, “Ngươi hãy yêu mến người đồng loại như chính bản thân mình”. 

Nói đến gia đình là chúng ta nói đến điều răn thứ bốn, “Thảo kính cha mẹ”.   Sách Toát Yếu Giáo Lý Công Giáo, điều 455 nói rõ hơn, “Điều răn thứ tư dạy chúng ta phải tôn kính và chăm sóc cha mẹ và những ai được Thiên Chúa trao ban quyền hành để mưu ích cho chúng ta”. 

Còn điều 456 nói về bản chất của gia đình trong kế hoạch của Thiên Chúa như sau: “…Thiên Chúa đã thiết lập gia đình và đặt nền tảng căn bản cho gia đình.  Hôn nhân và gia đình được sắp xếp hướng về thiện ích của đôi vợ chồng, về việc sinh sản và giáo dục con cái…  Trong Đức Kitô, gia đình trở thành một Hội thánh tại gia, vì đó là một cộng đoàn đức tin, đức cậy và đức mến.” 

Như vậy, chúng ta thấy gia đình là một cộng đoàn yêu thương.  Thế nhưng, sống với người thân thực sự không phải dễ dàng.  Từ khởi đầu của nhân loại, gia đình đã có mối bất hoà.  Đức Chúa phán với Cain: “Em của ngươi là Aben ở đâu rồi?” Cain thưa, “Con không biết.  Con là người giữ em con hay sao?” (St 4:9)  Thực sự, ông đã giết em, do ganh tức vì Chúa nhận của lễ của em mà chê trách của lễ của mình.  Và vì hành vi tàn ác đó, Chúa đã phạt Cain lang thang phiêu bạt trên mặt đất, đi khuất mắt Đức Chúa. 

Trong thực tế, chúng ta biết có những cặp vợ chồng xung khắc nhau đến nỗi không thể sống chung dưới cùng một mái nhà; và trái lại, cũng có những người không thể sống an vui mà không có người thân thích bên cạnh.  Người thân, vì vậy, có thể là nguồn sức mạnh cho mình, nhưng cũng có thể gây nên vấn đề.  Ngay cả các thánh cũng gặp khó khăn khi sống với người thân gia đình.   

Thánh Phanxicô thành Assisi khi còn trẻ là người ăn chơi, đi lính rồi bị bắt, được ông bố là người giàu có đút lót để chuộc ra.  Nhưng sau đó trong một cơn trọng bệnh, được Chúa gọi, ngài đã thay đổi cuộc sống.  Ngài đã lấy tài sản của mình bố thí, rồi còn lấy cả tiền của bố mẹ phân phát cho người nghèo nữa.  Ngài đã bị ông bố đưa ra trước mặt vị giám mục sở tại để được xét xử.  Khi bị ông bố từ, ngài đã cởi bỏ tất cả áo quần đang mang trên mình và nói, “Con gọi cha là cha của con dưới đất, nhưng từ nay con có người Cha ở trên trời”. Và ngài để mình trần bỏ nhà ra đi. 

Như vậy, chúng ta thấy, mối giây gia đình không bảo đảm người thân của mình sẽ đối xử tốt với mình, hoặc điều họ muốn là tốt cho mình.   

Gia phả của Chúa Giêsu 

Chúng ta biết Chúa Giêsu được sinh ra trong một gia đình.  Thánh sử Matthew kể lai lịch Chúa từ tổ phụ Ápraham đến vua Davit là mười bốn đời, và từ thời vua Davit đến thời lưu đày ở Babylon là mười bốn đời, và từ thời lưu đày đến Đức Kitô cũng là 14 đời.  Trong suốt chiều dài lịch sử đó, chúng ta thấy Thiên Chúa có một cách thức đặc biệt tuyển chọn gia tộc cho Người.    

Tổ phụ Ápraham đã không chọn trưởng tử Isramel mà chọn Isaac, con của lời hứa sinh bởi bà Sarah.   

Rồi đến lượt Isaac, đáng lẽ ông đã chúc lành cho Assau là con trưởng, nhưng bà mẹ lập mưu để Jacop là em được chúc lành.   

Nhưng chính Jacop lại cũng không chọn trưởng nam nối dòng mà chọn người con thứ tư là Giuđa.  Giuđa không những đã phạm tội cùng với các anh em bán em là Giuse qua Ai-cập, mà còn ăn ở bất chính với con dâu trưởng của mình.   

Bà nội của vị vua danh tiếng lẫy lừng Davit là một người ngoại kiều, đó là bà Rút, thuộc dòng Moáp.  Bà đã có một đời chồng, và khi chồng chết đã theo mẹ chồng là bà Naomi về Bêlem, rồi tái hôn với ông Bô-át.  

Lúc còn là vì vua trẻ, Davit không phải là người thánh thiện.  Ông đã phạm tội ngoại tình và sát nhân.   

Các đời vua sau, kể cả vua Salomon, và các vua trong thời lưu đày, không mấy người trung thành với Chúa.  Nhưng ý Chúa nhiệm mầu, khi đến gần thánh cả Giuse và Mẹ Maria, thì dòng nước trở nên trong lành thánh thiện để Đức Giêsu Kitô ra đời. 

“Không phải anh em  đã chọn Thầy, nhưng chính  Thầy đã chọn anh em, và cắt cử anh em để anh em ra đi sinh được hoa trái” (Jn 15:16).  Chúa đã tiền định để chúng ta được sinh ra trong một gia đình, và đóng một vai trò trong môi trường chúng ta sinh sống.  Dầu gia phả của chúng ta có thế nào đi chăng nữa, Chúa đều có thể làm cho trong lành nếu chúng ta biết vững tin vào thánh ý của Người. 

Chúng ta biết, sau khi giết em, Cain đã đi lang thang trong nỗi lo sợ bị người ta hãm hại, nhưng Đức Chúa phán, “Không đâu!  Bất cứ ai giết Cain sẽ bị trả thù gấp bảy” và Ngài ghi dấu trên Cain để bất cứ ai gặp ông khỏi giết ông (xem St 4:14-15).  Tình thương của Chúa thật  sự chúng ta không hiểu nổi. 

Cấu trúc của gia đình Việt Nam 

Người Mỹ nhấn mạnh đơn vị gia đình theo nghĩa hẹp, bao gồm cha mẹ và con cái.   Nói chung, họ quan niệm cuộc sống gia đình có một giới hạn thời gian.   Chúng ta có thể hình dung, ở Mỹ, một gia đình được hình thành là do hai cá nhân đến tuổi trưởng thành, gặp nhau, hẹn hò, kết hôn, rồi có con cái.  Họ nuôi con khôn lớn, lo lắng học vấn, nghề nghiệp để chúng tự lập, rồi ra riêng.  Chúng lại lập gia đình, và tái diễn tiến trình như cha mẹ họ. 

Tuy nhiên, giá trị và cấu trúc gia đình Việt Nam có khác.  Vì chịu ảnh hưởng sâu đậm văn hóa Khổng Mạnh, người Việt rất trọng chữ Hiếu vì đó là nét đầu của các giá trị truyền thống, “Hiếu vi bách hạnh chi tiên”.  Người ở vai vế cao, tuổi tác cao thì được trọng vọng hơn. 

Đặc biệt, chúng ta rất chú trọng vai trò của mỗi người và mối tương quan giữa các cá nhân trong gia đình với nhau.  Khái niệm gia đình của người Việt rộng rãi, bao gồm cả thân tộc, và không đặt giới hạn thời gian, có nghĩa là một người được sinh ra trong một gia tộc nào đó thì mang truyền thống, tên tuổi của tộc họ đó đến nhiều thế hệ sau.  Điều nầy được củng cố bằng các tập tục, lễ nghi, gia phả của dòng họ.  Bởi tính chất liên tục nầy, hành vi của một cá nhân không phải chỉ giới hạn trong phạm vi cá nhân đó mà ảnh hưởng cả dòng họ.

Tục ngữ ta thường nói, 

 “Một con sâu làm rầu nồi canh.” hay

“Một người làm quan, cả họ được nhờ” 

Những vấn đề gia đình Việt Nam thường gặp  

Tôi đã từng gặp những gia đình xem ra rất hạnh phúc, vợ chồng đẹp đôi, có con cái, nhưng rồi kết thúc trong sự chia ly.  Và điều đáng buồn là phần đông sự đổ vỡ xảy ra khi con cái của họ đã lớn, kinh tế ổn định, nghề nghiệp vững chãi.  Nhưng vì sao cớ sự nên nông nổi? 

Khi quan sát kỹ thì chúng ta thấy, họ sống trong căn nhà rộng mà trống trải, giàu về tài chánh nhưng nghèo về tình cảm, thiếu nối kết tinh thần, và không có sự cảm kích lẫn nhau.  Họ thiếu quân bình giữa việc làm và giải trí, giữa vật chất và tinh thần.  Công việc thường ngày của họ là lo đi làm, nấu ăn, đi chợ, trả bills, …  là những điều để bảo trì các nhu cầu thường dùng chứ không nhằm làm thăng tiến quan hệ thân tình giữa các thành viên gia đình.  Kiểu mạnh ai nấy lo, mạnh ai nấy sống.  Giống như người thuê phòng. 

Phần đông người Mỹ ngày nay tin rằng, vấn đề đàm thoại là nguyên do hàng đầu gây nên đổ vỡ gia đình, sau đó mới đến các vấn đề như tiền bạc, thân thuộc nội ngoại hai bên, tình dục, quan hệ qúa khứ, và con cái (National Communication Association, How Americans Communicate, 1999).  Tôi nghĩ các nguyên do đổ vỡ gia đình của người Việt cũng tương tự. 

Thêm nữa, nhiều gia đình Việt, trong quá trình thích nghi vào xã hội mới, đã nảy sinh các xung đột văn hóa và tập quán.  Ví dụ như họ thiếu tinh thần dân chủ, bình đẳng, thiếu tôn trọng ranh giới của mỗi người, và thiếu tôn trọng quyền cá nhân là các giá trị mới chúng ta hấp thụ nơi xã hội Hoa Kỳ.   

Có một lần, khi đến đón con tại cơ sở các Soeurs Lasan, tôi đã chứng kiến một cuộc cãi vã to tiếng giữa một người mẹ và cha mẹ của cô ấy.  Cô ta nói lớn tiếng, “Con đã nói rồi, buổi chiều để con đi đón con, ba mẹ không cần tới đây!”  Hai ông bà đã trọng tuổi phân bua, “Thì ba mẹ ở nhà có làm gì đâu, thấy vợ chồng bây bận đi làm thì đến đón giùm”.  “Con không muốn! Con chỉ có giờ nầy để chơi với nó thôi!  Ba mẹ để tụi con yên!”   

Vì ảnh hưởng của văn hoá cũ còn mạnh nên nhiều người vẫn còn cách hành xử như ở Việt Nam là người ở vai vế cao, tuổi tác cao thì có nhiều quyền hơn trong cách giải quyết vấn đề.   

Một người bạn lớn tuổi của tôi có đứa con muốn mua nhà.  Ông ta đã liên lạc với một người bán nhà uy tín để giúp con.  Thế rồi người bán nhà tới đưa cả hai cha con đi coi nhà, nhưng sau nhiều ngày, cậu con vẫn không mua được căn nào.  Ba nó mới hỏi nó, “Tại sao mấy căn đó đều được cả mà không chịu mua?”  Nó mới nổi sùng mà nói, “Con mua nhà hay ba mua nhà?  Bà ấy kiếm nhà cho con mà cứ hỏi ý kiến của ba là làm sao?  Lần sau, con không đi nữa đâu!”  

Vì vậy, chúng ta thấy rằng, ngay cả khi vì ngay tình và với thiện chí, những người thân vẫn có thể xung khắc nhau như thường. 

Gia đình lành mạnh 

Văn hào Leo Tolstoy nói, “Đau khổ thì mỗi nhà mỗi khác, nhưng những kẻ hạnh phúc thường có điểm tương đồng”.  Khi nghiên cứu các gia đình lành mạnh, đa số chuyên gia tâm lý (Stinnett, Satir, Lewis et al, Hill, Whitaker, Otto) nhận ra các yếu tố tương đồng sau: 

  • Đàm thoại cởi mở (Communication--direct and/or open)

  • Niềm cảm kích, sự tôn trọng lẫn nhau (appreciation, respect for one another)

  • Đời sống tinh thần, tôn giáo cao (spiritual, religious commitment)

  • Khả năng thích nghi, uyển chuyển (adaptability, flexibility)

  • Rõ ràng trong các quy luật gia đình (clarity of family rules) 

Vậy, thăng tiến các mối liên hệ gia đình như thế nào? 

Một gia đình lành mạnh khi các thành viên trong nhà có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.  Họ dành thì giờ cho nhau và thực sự thích thú khi gần nhau.  Sự gần gũi không phải là tình cờ, nhưng họ sắp xếp thì giờ để cùng ăn uống, giải trí, làm việc chung.  Các nghiên cứu còn tìm ra điểm lý thú là các gia đình lành mạnh thường thích sinh hoạt ngoài trời, vì họ không bị chi phối bởi điện thoại, truyền hình hoặc các công việc nhà.  Vì vậy, mỗi khi tụ họp gia đình, cần tắt xeo-phôn và để các đồ chơi điện tử ở nhà. 

Một gia đình lành mạnh có xung khắc không?  Thật ra, xung khắc là điều không thể tránh được trong các quan hệ gia đình, nhưng cách họ đối phó với nó ra sao mới là vấn đề.  Các nhà tâm lý nhìn nhận có sự khác biệt về cách giải quyết xung đột giữa gia đình lành mạnh và gia đình bất hoà.   

Khi có chuyện cãi cọ, những người trong gia đình bất hoà thường tìm cách tự vệ, không chịu lắng nghe, không có lòng thông cảm với người khác, và dùng lối nói “lấy người đối diện làm chủ từ” (You Message).   

Trong khi đó, khi có chuyện bất  đồng, những người thuộc gia đình lành mạnh thường chú tâm vào vấn đề cần giải quyết, sẵn sàng nhận lỗi, biết lắng nghe, dùng lối nói “lấy tôi làm chủ từ” (I Message).   

Khi có vấn đề, người trong gia đình lành mạnh không vội phản ứng mà họ biết giữ bình tĩnh để tìm lối giải quyết.  Đó là một cách lấy “time-outs”—tạm nghỉ.  Trước một vấn đề, họ thường đặt mình vào trong trường hợp của người đối diện để hiểu người hơn, đó là phương pháp “tự tranh luận” (dispute thinking).   

Điều gì người thân cần nơi chúng ta? 

Trước hết, đó là tình yêu thương 

Không có gì hạnh phúc hơn khi được sống trong một gia đình mọi người đối xử với nhau bằng tình yêu thương.  Nhất là với tình yêu không điều kiện, bất vụ lợi, mà ĐTC Benedictô thứ XVI gọi là tình yêu agape, một thứ tình yêu được gói ghém và bắt rễ từ đức tin, từ Kinh Thánh. 

Thế nhưng, khi người thân chúng ta phạm lỗi, chúng ta có còn yêu mến họ không?  Đây là điều khó làm, nhưng đức ái Kitô giáo đòi buộc chúng ta phải yêu mến họ mặc dù không chấp nhận lầm lỗi của họ. 

Một cách cụ thể, chúng ta phải yêu như thế nào?  Tôi không thấy ai diễn tả điều nầy một cách súc tích mà cô đọng hơn cho bằng lời của thánh Phaolô, “Đức mến thì nhẫn nhục, hiền hậu, không ghen tương, không vênh vang, không tự đắc, không làm điều bất chính, không tìm tư lợi, không nóng giận, không nuôi hận thù, không mừng khi thấy sự gian ác, nhưng vui khi thấy điều chân thật.  Đức mến tha thứ tất cả, tin tưởng tất cả, hy vọng tất cả, chịu đựng tất cả.  Đức mến không bao giờ mất được.” (1Cr 13:4-8). 

Sự tôn trọng 

Thế nhưng, cũng có lúc thánh giá được gửi đến cho chúng ta.  Có khi chúng ta thấy người chung quanh mình khó thương qúa.  Nếu khó thương mà chúng ta còn phải ở với họ thì thái độ của chúng ta phải như thế nào? 

Trong một lớp học Bạo Hành Gia Đình (Domestic Violence), tôi nêu câu hỏi, “Bạn muốn gì nơi người thân của mình?”, và các học viên đã trả lời,  điều cần nhất đó là tình yêu thương, sự tin tưởng, lòng thành thật, và sự tôn trọng.  Các yếu tố khác như sắc đẹp, tiền bạc, tài năng không nằm trong những điều quan trọng nhất mà họ cần.   

Nhưng khi thảo luận thêm và tôi yêu cầu họ chỉ chọn một điều thôi, thì trên hết tất cả, một điều ai cũng cần là sự tôn trọng (respect).  Thực sự, đây là bí quyết của nghệ thuật sống mà tôi thấy còn cần hơn cả tình yêu nữa.  Tại sao? 

Một anh nói rằng, tình yêu của anh ta đối với vợ bây giờ không còn như trước.  Anh ta ở với người vợ có con riêng, và đứa con nầy coi anh không ra gì cả, mà mẹ nó thì bênh nó.  Mỗi lần đi chơi về, ăn cơm xong nó ném chén bát vào chậu rồi bỏ vào phòng riêng.  Đến đi anh ta la cậu ta thì bà vợ xông vào cãi, đến nỗi đi đến xô xát và anh ta bị vô tù.  Bây giờ, họ vẫn ở với nhau, và muốn gia đình yên thì họ phải tôn trọng nhau, bởi vì nếu không thì anh sẽ bị vô tù hoặc là phải chia tay. 

Một anh khác có người vợ mắc tật đánh bài.  Bao nhiêu tiền bà đều nướng vào sòng bài, và trong nhà có đồng nào là bà tìm cách lấy hết.  Tình yêu của anh đối với bả thì suy giảm lắm rồi, mà sự tin tưởng thì không còn.  Hàng tháng anh phải thủ một số tiền để trả tiền nhà, tiền cơm nước, trả hóa đơn.  Ngay cả chăm sóc con để đi làm anh cũng không tin tưởng cô ta được, vì nhiều khi cô ta đi chơi không về kịp giờ.  Nhưng anh vẫn phải tôn trọng cổ, không dám đánh, mà cũng không thể la lối chưởi bới được.  Bởi làm như thế là có chuyện. 

Vì sự tôn trọng là một yếu tố thiết yếu trong các quan hệ con người, nên trong đàm thoại các hình thức tấn công đặc tính người khác thường gây nên oán thù.  Chúng ta không lạ gì khi vợ chồng bỏ nhau vì họ thiếu tôn trọng qua cách cư xử và đối thoại.  Khi một đứa con nghịch ngợm, tình hình sẽ không tốt hơn nếu người vợ nói, “Ông dạy nó đi kìa, ông giỏi lắm mà!”; hoặc người chồng nói, “Bà hiền lành lắm, sao mà đẻ con như vậy?”  

Tôn trọng là biết vai trò của mình, biết giới hạn của mình, không dẫm chân lên người khác.   Không đọc tư tưởng của người khác, không thể nói, “Tôi đi guốc trong bụng bà”, ngay cả khi mình là chuyên viên tâm lý có bằng hành nghề.   Nó cũng có nghĩa là biết kềm chế ý mình, biết chia sẻ quyền hành và trách nhiệm trong gia đình.  Khi có việc cần thì bàn bạc, hỏi ý kiến của người thân, hoặc của người chuyên môn, biết lắng nghe, biết thuận theo lẽ phải.   

Tôn trọng cũng có nghĩa là biết đàm thoại, biết dùng lời nói cho dễ nghe, tránh việc nổi nóng, khi nóng giận thì biết lấy giờ “time-outs”—tạm nghỉ, biết cám ơn, xin lỗi, khoan dung trước sự bất đồng, tế nhị trong cách cư xử.  Tránh việc phê bình, dẫu cho phê bình xây dựng, mà thay vào đó bằng cách cho phản ảnh (feedback), có nghĩa là đặt địa vị của mình vào địa vị của người đối diện để góp ý.  Lão Tử, một triết gia Trung Hoa, nói, “Biết phải mà cho mình phải là sai.  Biết sai mà cho mình sai mới là phải”.  Chính thái độ nầy làm cho chúng ta nhẫn nhục, khiêm tốn hơn trong cách cư xử nhằm duy trì bầu khí gia đình.  

Tóm lại, để thăng tiến các mối quan hệ gia đình thì chúng ta phải đối đãi với nhau bằng sự tôn trọng.   “Tương kính như tân” đó là một nghệ thuật sống mà cha ông mình đã căn dặn.  Tôi tin rằng nếu tôn trọng đi trước, tình thương rồi sẽ đến sau.

Khi các mối tương quan gia đình của chúng ta được thăng tiến là chúng ta đã thực hành sống đạo.  Đức Giám Mục John R. Gorman, một tâm lý gia và cũng là một nhà trí thức của Công Giáo Mỹ, đã nói, “Con người ta cần hai điều:  điều để tin và điều để thuộc về”.  Một gia đình thành công là một nơi cả hai nhu cầu nầy gặp gỡ.  Gia đình là nơi để nuôi dưỡng đức tin và là nơi mỗi thành viên nương tựa, khi vui cũng như lúc buồn.  Đây chính là môi trường căn bản mà các Kitô chúng ta cần chinh phục trong cuộc sống hành đạo.-

Tác giả:  Trần Hiếu, San Jose

Nguyện xin THIÊN CHÚA chúc phúc và trả công bội hậu cho hết thảy những ai đang nỗ lực "chắp cánh" cho Quê hương và GHVN bay lên!