LỜI NÓI ĐẦU

Chúa Giêsu là người đầu tiên được Chúa Cha sai đi chia sẻ tình thương cứu độ và qui tụ toàn thể thế giới tạo thành về lại cho Chúa và Ngài đã chu toàn sứ vụ của mình. Nay Giáo Hội và mỗi người chúng ta được mời gọi tiếp tục sứ vụ của Chúa Giêsu, liên tục từ thế hệ này qua thế hệ khác, làm cho Ngài được nhận biết và yêu mến. 

Thế hệ đi trước cũng đã thực thi sứ vụ của họ và họ đã hoàn thành trách nhiệm khi chuyển giao lại cho thế hệ chúng ta trách nhiệm tiếp tục sứ vụ của Chúa Giêsu và chuẩn bị nhân sự tương lai cho sứ vụ ấy. Làm nhà đào tạo phải là một ơn gọi đặc biệt Chúa ban xuyên qua tiến trình:

• Chúa gọi và được xác nhận qua sự trạch cử của Thẩm quyền hữu trách;

• Chúng ta sẵn sàng đáp lại, không hề miễn cưỡng;

• Chúng ta cam kết đi theo đường lối của Chúa Giêsu Mục tử nhân hậu;

• Chúng ta biến đổi và điều chỉnh chính mình cho phù hợp với giáo huấn của Chúa, Giáo Hội và linh đạo Dòng;

• Chúng ta kiên trì chu toàn sứ vụ đã nhận lãnh trong mọi hoàn cảnh. 

Song song với việc thực thi nhiệm vụ đào tạo ứng sinh các cấp, chúng ta còn có một nhiệm vụ kép:

·        Lưu ý tuyển chọn và tài bồi những nhà đào tạo tương lai sẽ thay thế mình, qua tiến trình: dạy cho họ làm, giúp họ làm, để họ làm, mình rút lui vì đã hoàn thành sứ mệnh;

·        Vừa cập nhật việc đào tạo chính mình, nâng cao phẩm chất con người và sư phạm bằng khiêm tốn học hỏi với người trên, với đồng nghiệp và với cả những người đang được mình đào tạo, khi khơi gợi và lắng nghe những thao thức và trông đợi của họ, dù còn nhiều chủ quan, phiến diện và sai lầm. 

Trong ý hướng của nhiệm vụ thứ hai này, tôi đã gợi ý cho các nhóm chị em học viện ngồi lại với nhau, chia sẻ, trao đổi, đúc kết, để rồi thuyết trình cho cả lớp học hỏi nhắm về tương lai, theo đề tài:  

Với tư cách là chị Giáo và Bề Trên trong tương lai, Chị sẽ làm gì và không làm gì cho các ứng sinh và bề dưới của chị? Chị trông đợi gì hay không trông đợi gì ở họ? 

Đáng ra phải có một bản đúc kết chung, cô đọng các ý kiến và quan điểm cách khoa học; nhưng vì quá nhiều lớp học, không có đủ thời giờ nên tôi xin gom lại tất cả các bài thuyết trình. Tuy nhiên, việc này cũng có cái hay của nó là tập sách được đa dạng và phong phú hơn. Kính mong các đồng nghiệp và những ai quan tâm đào tạo không buồn lòng vì những “lời nói vụng dại, ăn chưa no lo chưa tới” của con em chúng ta, mà tôi hữu ý không ghi tên để khỏi gắn kết trách nhiệm cá nhân ngõ hầu họ được an tâm. Những trăn trở, ước mong, và quyết tâm của thế hệ trẻ sau chúng ta cũng có thể giúp chúng ta là những nhà đào tạo trong hiện tại có cơ hội kiểm điểm và điều chỉnh chính mình, đồng thời giúp họ uốn nắn những quan niệm sai lầm và hình thành những định hướng tốt nhất cho công cuộc đào tạo các thế hệ đang tới vốn sẽ còn khó khăn phức tạp hơn.  

Còn đối với các ứng sinh sau này sẽ là các chị giáo và bề trên tương lai, chắc chắn chị em sẽ cố gắng thực hiện tốt những gì chị em đã nhận được từ các nhà đào tạo tâm huyết hôm nay mà chị em ngưỡng mộ, cũng như những đức tính và cách thức đào tạo mà chính chị em đã dự phóng cho mình; đồng thời chị em cũng sẽ tránh những gì tiêu cực hay không phù hợp mà chị em đã phải trải nghiệm trong đau khổ và nước mắt, gây nên bởi những nhà đào tạo không thích hợp và thiếu tâm hồn đào tạo theo gương của Chúa Giêsu. 

Nhưng trong mọi hoàn cảnh, chúng ta sẽ không sợ lạc đường khi luôn luôn theo sát Chúa Giêsu, “là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống.” 

Nếu thiện ý và việc làm của tôi được cảm thông ghi nhận thì tôi đã rất vui mừng tạ ơn Ba Đấng và biết ơn tất cả mọi người. Còn nếu nó có mang lại lợi ích nào trong công cuộc trồng người này, thì xin Chúa Thánh Thần tác động để nó mang lại hoa trái cho sứ mệnh đời tu trong Giáo Hội và Thế giới. Xin chúc lành và cầu nguyện cho tôi. 

Micae-Phaolô Trần Minh Huy pss

Mười hai BÀI THUYẾT TRÌNH  

Một [1]

Dẫn Nhập

Đào tạo là nghệ thuật trên hết các nghệ thuật, và rất ít người có được nghệ thuật này. Người ta có thể nói rằng tai họa khủng khiếp cho một cộng đoàn không phải là thiếu những tu sĩ tốt, cho bằng do không có người lãnh đạo xứng đáng và có khả năng lãnh đạo. 

Trong cuộc sống ai cũng có bổn phận, có trách nhiệm đối với chính mình và với người khác. Nhưng mỗi người có trách nhiệm và quyền hành to nhỏ khác nhau tùy theo địa vị của từng người được trao phó. Vậy với tư cách là Bề Trên / Chị giáo, ta cần có những đức tính nào? Các việc ta sẽ làm và không làm cho bề dưới của mình là gì? Và ta mong đợi gì hay không mong đợi gì ở họ? 

1. Những đức tính của người lãnh đạo tốt 

Trước hết với tư cách là Bề Trên, ta cần có các đức tính:

·        Công bằng không thiên vị

Công bằng là trả cho mỗi người những gì ta mắc nợ người đó, nghĩa là chu toàn các bổn phận của mình theo trật tự mà Chúa muốn. Công việc Bề Trên làm cho chị em: trước hết là lo cho các linh hồn chị em, thứ đến là lo cho sức khỏe chị em và lo cho các công việc của Hội Dòng. Bề Trên cần giữ đúng luật của đức công bằng để thi hành những công việc đó, ngài là người được Chúa đặt lên để hướng dẫn, nâng đỡ và giúp đỡ bề dưới. Ngài hãy dùng hết mọi khả năng và phương tiện để thực hiện công trình này. Ngài chính là người phụ tá của Thiên Chúa và trong khi thi hành, ngài không được thiên vị. Và một khi có đức công bằng đối với mọi công việc và cho mọi người thì sẽ loại trừ được tính thiên vị. 

·        Khiêm nhường nhưng không nhát đảm 

Khiêm nhường phát xuất từ Thiên Chúa, và theo Thánh Thoma thì khiêm nhường là biết nhìn nhận đúng sự thật, nói và thực hành phải đi đôi với nhau. Khiêm tốn là lắng nghe mọi ý kiến của người khác với sự trân trọng. Vì thế ta không được đàn áp ý kiến của người khác bằng uy tín, bằng chức vụ hay bằng bất cứ áp lực nào khác. Nếu ta có thái độ “nghe nhau nói, nói nhau nghe” thì những quyết định của cộng đoàn sẽ được tốt hơn. Nếu một Bề Trên mà thiếu đức khiêm nhường thì quyền hành người đó nắm trong tay chỉ là bạo lực. Chỉ có đức khiêm nhường là phương thế thần diệu chữa lành các bất đồng, chống đối của cấp dưới và giúp mình đón nhận cái hạn chế của mình và tha nhân một cách thiết thực hơn. 

Theo sự thường càng làm lớn thì càng khó khiêm tốn hơn. Tại sao vậy? Vì sợ mất uy tín, sợ bị người khác xem thường, chẳng vậy mà Thánh Benađô đã từng nói: « khiêm tốn trong một đời sống tầm thường thì tốt và không có khó khăn lắm, nhưng giữ được khiêm tốn giữa quyền cao chức trọng mới là một nhân đức họa hiếm và cao đẹp » 

Một trong những phương cách tập đức khiêm nhường là trọng kính người khác cho dù người ta kém tuổi, kém tài, kém đức hơn mình. Đặc biệt là tôn trọng quyền bính của người có trách nhiệm trong cộng đoàn, dù người ấy có nhiều khuyết điểm hay không có khả năng bằng mình. 

Với cương vị là Bề Trên, nếu thiếu đức khiêm nhường khi dẫn đầu các công việc thì quả là tai hại. Nhưng cũng không nên khiêm nhường quá, vì khiêm nhường quá là tính nhát đảm thì cũng không nên. Quả vậy, có những Bề Trên khiêm nhường quá đến nỗi mất hết can đảm khi phải quở trách hoặc sửa lỗi chị em. Những Bề Trên đó ý thức sâu xa về sự bất tài và bất xứng của mình đến nỗi không bao giờ dám nói và hành động. Tu sĩ này có những khuyết điểm về tính nết, ngài không dám nhắc nhở, vì ngài cũng có những khuyết điểm như vậy. Tu sĩ kia lỗi phạm đức bác ái tỏ tường, ngài không dám khuyên răn. Ngài im lặng đối với các chị em không chu toàn bổn phận. Có những chị em tâm sự với ngài, xin lời khuyên.... thì ngài không làm gì được cho họ, vì ngài nghĩ mình ít học và ít được ơn soi sáng !... Dầu do đâu mặc lòng, sự nhút nhát này là yếu đuối, là tai vạ cho Hội Dòng. Chúa đặt Ngài làm Bề Trên để coi sóc, khuyên răn, sửa lỗi, quở trách nếu ngài giữ im lặng và do sự im lặng của ngài mà một linh hồn bị mất thì ngài phải chịu trách nhiệm. 

·        Khôn ngoan nhưng không đa nghi 

Nhân đức khôn ngoan là số một đối với Bề Trên, người khôn ngoan là biết nghi ngờ chính mình, phải coi chừng tính khí và các đam mê của mình, tránh sự cố chấp, hấp tấp... Hãy tìm hiểu để biết lòng con người nói chung, đặc biệt những thành phần thuộc quyền bính mình nói riêng. Người lãnh đạo cần khôn ngoan để phân biệt phải trái, đúng sai trong những quyết định, phải luôn lắng nghe ý kiến của mọi người bề dưới, sẵn sàng bỏ ý riêng, nếu ý kiến của bề dưới phù hợp hơn, sáng tạo hơn để xây dựng cộng đoàn tốt hơn. 

Sự khôn ngoan đòi nơi Bề Trên sự kín đáo. Ai không có khả năng giữ bí mật thì không thể cai trị được. Trong nhiều trường hợp. Bề Trên có bổn phận lương tâm phải giữ kín những gì mình biết được do chức vụ của mình. Có như thế chị em mới dễ dàng tin tưởng bày tỏ những khúc mắc hay lỗi phạm của mình. Trong đời sống có những chuyện cần phải «sống để dạ chết mang theo», chỉ cần một sự «bất tín» thì sẽ có vạn sự «bất tin». Vì thế những tâm tư của thụ huấn sinh thổ lộ với mình, mình không thể đem đi phơi bày cho toàn dân thiên hạ biết. Nếu thế thì ta không mong người thụ huấn đó sẽ đến với ta lần thứ hai. 

Như vậy sẽ thất bại trong giáo dục và đào tạo con người. Để trở nên khôn ngoan như thế, không cần phải trở nên chính trị hay sử dụng các mưu mẹo và mánh lới. Hoặc luôn có vẻ giữ gìn và bí hiểm. Nhưng là hãy tỏ ra cởi mở, chân thành ngay thật, biết lặng thinh không nói những điều cấm, không nói dối, luôn tỏ ra tin tưởng nơi các bề dưới của mình. Khôn ngoan nhưng không dễ dãi, dễ tin tưởng. Nếu dễ tin rất dễ bị bề dưới lạm dụng, nên phải biết nghi ngờ chính bản thân và cẩn trọng đối với  những người mà ta gặp gỡ hay tiếp xúc. 

·        Kỷ luật mà không khuôn khổ cứng nhắc

Theo Thánh Bonaventura nói rằng đời sống gương mẫu là ưu điểm hàng đầu của người lãnh đạo. Trong hết mọi sự, ở khắp mọi nơi, Bề Trên luôn là người dẫn đầu cộng đoàn của  mình, để sau cùng ngài có thể nói với anh em trong nhà như Ông Giêđêôn đã nói với quân lính của mình rằng «Anh em hãy bắt chước những gì tôi đã làm». Bề trên hãy khuyến khích chị em  trung thành giữ kỷ luật về lời khấn và tinh thần Dòng. Luôn làm gương sáng cho chị em về việc giữ kỷ luật. Bề Trên không thể mong các thuộc cấp của mình sẽ tuân phục hay tuân giữ kỷ luật của Hội Dòng, nếu như chính mình lại không tuân phục những chỉ thị và mệnh lệnh của thượng cấp. Chúng ta thường thấy ở các tổ chức, những tập thể mà ở đó tinh thần kỷ luật bị coi nhẹ, không phải vì các khoản luật thiếu trong sáng nhưng vì người Bề Trên chỉ biết nhắc cho người dưới mà chính mình lại không thi hành. Vì thế Bề Trên luôn phải đứng đầu trong việc giữ kỷ luật để chị em noi theo. 

·        Tinh thần đạo đức 

Bề Trên cần sống thân mật với Chúa qua tinh thần cầu nguyện. Ngài cần luôn tham khảo ý Chúa để được sự hướng dẫn, nhất là trong các quyết định quan trọng phải thi hành. Vai trò của ngài là chuyển đạt thánh ý Chúa đến các tu sĩ. Làm sao ngài có thể làm việc này, nếu như ngài không biết các ý định của Thiên Chúa? và ngài sẽ tìm biết các ý định đó ở đâu, nếu không phải là trong việc cầu nguyện, khi giao tiếp với Chúa?  

Nếu ngài muốn có ánh sáng, sức mạnh và lòng can đảm cần phải có, để hướng dẫn chị em mình và đào tạo tâm hồn họ, ngài phải xin những ơn đó bằng siêng năng cầu nguyện, cầu nguyện liên tục. Cầu nguyện là phương thức tốt nhất của việc lãnh đạo. Khi chúng ta không biết xoay hướng nào, hãy để các công việc đó lại mà đi cầu nguyện. Chính Thiên Chúa sẽ lo tìm ra giải pháp cho chúng ta. Chị em cũng rất cần lời cầu nguyện và gương sáng của Bề Trên trong lãnh vực này, nên Bề Trên đừng quên hằng ngày cầu nguyện cho chị em dưới quyền và khuyến khích chị em cầu nguyện, nhất là qua gương cầu nguyện của Bề Trên là người duy trì đạo đức để kéo ơn Chúa xuống cho mọi tâm hồn trẻ. 

·        Tinh thần đức ái 

Nhờ đức ái, Bề Trên sẽ làm mọi người yêu mến ngài, và mọi sự sẽ trở nên dễ dàng cho ngài. Trước hết là hãy lo thu phục nhân tâm. Để làm việc này ngài phải dùng mọi phương thế, hãy nhắm mắt bỏ qua nhiều chuyện, hãy thực thi sự khoan dung và lòng thương xót cách rộng rãi cho tới khi chiếm được lòng mọi người. Một khi đã được như thế thì có thể nói được với bề dưới nhiều điều, làm mọi sự, áp đặt mọi điều và đạt được mọi sự. 

·        Trầm tĩnh và tự chủ 

Một người không làm chủ được mình thì cũng khó bình tĩnh điều hành công việc và chỉ đạo người khác. Cho nên dù phải đối mặt với bất cứ tình huống nào, người lãnh đạo cũng cần thể hiện được thái độ khí khái, bình tĩnh và tránh những xúc động, những lo lắng thái quá. 

2. Những việc Bề trên/Chị Giáo nên làm cho các em  

Để trở thành một nhà lãnh đạo giỏi và thành công, người lãnh đạo cần có không những khả năng cần thiết mà còn phải có những phẩm chất tốt đối với bề dưới của mình. Người xưa có câu: “muốn làm người lãnh đạo tốt, lãnh đạo tài giỏi, và lãnh đạo thành công cần phải có « nhân » để yêu người, có « trí » để biết người và có « nghĩa » để phục vụ người. Vậy muốn có được thành quả tốt đẹp như mong muốn, thì ta phải góp sức, cố gắng phát huy những điểm tốt và loại trừ dần những cái xấu. Như vậy mới mong có được kết quả như dự định ban đầu. Vậy để làm được việc đó người lãnh đạo cần làm gì và sẽ không làm gì cho bề dưới của mình. 

Yêu thương và phục vụ chị em. Như Đức Kitô đến để phục vụ, các Bề Trên cũng thi hành quyền bính với tinh thần phục vụ  theo Tin Mừng và vâng theo Thánh ý Chúa, để chị em cảm nghiệm được tình thương Thiên Chúa qua các vị lãnh đạo. 

Trau dồi cho mình về đời sống đạo đức cũng như về đời sống kiến thức. Bởi vì chị Giáo là người làm đầu để hướng dẫn, dẫn dắt các em nên muốn cho các em đi đúng đường lối mà Dòng đã đặt ra, thì chính chị Giáo là cái khuôn, là người trau dồi kiến thức cho các em. Như vậy Chị giáo là người cần làm gương cho các em. 

Cần tạo cơ hội cho chị em có thời giờ, cơ hội thăm hỏi, khích lệ nâng đỡ nhau. Sự lắng nghe, thông cảm, và hỗ tương giữa mọi thành phần của gia đình Dòng rất cần thiết để chị em sống vui, hạnh phúc và chu toàn bổn phận cách đắc lực hơn. Tuy nhiên chị em cần lưu ý tránh kêu ca phàn nàn và bảo vệ danh dự của nhau, của vị hữu trách và nhất là đối với người ngoài. 

Cổ võ đời sống thiêng liêng và phụng vụ như tạo cơ hội và môi trường, sắp xếp chương trình hằng ngày thế nào để hầu hết các chị em trong Cộng Đoàn có thể hiện diện trong các giờ phụng vụ và cầu nguyện chung. 

Các vị lãnh đạo cũng như chị em đều vâng lời thi hành ý Chúa. Do đó chúng ta cần giúp nhau tìm ý Chúa qua sự đối thoại chân thành và cảm thông, dù có những khác biệt về tuổi tác và văn hóa. 

Phải xác định cho người thụ huấn biết mục đích của mình khi bước vào Dòng để làm gì? Tìm Chúa hay đi tìm sự nghiệp? Và giúp các em phát triển về hai chiều kích Tâm linh (trưởng thành về đời sống thiêng liêng) và chiều kích Xã hội (trưởng thành nhân bản). 

Những người huấn luyện phải cộng tác chặt chẽ với nhau  trong cách huấn luyện. Tinh thần đồng trách nhiệm rất cần thiết để xây dựng cộng đoàn. Để cổ võ tinh thần này, các Bề Trên liên hệ nên thông đạt những nhu cầu và chia sẻ những khó khăn có thể để chị em được thông hiểu, góp ý kiến và thi hành. 

Làm cho khoảng cách giữa Chị Giáo và bề dưới được ngắn lại, tạo nên sự gần gũi bao nhiêu có thể, và sẵn sàng lắng nghe khi bề dưới muốn chia sẻ trong mọi hoàn cảnh, thời gian. 

Làm cho ứng sinh được dễ dàng, tự do sống trưởng thành trong đời tu theo lương tâm và ơn gọi mà họ chọn lựa. 

Biết cách đối xử đúng lúc, đúng chỗ, tế nhị, để sửa dạy chị em, không được biểu lộ quá gây sự căng thẳng khiếp sợ nơi các em, khi các em đã sửa lỗi, xin Chị Giáo nên tạo sự thân mật, không nhớ đến quá khứ để các em không mặc cảm sợ sệt nhưng nên tạo cơ hội để các em sửa chữa vì: « Thánh » nào cũng có một quá khứ và « Tội nhân » nào cũng có tương lai. 

Khi các em có lỗi, không nghe và kết án vội, trái lại phải tìm hiểu rõ ràng, cẩn thận kẻo oan uổng. Luôn đặt mình ở hoàn cảnh khó khăn của từng em, không bắt các em theo ý riêng mình. Luôn tìm hiểu để thông cảm hoàn cảnh của từng em. 

Cần phải có cái nhìn khách quan không thiên vị về tiền, tình, tài,... Có như vậy mới tạo cho các em có cơ hội để phát huy tài năng phù hợp với từng em. 

Biết nâng đỡ khích lệ chị em trong mọi công việc, trung thành với kỷ luật, lời khấn, tinh thần Dòng và các quyết định của Tổng Hội và Bề Trên cao cấp. 

Tạo bầu khí cởi mở, chân thật, không thành kiến và không bộc lộ cho các em biết lỗi của nhau để các em tôn trọng nhau. 

Phải hiểu biết tâm lý người trẻ hôm nay, riêng từng em với những cá tính riêng biệt. 

Luôn tôn trọng sáng kiến của chị em. Chị Giáo cần tạo cho cộng đoàn có một bầu khí thoải mái, yêu thương. Phải là người cập nhật hóa với đà tiến cuả xã hội, không thể áp dụng lối giáo dục của nhiều năm trước vào thời đại bây giờ. Môi trường làm nên nhân cách của con người. Mỗi người được sinh ra trong hoàn cảnh và môi trường khác nhau. Vì thế Chị Giáo tùy vào khả năng mỗi người mà chị Giáo đóng vai trò là người khơi dậy những điểm tốt, còn đang tiềm ẩn trong họ và bào mòn dần những gì không phù hợp với lối sống và bước đường mà họ theo đuổi. 

Biết người không phải là điều dễ dàng, nhưng biết người sẽ dùng người có hiệu quả. 

3. Những việc không nên làm cho các em  

·        Tránh thái độ độc đoán, cho mình là trung tâm điểm, là khuôn mẫu và phương pháp của mình là tốt nhất.

·        Tránh đánh giá các em theo bề ngoài và theo tình cảm riêng tư; thái độ bao che, thiên vị không công bằng: con ông  cháu cha, em sơ này, cháu thầy kia... 

·        Không yêu riêng hay tin tưởng một em nào quá, việc gì cũng tìm em đó thôi thì sẽ gây xáo động, xì xèo nơi cộng đoàn.

·        Không nên yên trí về nết xấu nào đó của chị em để trì triết quy tội..

·        Thiếu kiên nhẫn và bao dung, không yêu thương khi sửa dạy cũng như trong cách đối xử hằng ngày.

·        Thiếu tin tưởng nơi người thụ huấn. Tránh nhồi nhét kiến thức theo cái mình có sẵn, mà không cần biết, không quan tâm, không chịu nhận ra người thụ huấn đang muốn gì.

·        Không nên đòi hỏi những gì quá sức chị em. Không nên coi các ứng sinh của mình như là con nít, mà luôn luôn đi kè kè để theo dõi.

·        Không lấy ứng sinh này hỏi về ứng sinh kia, « đặt tình báo ».

·        Không la mắng khi chưa biết rõ thói hư và nói công khai lỗi của chị em trước mặt người khác.

·        Tránh áp đặt người dưới trong sự nghiêm khắc, biến họ thành những người khép kín luôn bị dồn nén, không dám cởi mở nói lên điều mình ước mơ.

·        Không được phép buộc các ứng sinh theo lương tâm viết ra giấy bản trắc nghiệm về mặt tiêu cực của người khác.

·        Không được tin vào những tin tức, thư nặc danh. Không được phép lạm dụng những việc thánh thiêng, khi gặp những sự kiện và biến cố cần điều tra làm rõ sự thật như bắt ứng sinh đứng trước Thánh thể hay đặt tay trên Phúc âm mà  thề... 

4. Những điều chị giáo mong muốn nơi ứng sinh  

• Không gì hơn là người đào tạo mong muốn các em của mình trở thành những tu sĩ thực sự theo đúng linh đạo và tinh thần của dòng.

• Mong muốn các em trở thành người tu sĩ trưởng thành toàn diện, kể cả trong cuộc sống cũng như trong công việc. Biết sống quân bình giữa tự do và kỷ luật, biết nhận định và chọn lựa điều tốt, tránh điều xấu.

• Mong các em nhận ra ơn gọi của mình để tự ý đáp trả và cam kết dấn thân. Để từ đó các em có thêm nghị lực vượt qua những thử thách trong đời tu và đứng vững trong ơn gọi của mình.

• Mong các em biết nhận ra lỗi của mình để sửa và cố gắng sửa để hoàn thiện mình hơn. Và ngày một thêm tin tưởng, can đảm hơn: sai không sợ, bại không nản nhưng chỉ lo người không có chí vượt lên chính mình mà thôi.

• Mong các em trở thành những người hữu ích cho Giáo Hội và cộng đoàn. Trở thành người dễ răn, dễ dạy, sống hòa đồng vui vẻ...

• Mong các em trở thành những thành viên chín chắn đi đúng với đường lối của Dòng, để các em là những người kế tiếp xây dựng Hội Dòng ngày càng vững chắc hơn.

• Mong cho các em phát huy hết khả năng, năng khiếu của các em để phục vụ Chúa và phục vụ tha nhân.

• Mong các em luôn có khả năng làm chủ bản thân mình, biết phân định trước mọi vấn đề, và biết chịu trách nhiệm về những hành động của mình.

• Mong các em sống thành thật, tiết độ, công bằng, khôn ngoan, luôn biết cách tự chế để làm chủ được chính mình,và thắng được bản năng tự nhiên của mình. Biết tự chế trong việc nhỏ và tầm thường, thì mới chấp nhận được những đòi hỏi trong đời sống cộng đoàn và đời tu.

• Mong các em luôn coi Hội Dòng như là mái ấm Gia đình của mình, để khi đi thì nhớ, khi ở thì thương.

• Mong các em biết vâng lời trong đối thoại, tin tưởng với tinh thần khiêm tốn. Biết cảm thông, tha thứ, kính trọng và yêu thương.

• Mong các em khi muốn trách móc Bề Trên, thì hãy đặt mình vào cương vị Bề Trên 

5.  Những điều không mong muốn nơi bề dưới  

• Không muốn đào tạo một Nữ tu chỉ có xác không hồn, trên mình khoác áo tu mà tâm không tu.

• Không muốn các em trở thành một Nữ tu thiếu trưởng thành, thiếu tinh thần trách nhiệm, không chu toàn các bổn phận. Sống thiếu nhân bản, sống thiếu tư cách là một Nữ tu. Không biết đối nhân xử thế.

• Không muốn các em tỏ ra cứng cỏi, khó bảo, coi thường Bề trên. Coi nhà Dòng là nhà trọ miễn phí, muốn đi đâu tùy ý.

 Vậy để thực sự là người của mọi người, người lãnh đạo phải biết cởi mở tấm lòng của mình ra đối với chị em, sống hòa đồng vui vẻ, biết chấp nhận chính mình, chấp nhận tha nhân, sống yêu thương và đón nhận chị em như một quà tặng của Thiên Chúa.  

Người lãnh đạo là người khởi xướng, người thông tin, người hỗ trợ, người đồng hành, người kiểm tra đánh giá kết quả, người lãnh trách nhiệm,... 

Và quan trọng hơn hết là người lãnh đạo luôn có tấm lòng, có tâm hồn, làm tất cả vì «tình yêu ». Để tất cả mọi chị em trong Hội Dòng được thăng tiến như lòng Chúa mong muốn, và sống đúng với linh đạo cũng như mọi đường hướng của Hội Dòng.

Người lãnh đạo cần giúp ứng sinh thấy được đường lối phát triển trong tương lai. Các ngài cần giúp cho nguời dưới thấy được niềm vui và hy vọng trong tương lai; ý thức về thực tế và những khó khăn không thể tránh được, nhưng giữa những khó khăn và gian khổ ấy, là niềm tin vào sự phát triển trong tương lai Hội Dòng.  

Chúng ta có thể nói được rằng Hội Dòng phát triển được cũng tùy thuộc vào các ứng sinh - từng ứng sinh phát triển là hội Dòng phát triển. Cuộc biến hình của Chúa Giêsu trên núi Tabor là một thí dụ điển hình cho niềm hy vọng của Dòng, cuộc biến hình này như hé mở vinh quang sau này để củng cố niềm tin và tăng thêm nghị lực, lòng can đảm cho các môn đệ dấn thân bước theo Ngài.

Hai [2]

Dẫn nhập

Con đại diện cho các chị trong tổ để đọc bài thuyết trình mà tất cả chị em chúng con sau khi đã suy nghĩ, bàn hỏi để đúc rút ra những ý kiến chung nhất, hợp với ước muốn của chúng con nhất, theo đề tài Cha Giáo đã đưa ra. 

Trong quyển sách về truyền thống của các vị ẩn tu có thuật lại câu chuyện sau đây:

Ngày kia khi Đức Giám Mục A-mô-las đến thăm mục vụ một làng nọ, dân chúng đã bày tỏ với Ngài lòng bất mãn tột độ của họ đối với một vị ẩn tu trên núi, vì ông ta đem theo một phụ nữ để chung sống. Từ dạo ấy, vị ẩn tu không ngớt là đối tượng để dân làng đàm tiếu, chỉ trích và lên án. Thấy Giám Mục Amôlas đến, họ xúm lại vây quanh Ngài và nói: hôm nay, Ngài đã đến đây thì Ngài phải chấm dứt ngay lập tức tình trạng sa đọa bê bối gây nhiều gương xấu của vị ẩn tu trên núi kia. Sau khi nghe những lời kết án gay gắt của dân làng, Giám Mục Amôlas quyết định leo lên núi. Ngài đi đầu, dân làng lũ lượt nối gót theo sau. Vị ẩn tu thấy đám đông kéo đến túp lều của mình, ông ta hoảng sợ và cấp tốc bảo người phụ nữ chui vào trốn trong một chiếc thùng rỗng. Đức Giám Mục là người đầu tiên đến trước túp lều, và cũng là người đầu tiên bước vào. Ngài đưa mắt nhìn chung quanh và hiểu ngay tình hình. Ung dung, Ngài đi thẳng đến ngồi trên chiếc thùng gỗ để nghỉ chân. Rồi bình thản khoác tay gọi dân làng vào mà bảo: Vào đây, các ngươi hãy vào mà lục xét túp lều để tìm người phụ nữ. Khi họ không tìm đâu ra bóng dáng người đàn bà. Đức Giám Mục mới nói: Bây giờ các ngươi hãy quỳ xuống xin lỗi Thiên Chúa vì đã nói xấu vị ẩn tu vô cớ. Nhưng sau đó, khi mọi người đã lục đục kéo nhau xuống núi, Đức Giám Mục tiến lại vị ẩn tu nắm chặt hai bàn tay của ông. Đưa mắt nhân từ nhưng cương nghị nhìn sâu vào đôi mắt của ông và chậm rãi nói: Hỡi người anh em, hãy cẩn thận giữ mình kẻo mất linh hồn đấy. 

Hai thái độ khác nhau đối với một người lầm lỗi giữa dân làng và giám mục có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn giáo huấn của Chúa Giêsu về việc sửa chữa lỗi lầm của nhau. Ngược lại với phản ứng của dân làng, Đức Giám Mục đã cố gắng áp dụng lời khuyên của Chúa Giêsu. Trong một tình trạng khó xử, Ngài đã tìm cách đem vấn đề đã được mọi người bàn tán trở thành một vấn đề cá nhân để có dịp thuận tiện nói chuyện diện đối diện với vị ẩn tu. 

Ngài đã không sửa lỗi ông như một người có thẩm quyền. Trái lại Ngài đã dùng thẩm quyền của mình để bảo vệ vị ẩn tu để sau đó có thể khuyên nhủ ông như một người anh em. Ngài không cấu kết với đám đông để khinh thường và lên án vị ẩn tu đang vấp phạm, nhưng đã nêu bật mối nguy hiểm của lỗi lầm đối với phần rỗi của đương sự, qua một lời khuyên nhẹ nhàng nhưng thẳng thắn: “Hỡi người anh em, hãy cẩn thận giữ mình kẻo mất linh hồn”. 

Từ câu chuyện trên, chúng ta thấy nghệ thuật lãnh đạo và nghệ thuật sửa lỗi cho người vấp phạm của Đức Giám Mục Amôlas thật là tuyệt vời, và rất ít người có được nghệ thuật này. Người ta có thể gặp được nhiều tu sĩ tốt, nhưng ít khi gặp được một vị Bề Trên tốt. Bởi vậy, ngoài những nhân đức cần thiết để làm nên những tu sĩ tốt, các Bề Trên và Chị Giáo tương lai cần phải có những nhân đức mà tổ chúng con quy về một số điểm sau: 

I. NHỮNG ĐIỀU BỀ TRÊN VÀ CHỊ GIÁO TƯƠNG LAI PHẢI LÀM.

1. Lo phần rỗi linh hồn và cầu nguyện cho chị em

Các Bề Trên và Chị Giáo tương lai phải xác định rằng: Một Bề Trên dòng hay một Chị Giáo cũng là một Mục Tử coi sóc các linh hồn. Họ phải biết các con chiên mình từng tên, nghĩa là hiểu biết cặn kẽ từng người bề dưới của mình cũng như từng người bề dưới phải hiểu biết bề trên của mình. Bề trên là dụng cụ, là phụ tá của Thiên Chúa để lo cho linh hồn chị em trong Dòng.  

Vậy lo toan số một và trọng đại nhất của tu sĩ là gì? Thưa là ơn cứu rỗi linh hồn mình. Bề trên, chị giáo là những người Chúa đặt lên để nâng đỡ, hướng dẫn và cầu nguyện cho bề dưới. Đặc biệt là đối với những chị em có đức tính cá biệt,  Bề Trên và Chị Giáo càng phải cầu nguyện kiên trì và tha thiết, đặt các em dưới sự hướng dẫn của Chúa, xin Chúa hoán cải, đổi mới tâm hồn các em, vì không có việc gì mà Thiên Chúa không làm được. 

Ngoài ra, tổ chức các buổi hướng dẫn về đời sống thiêng liêng, cung cấp những việc đạo đức mà chị em cần đến, những trợ lực mà luật dòng dành cho chị em, thời gian mà chị em cần để lo việc linh hồn… chứ đừng để chị em phải tất bật lo lắng nhiều chuyện quá, mà quên đi phần rỗi của mình thì thật là nguy hiểm. Cả một cuộc đời theo Chúa, đến khi nhắm mắt lìa đời mà tay vẫn trắng tay, đời này chả được gì, đời sau cũng mất luôn. Như vậy, thì bề trên và những người có trách nhiệm phải trả lẽ rất nặng nề trước mặt Thiên Chúa. 

2. Phải lo cho sức khoẻ của chị em

FSong song với việc lo phần hồn, Bề Trên và Chị Giáo có bổn phận lo sức khỏe cho chị em, bởi vì có thực mới vực được đạo, có xác mới vác được hồn. Phần sức khỏe của chị em là tài sản và kho báu của Dòng. Trong nội bộ, tình trạng sức khỏe của chị em gắn liền với sự tuân giữ hoặc lơ là đối với Luật Dòng. Sự an hòa của Dòng cũng lệ thuộc vào đó. Chị em cần có buồng phổi tốt để tập hát, dạy giáo lý, sinh hoạt; cần có đôi mắt sáng để băng bó bệnh nhân; cần có bàn tay vững chắc và lực lưỡng để lo cứu vớt các linh hồn; cần có bộ giò thật khỏe để chạy đến với những ai lâm cảnh túng thiếu. Vì thế Bề Trên và Chị Giáo tương lai phải rộng rãi đáp ứng những nhu cầu cho chị em, nhất là cấp phát lương thực đầy đủ, phải lo cho chị em có được những bữa ăn hằng ngày hẳn hoi, không có thịt thì ít nhất có tôm, cua, canh, cá, chứ đừng để suốt ngày rau khô (ruốc Mỹ), tép khô (ruốc Ý), cà nén dài hạn (Việt nam).  

Ngoài ra, cố gắng tạo một sân chơi với những môn thể thao thích hợp cho giới nữ, giúp cho chị em có sức khỏe và đặc biệt giải tỏa những căng thẳng và bầu khí nặng nề do đời sống cộng đoàn gây nên. 

Quan tâm đến chị em ốm đau, già cả, nhất là đau yếu liệt giường, đau yếu thường xuyên, bề trên và chị giáo tương lai phải cảm thương và có những săn sóc thích hợp, như sự châm chước về đời sống khổ chế theo luật dòng, thường xuyên thăm hỏi là dịp bề trên chinh phục quả tim của chị em. Dưới cái nhìn đức tin, chị em đau yếu giữ một vai trò lớn trong cộng đoàn, bởi vì tham dự vào những đau khổ của Chúa Kitô, lôi kéo hồng ân của Thiên Chúa xuống trên Hội Dòng. Vậy Bề Trên và Chị Giáo tương lai phải kính trọng, cảm thương, thông cảm, và nâng đỡ chị em đau yếu. 

Bề Trên và Chị Giáo tương lai được yêu mến, tiên vàn không phải do có tài, nhưng là có tấm lòng và tình thương dành cho chị em của mình. Nét đẹp và duyên dáng của Bề Trên và Chị Giáo tương lai nằm ở đó. Nhưng để chị em đón nhận được tấm lòng và tình thương của mình thì bề trên phải đi bước trước, phải xây dựng mối tương quan qua việc tiếp xúc cởi mở, vui vẻ, chân thành và đơn sơ. Đây là thái độ tốt nhất để Bề Trên tiếp cận với chị em và tạo sự tín nhiệm của mình nơi chị em, chứ đừng để chị em coi mình như cảnh sát hình sự, nhìn thấy Bề Trên và Chị Giáo đi cửa trước, bề dưới chuồn lối cửa sau đi. 

Tình thương và tấm lòng của bề trên đối với chị em còn được thể hiện qua đức nhẫn nhục chịu đựng các nết xấu, nhẫn nhục để không nản lòng vì những tiến bộ đôi khi rất chậm chạp của bề dưới, nhẫn nhục để chịu đựng cả những vô ơn, dửng dưng lạnh nhạt của bề dưới đối với sự tận tâm của mình, nhẫn nhục để không tỏ ra bực bội và nhất là không bao giờ để lòng oán hận, thù ghét, không bao giờ nổi giận lôi đình, cũng không nhiệt tình nóng nảy. Sau cùng nhẫn nhục để tiếp chị em mình bất cứ giờ nào, về bất cứ việc gì, và đừng bao giờ để cho người khác thấy rằng họ quấy rầy mình. 

Luôn sẵn sàng đón tiếp chị em một cách niềm nở, trên khuôn mặt, trên ánh mắt, với nụ cười thân thiện, đó là việc làm lớn nhất của Bề Trên và Chị Giáo tương lai. Sự nhẫn nhục và tận tụy được bộc lộ ra ở điểm đó, thời gian, việc làm, tài năng không còn thuộc về mình nữa, nhưng thuộc về Hội Dòng và chị em. 

Bề trên và chị giáo tương lai phải tỏ ra có thời giờ cho chị em, vì nếu tỏ vẻ bận rộn, chị em sẽ không dám nói hết những gì họ muốn gặp Bề trên để nói, bởi vì có những người chỉ dám nói chuyện của mình sau khi đã nói đủ thứ chuyện khác,và khi cuộc nói chuyện đã trở nên dễ dàng, thoải mái, trái tim chị em  mới thổ lộ tâm can. 

Bề Trên và chị giáo tương lai quên mình đi thì sẽ tha thiết với công việc sứ vụ của chị em. Khi chị em mình từ xa trở về, phải hỏi han, tỏ ra vui mừng hoặc cảm thương tùy mỗi trường hợp, chúc mừng, khuyến khích làm cho cho chị em lên tinh thần, chị em sẽ cảm thấy hăng hái hơn khi được Bề Trên và chị giáo hiểu biết, yêu mến và quan tâm đến nỗ lực của mình. 

Biết phân chia đúng người, đúng việc, không những Bề Trên tránh không làm kiệt sức bản thân, và không gây tai hại cho đời sống thiêng liêng của mình vì trăm ngàn công việc mà còn làm vui lòng chị em. Chị em sẽ hài lòng vì được dự phần vào công việc của Hội Dòng. Bề trên sẽ chiếm được trái tim chị em vì Bề trên đã tỏ ra tin tưởng chị em. Bề trên có thể khiến họ tha thiết với lợi ích, sự tiến bộ và công việc của Hội Dòng. Bề trên sẽ xử dụng các khả năng khác nhau của chị em và giúp chị em trau dồi các tài năng Chúa ban. Như vậy, Ngài đang chuẩn  bị những vị Bề trên cho tương lai. 

Khi trao cho các chị em công việc gì thì phải trao phương tiện cần thiết và tối thiểu để chị em chu toàn một cách tốt đẹp, đồng thời tôn trọng bổn phận, quyền lợi và thành quả của chị em. 

Cách riêng đối với Chị Giáo là cộng sự viên và cánh tay phải của Bề Trên thì phải thấm nhuần đặc sủng, đường hướng huấn luyện của Dòng và trung thành thực hiện. Cần huấn luyện tâm trước, trí sau qua từng giai đoạn. Giúp các em có tinh thần cầu nguyện, đời sống nội tâm, tinh thần tu trì vững chắc, để dám chịu trách nhiệm về cuộc sống của mình. 

Đồng hành với các em về đời sống tinh thần, vật chất với tư cách là một người mẹ, người chị, người bạn hơn là một chị giáo. Tôn trọng sáng kiến và giúp các em tuân giữ kỷ luật tốt. Khiêm nhường, lắng nghe, đối thoại trong yêu thương, không đòi hỏi kết quả quá sức các em 

Khi làm việc thì phải cầu nguyện, bàn hỏi với các vị linh hướng khôn ngoan và có kinh nghiệm. Công việc đề ra phải mang tính khả thi, không thái quá, bất cập, xa thực tế. 

Chị Giáo phải biết bảo vệ ứng sinh của mình, đặc biệt khi ứng sinh bị tố cáo những khuyết điểm trong buổi họp cộng đoàn, chị Giáo phải lên tiếng bệnh vực, nếu là sai, còn nếu đúng thì phải khiêm nhường xin lỗi vì cách giáo dục của mình. Như vậy ứng sinh sẽ cảm nhận được chị giáo là người cảm thông với mình và sẽ dễ hoán cải hơn. Đặc biệt trong thời kỳ chuẩn bị khấn, lời nhận xét và lá phiếu của chị giáo góp một phần quan trọng cho sự tiến lên của ứng sinh, nên thận trọng, suy nghĩ, cầu nguyện và có sự cảm thông, các em là con người, mình cũng là con người, không mắc lỗi này thì lỗi khác, chẳng ai mười phân vẹn mười, các em cùng chung lý tưởng với mình thì mình phải giúp các em: Chị ngã em nâng, Chị em như thể chân tay, Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần. Chỉ trong trường hợp lỗi nặng và công khai thì buộc Bề trên và chị giáo phải chuyển hướng cho các em mà thôi. 

Mỗi năm tổ chức ít nhất một đến hai lần cho các em đi tham quan du lịch. Mỗi tháng cho các em tự do một ngày (trừ tập viện), về quê thăm gia đình, thăm viếng bệnh nhân, hoặc đi đâu tùy ý, giúp các em trưởng thành, biết được thế giới và cuộc sống của con người hôm nay đa dạng và phức tạp. Để từ đó ý thức được bổn phận và trách nhiệm của một người tu sĩ phải làm gì cho thế giới hôm nay. 

Biết rút lui đúng lúc khi thấy mình không còn hợp thời, không còn khả năng. Noi gương Chúa Giêsu trong việc huấn luyện các Tông Đồ, phải có đời sống đạo đức tốt và làm gương sáng bằng chính việc làm của mình chứ không chỉ dựa trên lý thuyết. 

II. NHỮNG ĐIỀU BỀ TRÊN VÀ CHỊ GIÁO TƯƠNG LAI NÊN TRÁNH. 

Bên cạnh mặt phải và chính đáng mà vị Bề Trên và chị Giáo tương lai phải làm thì có mặt trái và điểm tiêu cực không nên làm:

• Đó là thái độ độc đoán, cho mình là trung tâm điểm, là khuân mẫu và phương pháp của mình là nhất.

• Không đánh giá chị em theo bề ngoài và theo tình cảm của mình.

• Không la mắng chị em khi chưa biết rõ thực hư.

• Không nói công khai các lỗi của chị em.

• Không chấp nhận những hành vi xấu của chị em, nhưng luôn sẵn sàng chấp nhận chính con người của chị em.

• Không buộc chị em phải trình bày lương tâm của họ nếu họ không muốn.

• Không lấy chị em này để hỏi về chị em khác như là mật thám.

• Không thiên vị, không thành kiến, không nóng giận và không làm việc cách máy móc.

• Không nhắc đi nhắc lại mãi về lỗi lầm đã qua của chị em: không ai muốn người khác nhớ lỗi của mình và nhất là cứ thỉnh thoảng lại lôi chuyện cũ ra để đay nghiến một cách đầy thành kiến. Hãy nhớ rằng con người ta có thể thay đổi theo thời gian và hoàn cảnh. Một lỗi lầm đã qua không thể để cho trở thành một bản án đối với một con người.  

III. NHỮNG ĐIỀU BỀ TRÊN VÀ CHỊ GIÁO TƯƠNG LAI MONG MUỐN NƠI BỀ DƯỚI VÀ ỨNG SINH CỦA MÌNH: 

• Mong tất cả các chị em có tinh thần lạc quan, vui vẻ trong đời sống tu trì. Sống vui với mình và với người khác, không ai sống tách biệt một mình một cõi, nhưng phải sống cộng đoàn, hòa nhịp với mọi sinh hoạt của nếp sống cộng đoàn. Mỗi người đều cần có nhau, đều cần phải sống nương tựa nhau, biết sống hòa hợp, bình đẳng với mọi người, biết bày tỏ tình huynh đệ tương thân tương trợ, tình chị em trong sáng đối với nhau. Để được như vậy, chị em phải biết sống khẩu hiệu: Nghĩ tốt, nói tốt và làm tốt cho nhau.

• Xác định rõ nền tảng chân tu của mình là theo sát và họa lại nếp sống của Đức Kitô Nghèo Khó, Khiết Tịnh và Vâng Phục.

• Đời sống gắn bó mật thiết với Chúa Giêsu Thánh Thể, qua và nhờ Mẹ Maria.

• Có tinh thần trách nhiệm xây dựng Hội Dòng: Tuân giữ kỷ luật Dòng với lòng mến. Thành thật với chính mình. Hiểu, sống và làm phát triển đặc sủng Dòng.

• Quan tâm đến người khác và sống hiếu thảo. Khiêm nhường, lắng nghe, tha thứ và đón nhận nhau trong cuộc sống.

• Trong công việc tông đồ: nhiệt tình, hăng say, dấn thân và sẵn sàng nhìn thẳng vào những khó khăn để đương đầu với nó.

• Trong cộng đoàn phải sống tình liên đới, cộng tác và cư xử với nhau bằng tình bác ái của Chúa Kitô, như vậy cuộc sống cộng đoàn sẽ dễ thở hơn, ấm cúng hơn. Cho dù cộng đoàn có lủng củng, có bất hòa, thì mỗi thành viên phải là ánh lửa tình yêu, nhịp cầu hiệp thông, phải là chiếc phao nâng đỡ tha thứ. Phải sống thế nào để cho người ta có thể nói: Niềm vui và tình yêu Chúa Kitô vẫn còn cháy sáng trong tôi, trong lòng mọi người. 

Nói chung cầu mong tất cả mọi thành viên trong Hội dòng từ Bề trên xuống bề dưới sống trưởng thành về đời sống nhân bản, đời sống thiêng liêng và đời sống tu trì. 

 IV. NHỮNG ĐIỀU BỀ TRÊN VÀ CHỊ GIÁO TƯƠNG LAI MONG MUỐN CHỊ EM NÊN TRÁNH: 

• Không làm khổ và nói xấu chị em trong Hội Dòng, vì nói xấu chị em mình là nói xấu chính Hội Dòng.

• Không sống giả hình: “chủ vắng nhà gà mọc râu tôm”.

• Không thái quá và bất cập trong mọi lãnh vực.

• Không chạy theo model thời đại về hình thức bề ngoài như cách ăn mặc, tiền của vật chất…

• Không quá chú trọng đến tài năng của mình và tìm mọi cách trau dồi cho nó mà quên đi mục đích thiết yếu của đời tu.

• Không cậy vào khả năng của mình mà coi thường Bề Trên và chị em khác.

• Không cho mình là số một, là quan trọng nhất của Hội Dòng, vì không có mợ thì chợ vẫn đông.

• Không nịnh hót Bề Trên.

• Không ù lì, ích kỷ, một mình một kiểu. 

V. KẾT LUẬN 

Tổ chúng con vừa phác họa bức chân dung vị Bề Trên và Chị Giáo tương lai, với những điều nên làm và không nên làm, cũng như những điều mong đợi hay không mong đợi nơi chị em của mình.  

Nhưng chung quy lại, để một tu sĩ sống đúng chân tu của mình, một cộng đoàn sống đúng đặc sủng của mình, một cộng đoàn thực sự yêu thương, một cộng đoàn thực sự phát triển thì tất cả mọi người phải có cái nhìn đức tin, nhìn Chúa Giêsu hiện diện trong mọi người – Bề Trên tôn trọng Chúa Giêsu nơi chị em mình, ngược lại chị em kính trọng, tuân phục và yêu mến Chúa Giêsu nơi Bề Trên và những người có trách nhiệm.

Thứ đến sống trong cộng đoàn chị em phải liên đới, bổ túc và nâng đỡ nhau, giúp nhau trưởng thành về đời sống nhân bản, đời sống tâm linh, đời sống tu trì để đạt tới sự trọn lành như Chúa Giêsu khuyên bảo: “Anh chị em hãy nên trọn lành, như Cha trên trời là Đấng trọn lành”.  

ƯỚC GÌ VỊ BỀ TRÊN VÀ CHỊ GIÁO TƯƠNG LAI MỖI NGÀY HÃY HỌC VỚI ĐỨC GIÊSU VỀ TẤM LÒNG NGÀI DÀNH CHO CÁC MÔN ĐỆ: “NGƯỜI VẪN YÊU THƯƠNG NHỮNG KẺ THUỘC VỀ MÌNH CÒN Ở TRẦN GIAN, VÀ NGƯỜI YÊU THƯƠNG HỌ ĐẾN CÙNG” (Ga 13,1).

Ba [3]        

I. MỞ BÀI 

Tuổi trẻ là sức sống và tương lai của Hội Dòng. Số phận của Hội Dòng sẽ tùy thuộc rất nhiều vào việc huấn luyện, dạy dỗ, hướng đường cho các em trẻ trong thời buổi hiện tại. Vậy nếu bạn là một Chị Giáo hay Bề Trên trong tương lai, bạn sẽ làm gì? Và sẽ không làm gì? Cho các huấn sinh cũng như bề dưới của bạn, bạn mong muốn gì hay không mong muốn gì nơi họ?

Trước khi đi vào vấn đề chính, thiết tưởng chúng ta cùng nhau nhìn lại xem quan điểm của các thế hệ đi trước và quan điểm của người trẻ hôm nay như thế nào? 

II. THÂN BÀI

1. QUAN ĐIỂM CỦA CÁC THẾ HỆ ĐI TRƯỚC VÀ CÁC THẾ HỆ ĐI SAU:

Nói chung con đường tu hành của các thế hệ đi trước nhấn mạnh nhiều đến các hình thức tập luyện nhân đức thường dựa trên nền tảng chung là vâng lời, khổ hạnh và nhẫn nhục, nhiệm nhặt và hi sinh cao độ. Nhưng mặt khác cũng không phải là không có những hạn chế. Có những người đạo đức “có củ” và rất có “tinh thần chung”, nhưng lại ứng xử đôi khi thiếu tình người. 

Còn người trẻ thì sao? Người trẻ ngày nay tự mãn với những suy nghĩ và lập trường đã học được, nhưng thiếu can đảm để thực hiện nỗ lực ấy. Nhiều khi họ cố tìm cho mình một “lập trường đúng đắn” và nghĩ rằng thế là đủ. Thành ra nhiều lần họ đưa ra những lập trường đầy tính thần học, nhưng trong đời sống họ lại chẳng có chút thần nào. Họ đề cao cái tôi, cố gắng để thăng tiến bản thân hơn là cho tinh thần sứ vụ. Họ sẵn sàng lớn tiếng phê phán cộng đoàn và phê bình người khác nếu như không phù hợp với quan điểm của họ.  

Người trẻ hôm nay nhạy cảm trước những vấn đề của thời đại. Chán những gì bình thường, tẻ nhạt, thiếu sức sống, không hấp dẫn… thích đặt vấn đề, tìm tòi, canh tân, sáng tạo và những gì độc đáo. Thích dùng ngôn ngữ biểu tượng, văn hoa, bóng bảy, có cánh và rất dễ bị lôi cuốn bởi những cái mới. Người trẻ thích độc lập, khát khao tự do và đòi được tôn trọng, lắng nghe. Họ rất dị ứng với những cấm đoán, nguyên tắc có sẵn. Chú trọng đến học hành, phát triển tài năng. Thích lý sự để biện minh hay bao che cho thái độ, nếp sống hoặc những sai sót của mình hơn là sửa chữa. 

Đứng trước tâm lý của người trẻ như thế - chúng ta những con người còn đang trẻ, nhưng một lúc nào đó chúng ta không còn trẻ nữa mà sẽ đóng vai trò là người đồng hành, hướng dẫn, tư vấn cho người trẻ. Vậy chúng ta sẽ làm gì? 

2. CÁC VIỆC SẼ LÀM CHO CÁC ỨNG SINH VÀ BỀ DƯỚI:

Là một Chị Giáo hay Bề Trên tương lai, điều đầu tiên và trên hết là mỗi người cần phải ý thức rằng đó là một ân ban tài năng Thiên Chúa ban cho, chứ không phải do tự sức riêng của mình. Vì vậy cần phải cậy dựa vào sức mạnh của Thiên Chúa, lấy Chúa làm mẫu mực, làm khuôn thước. Thật vậy, Cựu Ước đã nhiều lần giới thiệu Thiên Chúa như người Cha nhân hậu, luôn kiên nhẫn dạy dỗ dân tộc Israel bước đi trên con đường công chính, bằng đôi chân nhân loại nhỏ bé của mình: “Ta đã tập cho Epraim bước đi, đã dìu chúng trong cánh tay, nhưng chúng không hiểu rằng ta lấy dây nhân nghĩa và dây tình yêu mà dìu họ bước đi” 

Thứ đến ta luôn nhớ đời sống của chúng ta có ảnh hưởng rất lớn đến đời sống của các em bởi vì: “Gần son thì đỏ, gần mực thì đen, gần người hiền thì sáng, gần người tài thì khôn, gần người lành thì có đức, gần người ngu thì dại, gần kẻ nịnh hót thì a dua, gần đứa tham lam thì trộm cướp”. Cho nên đời sống của tôi phải cư xử thế nào để nêu gương sáng cho các em về mọi mặt như: đời sống cầu nguyện, làm việc, ăn uống, ngủ nghỉ… 

Ý thức được như thế chúng ta sẽ mặc vào lối sống, mặc vào cách cư xử của chúng ta một “tình yêu” hay “một tấm lòng”. Tấm lòng ở đây chính là khả năng đón nhận các em, hội nhập các vấn đề của các em trong sự an hòa, bao dung, quảng đại và từ bi. Biết đặt mình vào hoàn cảnh của các em để dễ dàng chấp nhận những ưu khuyết điểm để đối thoại, gợi mở và hướng tới một chân trời lý tưởng. Ta không nhìn cuộc đời như mảnh vụn để phê phán, nhưng trân trọng nét độc đáo của từng em. Hãy đặt mình vào hoàn cảnh từng em và nhớ lại nếu ta bằng tuổi các em ta cũng sẽ như thế, từ đó ta dễ dàng thông cảm với các em hơn. Nói tóm, ta phải có cái nhìn “soi lòng người” để thấy được điểm mạnh, điểm yếu của từng em và đồng hành với các em. 

Luôn sống vui vẻ, hài hòa, quan tâm và yêu thương tất cả các em, bởi vì chúng ta được mời gọi để tiến tới một tình yêu chan hòa cho tất cả, chứ không dành riêng cho em nào, để các em cảm nhận được sự gần gũi và tình thương của Thiên Chúa dành cho các em. 

Khi nghe các em tâm sự hay hỏi ý kiến về một vấn đề gì đó, chúng ta cần kiên nhẫn, lắng nghe, và sáng suốt tìm hiểu, nhận định đâu là phải, đâu là trái, không phải bất cứ một chuyện gì cũng chấp nhận, không phải bất cứ chuyện gì cũng từ chối hay cáu kỉnh mà vô tình làm tổn hại đến lòng kính mến của các em.  

Là một Chị Giáo hay Bề Trên chúng ta phải luôn sống theo phương châm: “Khi tư vấn chúng ta là những chuyên gia, còn khi nói chuyện chúng ta là bạn hữu”. Có nghĩa là khi giảng dạy hay khuyên bảo chúng ta phải thực sự dùng hết khả năng của mình để phân tích, giảng giải cho các em. Còn khi nói chuyện, vui đùa chúng ta phải trở nên gần gũi, thân mật, nhẹ nhàng, dịu dàng như người bạn, người chị, người mẹ trong gia đình, để các em thực sự tin tưởng, cởi mở và an tâm vững bước.  

Và điều quan trọng nhất là phải tuyệt đối giữ bí mật điều các em tin tưởng tâm sự với mình, không nói ra khi không cần thiết. Khi các em sai lỗi ta không nên vội vàng kết án, nhưng phải thật bình tĩnh để tìm hiểu ngọn nguồn, hiểu rõ nguyên nhân dẫn đến sai lầm, để tìm ra hướng sửa chữa cách hữu hiệu nhất, làm sao để các em không nhìn mình như một quan tòa xét xử hay giám sát viên chuyên gia bới lông tìm vết, nhưng phải sống và cư xử thế nào để các em hiểu rằng mình cư xử như thế là chỉ muốn cho các em nên tốt mà thôi. 

Khi các em đã nhận ra lỗi lầm của mình chúng ta phải có lòng vị tha, tinh thần bao dung để các em không cảm thấy sợ vì mình lầm lỗi, nhưng cần tạo bầu khí bình an, an toàn. Cần tiếp tục đồng hành nâng đỡ để các em không tái phạm nữa.

Về đời sống vật chất các Bề Trên luôn khuyến khích các em hãy theo gương đời sống khiêm hạ của Đức Giêsu, nhưng cũng đừng eo hẹp quá, miễn sao đảm bảo được cho chị em có một đời sống bình dị nhưng an vui và khỏe mạnh để các em sống tốt ơn gọi của mình. Cũng như cần quan tâm đặc biệt tới sức khỏe của các em, khích lệ, động viên tinh thần các em yếu đuối để các em không cảm thấy mình bị bỏ rơi hay trở thành người vô dụng trong cộng đoàn. 

Khi lên lớp với các em, ta nên trình bày những điều thực tế, thiết thực, phù hợp với cuộc đời hiện tại, đừng trình bày những điều viển vông, thiếu thực tế, và cũng đừng nói một đàng làm một nẻo. Cũng không cố gắng nhồi nhét, sửa chữa theo kiểu uốn nắn, cắt tỉa, rèn luyện, rập khuôn mà là đón nhận chia sẻ, gợi ý, giới thiệu, khai mở để các em tự lớn lên, tự trưởng thành trong đời sống của các em. Nếu không, có thể các thụ huấn sinh sẽ trở thành những Rôbôt chỉ biết làm việc dưới sự chỉ đạo của con người. Cũng cần tạo điều kiện cho các em học tập, nâng cao kiến thức để theo kịp thời đại, để làm việc tông đồ tốt hơn. 

Điểm cuối cùng, một Bề trên hay một Chị Giáo tương lai nên làm là phải luôn luôn khiêm tốn để đón nhận, tiếp thu ý kiến từ các em cũng như những ý kiến từ phía Bề Trên và những người có kinh nghiệm trong cộng đoàn, để ngày càng đạt kết quả cao hơn trong vai trò và trách nhiệm của mình. 

Nói tóm lại: bên cạnh cái trí, một Chị Giáo hay một Bề Trên tương lai cần phải có một cái tâm. Cho dù hoàn cảnh khó khăn, điều kiện làm việc eo hẹp và khả năng chuyên môn giới hạn đến đâu đi nữa, có một điều không thể thiếu nơi người phụ trách đó là một tấm lòng, sự tận tụy, thái độ bao dung và tình yêu thương. 

3. CÁC VIỆC SẼ KHÔNG LÀM CHO CÁC ỨNG SINH VÀ BỀ DƯỚI

Không bao giờ dùng quyền bính để áp đặt các em, bắt các em làm theo ý riêng của mình. Không cứ lúc nào cũng cho mình là đúng, là hay, là phải, lấy mình làm chuẩn mực, làm thước đo. Luôn ý thức được nhiệm vụ của mình là đồng hành, giáo dục, sửa sai, chứ không phải là giám sát viên để bới lông tìm vết nơi các em. 

Đối xử công bằng, không thiên tư tây vị, không quá quan tâm hay quý mến riêng em nào để tránh tình trạng mất đoàn kết giữa các em. Và ngược lại cũng không để cho mình rơi vào tình trạng yên trí, định kiến về một đối tượng nào đó khiến cho em đó luôn sợ sệt, tự ti, lẩn tránh…. Và không thể vươn lên được. 

Khi các em sai lỗi và đã được sửa thì không nên nhắc đi nhắc lại lỗi của các em, khiến các em dễ mặc cảm, khổ tâm và nhụt chí: “đánh kẻ chạy đi, chứ ai đánh kẻ chạy lại bao giờ”. 

Không nên vội tin lời báo cáo của một ai đó hay của chính các em về một người chị em khác, mà không chắt lọc tìm hiểu rõ, gây bầu khí nghi ngờ, hận thù… Không vội vàng kết luận và nghiêm khắc sử dụng biện pháp ngay mà không hề cho các em biết lỗi lầm của mình, không cho giải thích và biện minh, không cho cơ hội cũng như thời gian để sửa chữa và đổi mới. 

Không làm gương xấu, gương mù cho các em để nên cớ vấp phạm cho các em, để các em nói hành chế nhạo mình. Khi các em tin tưởng tâm sự thì không nên tiết lộ điều các em đã tin tưởng nói ra, khiến cho các em xấu hổ, mất danh dự. Không nên lúc nào cũng cáu gắt, hễ cất lời lên là ra lệnh, nghiêm mặt khiến các em không dám đến gần. 

Trong các buổi gặp gỡ, chia sẻ chung không nên quá dài lời, nói dài, nói dai thành ra nói dở, mà chỉ nên ngắn gọn, đủ ý, nói những gì cần thiết sao cho các em dễ chấp nhận và không chán nản. Không sống giả tạo, nhưng chân thành trong lời nói, trong việc làm, nên nói ít làm nhiều thì tốt hơn nói nhiều mà làm ít. 

Không nên nghe lời nịnh của một số em muốn lấy lòng Bề Trên nên luôn kiếm câu chuyện làm quà hay nay biếu cái này, mai biếu cái khác vì đã “ăn rồi thì khó nói”. Biết làm sao đây? 

Không nên trao nhiệm vụ vượt quá khả năng của các em khiến các em lo lắng và không chu toàn bổn phận cho tốt được. 

4. NHỮNG ĐIỀU MONG MUỐN NƠI BỀ DƯỚI.

Tâm lý chung của người dưới là coi Bề Trên của mình như người quản lý và ban truyền luật lệ, nên thường tỏ ra dè dặt, thiếu cởi mở, đôi khi còn sợ sệt, nên không dễ bộc lộ tâm tình, sống bề ngoài, bằng mặt chứ không bằng lòng. Vì thế Bề Trên thường rơi vào tình trạng cô độc và ít gần gũi được với bề dưới, nên Bề Trên mong muốn ở bề dưới: 

Trước tiên các em phải có một tình yêu: tình yêu đối với Chúa, với chị em của mình và với ơn gọi mình đang sống. Thánh Augustinô đã nói: “Bạn cứ yêu đi rồi bạn muốn làm gì thì làm”, tình yêu sẽ giúp các em có một đời sống nội tâm sâu xa hơn, giúp các em nhìn nhận ra được sự cao quý của con đường mà các em đã chọn. 

Thứ đến, khi các em đã có một tình yêu, một đời sống nội tâm sâu xa, các em sẽ nhìn nhận Bề Trên như một người được Chúa gửi đến để cùng đồng hành với các em, chứ không phải là những người được đặt nên để thống trị. 

Từ đó các em sẽ biết tích cực cộng tác với Bề Trên, để cùng nhau thăng tiến bản thân cũng như giúp Bề Trên chu toàn bổn phận của mình cách tốt nhất, giúp cho Hội Dòng ngày càng phát triển hơn. 

Biết thông cảm cho những yếu đuối cũng như khả năng hạn hẹp của Bề Trên, không nên phê bình, chỉ trích sau lưng nhưng biết chân thành góp ý khi Bề Trên thiếu sót, khuyết điểm. Không nên chỉ nhìn vào ngững lỗi lầm đó và lấy cớ để không cố gắng bởi vì Bề Trên có làm đâu mà tôi làm, Bề Trên cũng thế thì tôi tốt làm sao được. Mà trái lại phải vượt lên trên ý nghĩa tầm thường đó để cố gắng vươn lên. 

Coi Bề trên là chỗ dựa vững chắc, là nơi tin tưởng nhất để mình tâm sự, chia sẻ mỗi khi gặp sóng gió trong cuộc đời. Luôn biết cầu nguyện cho Bề Trên để Bề Trên có đủ sức mạnh, trí khôn ngoan và lòng nhiệt thành để chu toàn bổn phận trong địa vị của mình. 

Còn về phía bản thân các thụ huấn sinh, với tư cách là các Bề Trên, các ngài luôn luôn mong muốn cho các em của mình đạt tới mức độ trưởng thành toàn diện về đời sống nhân bản, tâm linh, trí thức và mục vụ. 

a. Về Đời Sống Nhân Bản

Các em phải có khả năng yêu thương, biết yêu và trách nhiệm về chính bản thân, và từ đó mở rộng đến tha nhân bằng một tình yêu rộng mở, chứ không khép kín, co cụm vào một đối tượng nào. 

Luôn ý thức về chính mình và vai trò sứ vụ của mình. Luôn nhớ tôi là ai? tôi phải làm gì? Làm như thế nào? Tại sao tôi làm? Và sẵn sàng chịu trách nhiệm về những gì mình làm. 

Khi các em đã ý thức về chính mình, các em cần có thái độ cởi mở, nghĩa là mở rộng tầm nhìn ra cho người khác và cái khác. Chứ không co cụm và khép kín trên chính mình qua đó các em sẽ được lớn lên, được phát triển dưới nhiều góc độ. 

Luôn biết chấp nhận thực tế và có cái nhìn đúng đắn về thực tế và bản thân, không tự cao tự đại, mà cũng chẳng giả bộ, trái lại biết chấp nhận hoàn cảnh, môi trường, cuộc sống và khả năng của mình. Không giấu giếm, không đóng kịch để che giấu con người thật của mình. Sẵn sàng và mạnh dạn nói lên cách xác tín về quan điểm của mình trước một vấn đề nào đó. 

Luôn biết thích nghi: nghệ thuật sống là thích nghi và nhập cuộc: “ở bầu thì tròn, ở ống thì dài”, từ đó các em sẽ sẵn sàng chấp nhận những thay đổi của Bề Trên và thích nghi với những hoàn cảnh của các cộng đoàn mà các em được gởi tới. 

b. Về Đời Sống Tâm Linh

Là một người phụ trách không ai là không ước mong cho các em có một ước vọng chân thành muốn dấn thân triệt để cho Chúa Kitô, luôn trung thành với ơn gọi của mình bằng cách sống triệt để ba lời khuyên Phúc âm. Cảm nhận được sự hiện diện của Chúa trong cuộc sống hằng ngày, luôn biết đối thoại với Thiên Chúa, nghe tiếng Ngài và quảng đại đáp lại lời mời gọi của Ngài. Coi Ngài như người cố vấn, người Bạn thân tín, người Cha nhân từ kiên nhẫn lắng nghe ta. 

Khi cảm nhận được sự hiện diện của Thiên Chúa trong cuộc đời, lúc đó các em sẽ nhìn mọi sự và đánh giá cuộc sống dưới ánh sáng của Lời Chúa, chứ không nhìn theo con mắt của nhân loại. 

Để làm được điều đó không gì khác hơn là các em phải có một đời sống cầu nguyện, ưa thích học hỏi Lời Chúa và đem ra áp dụng trong cuộc sống hằng ngày. 

c. Về Đời Sống Tri Thức

Đứng trước một xã hội không ngừng phát triển, tri thức trở thành tấm hộ chiếu của mỗi người. Việc học hỏi nâng cao kiến thức để theo kịp thời đại, để có thể truyền đạt Tin Mừng của Chúa bằng chính ngôn ngữ của họ. Muốn đạt được điều đó, chúng ta phải không ngừng học hỏi, nghiên cứu, phải có những tư duy mới, biết sáng tạo, năng động, có khả năng đem chất xám vào hoạt động tông đồ, ngõ hầu có thể trả lời cho những thách đố của thời đại hôm nay. 

d. Đời Sống Tông Đồ ( mục vụ)

Đời sống của các em sẽ chưa trọn vẹn nếu như các em chưa có tâm hồn truyền giáo, nghĩa là các em phải ý thức được vai trò và sứ vụ của mình là được chọn gọi và được sai đi. Vì thế các em phải có một tâm hồn khao khát truyền giáo, mong muốn cho Tin Mừng của Chúa được loan truyền đi khắp mọi nơi, dù có phải gặp nhiều gian truân sầu khổ, nhưng luôn nghe được tiếng vang vọng của Thiên Chúa: “ Hãy ra chỗ sâu mà thả lưới”. 

5. NHỮNG ĐIỀU KHÔNG MONG NƠI BỀ DƯỚI.

Bên cạnh những điều mong muốn nơi các em thì ngược lại với tâm tình của một người mẹ, một người chị, chúng ta sẽ không hề mong muốn hay trông đợi nơi các em một số điều sau đây:

• Thiếu đời sống nội tâm, đời sống kết hợp sâu xa với Thiên Chúa, dẫn đến lơ là, bỏ bê các giờ kinh nguyện chung, bê trễ trong việc bổn phận hằng ngày, dẫn đến thiếu tin tưởng và cậy dựa vào tình thương của Thiên Chúa, cho rằng mọi sự mình có được, làm được là do sức riêng của mình và hậu quả bi đát là đến một lúc nào đó lý tưởng tu trì sẽ không còn sức hấp dẫn lôi cuốn nữa và dẫn đến chán nản trong đời sống tu trì.

• Coi Bề Trên như người xa lạ, không quan tâm hoặc vì khinh thường hoặc quá kính trọng đến nỗi sợ hãi không dám đến gần, không dám đối thoại, chỉ biết gọi dạ bảo vâng. Và như vậy sẽ tạo ra một khoảng cách xa lạ giữa bề trên và các em.

• Thiếu tinh thần chung, không nhiệt tình xây dựng cộng đoàn mà chỉ biết lo cho bộ lông, bộ cánh của mình, tìm thăng tiến bản thân và an toàn về đời sống vật chất. Cá nhân chủ nghĩa cao và ít nhạy cảm trước nhu cầu của chị em.

• Nói hành, nói xấu, phê phán, chỉ trích nhau, gây bè cánh làm mất sự đoàn kết trong cộng đoàn. Đưa chuyện của chị em để trình với Bề Trên khi không cần thiết, hay lấy câu chuyện làm quà để lấy lòng Bề Trên.

• Quá say mê học để đạt được bằng này, bằng kia đến độ mất quân bình giữa yêu cầu trí thức và tinh thần tu trì, nên nhớ là học để mà tu chứ không phải tu để mà học.

• Quá mải mê làm việc tông đồ và hòa đồng với đời quá để không còn thời giờ lo cho việc bổn phận và đời sống chung với chị em. Hay làm việc tông đồ cốt là để làm vinh danh cá nhân mình chứ không phải nhân danh Hội Dòng .

• Đua đòi chạy theo thời thế về cách nghĩ, cách nhìn, nếp sống. Đã bỏ mọi sự để đi tu thì cũng đừng cố vớt vát những chuyện nhỏ nhặt không cần thiết.

• Thiếu chân thành, đạo đức giả. Hay chối quanh, bao che cho nhau, cũng đừng ù lì, cố chấp.

• Nghi ngờ, thiếu tin tưởng nơi Bề Trên và vì sợ bị loại mà sống khép kín, nhiều khi đóng kịch, sống dựa giẫm, nín thở qua cầu, cốt sao “tai qua nạn khỏi”.

• Ngôn hành bất nhất: “nói một đàng làm một nẻo, nói thì rất hay nhưng lại ít mó tay vào, vui đó rồi buồn đó, lúc thì hăng say nhiệt tình nhưng lúc lại nản chí, bất mãn, chán nản, buông xuôi. 

III. KẾT LUẬN 

Tóm lại: Để xây dựng được mối quan hệ tốt đẹp và hài hòa giữa Bề Trên và bề dưới, để cả hai phía cùng lớn lên và sống đẹp ý Chúa trong vai trò của mình. Chúng con thiết nghĩ không thể có thành công được nếu chỉ có sự cố gắng từ một phía, trái lại cả Bề Trên và bề dưới đều phải nhận ra vai trò quyết định của mình trong mối quan hệ đó. Vì thế sẽ có được sự thành công tốt nhất nếu như tự bản thân mỗi người cùng nỗ lực cố gắng và xây dựng bằng cách hãy chuẩn bị cho bản thân mình những hành trang tốt nhất trước khi đối diện với người khác và biết nỗ lực cộng tác với nhau trong chân thành, yêu thương và đầy sự thánh thiện. Để được như thế không gì khác hơn là chúng ta hãy noi gương Giêsu, là Chúa, là Thầy, là Anh Cả, là Bạn, là Bề Trên của tất cả chúng ta.  

Bốn [4]

Dẫn Nhập

Là người Kitô hữu, chắc chắn ai trong chúng ta cũng đã nghe biết quy tắc vàng được ghi trong Kinh thánh: "Điều anh em muốn người khác làm cho mình thì anh em cũng hãy làm cho người ta, và điều anh em không muốn người khác làm cho mình thì anh em cũng đừng làm cho họ". Khởi đi từ  quy  tắc đó, các thành viên trong tổ chúng con nhận định một số điểm cần làm và một số điểm không nên làm cho các Bề dưới và những người thuộc quyền mình; cũng như mong đợi những điều tốt lành phát xuất từ các ứng sinh và những điều xấu đừng xảy ra nơi họ. 

I.  Những điều Bề trên nên làm và không nên làm:

1.      Những điều nên làm:

         a/ Đối với chính bản thân mình:

         Điều trước hết và trên hết của BT hay Chị giáo cần có là đời sống cầu nguyện. Cầu nguyện là một việc rất đơn giản nhưng lại rất cần thiết và quan trọng. Nếu một người BT hay Chị giáo mà không có đời sống cầu nguyện thâm sâu, kết hợp với Chúa thì rất đáng buồn và lo ngại. Không ai có thể vô tâm nói rằng mình không thể cầu nguyện cho ai cả, phương chi là một BT hay Chi giáo. Vì không ai có thể làm điều gì mà không do Thiên Chúa ban. 

Quả thực, một vị BT hay Chị giáo khi đã có đời sống cầu nguyện, kết hợp mật thiết thâm sâu với Thiên Chúa thì cũng có thể dễ hiểu biết được Thiên Chúa, hiểu biết được chính mình và hiểu được người khác. Từ đó luôn coi trọng việc đào tạo và tự đào tạo chính bản thân  mình. Đào tạo là một lộ trình của đời người về đời sống nhân bản cũng như đời sống tâm linh. Một con người biết đào tạo và tự đào tạo chính bản thân mình mới có thể đứng vững trước vòng xoáy xã hội của con người ngày nay.   

Mặt khác, quy luật của con người là chuyển động: hoặc tiến hoặc lùi, chứ không thể đứng nguyên tại chỗ. Vì thế, tổ chúng tôi tán đồng một khẩu hiệu "Học để biết, học để làm, học để làm người và học để sống với nhau" (Trích Thông điệp của UNESCO về giáo dục trong thế kỷ XXI); và đồng ý với ông Quản Trọng: "Kế một năm không gì bằng trồng lúa, kế mười năm không gì bằng trồng cây và kế một trăm năm không gì bằng trồng người". Vậy là ai đi nữa cũng đều cần có một thời gian dài để học tập và rèn luyện thì mới có thể trở nên một con người xứng đáng là người. Hay nói cách khác dù là BT hoặc Chị giáo thì cũng phải học, như nhà triết học kia đã nói: "Học, học nữa, học mãi".  

         b/ Đối với tha nhân, đặc biệt là những ngươì dưới quyền. Chúa Giêsu trả lời với Philatô: "Vua chẳng có quyền gì trên tôi nếu Trời không ban quyền ấy cho vua". Điều đó khẳng định một cách chắc chắn rằng mọi quyền bính đều phát xuất từ  Thiên Chúa, nghĩa là chính Chúa muốn trao cho quyền ấy cho Bề trên hay chị giáo. Và khi được trao trách nhiệm, BT hay Chị giáo phải ý thức sự giới hạn của mình để cố gắng thực sự trở nên mọi sự cho mọi người thuộc quyền mình, quan tâm cho họ cả vật chất lẫn tinh thần bao nhiêu có thể:  

         Về vật chất: Cha ông ta thường nói "Có thực mới vực được đạo". Để có một tinh thần khoẻ mạnh trong một thân xác tráng kiện thì điều trước hết phải liệu cho các thành viên trong Cộng đoàn có đầy đủ tối thiểu những nhu cầu cần thiết về vật chất như  ăn uống, các điều kiện vệ sinh hằng ngày... Quan tâm đặc biệt các thành viên bị ốm đau bệnh tật một cách ân cần và chân thành yêu thương. Bởi mỗi người chúng ta khi đau ốm đều cảm thấy: mất tiền bạc chỉ là mất ít, mất thì giờ là mất khá nhiều, còn mất sức khoẻ là mất tất cả. 

         Về tinh thần: Để các thành viên trong Cộng đoàn luôn có một tinh thần thoải mái, thanh thản, bình an, có lẽ điều đầu tiên  BT hay Chị Giáo nên làm là hiểu biết, cảm thông và yêu thương trung thực đối với các ứng sinh và những người thuộc quyền mình, bởi nhân vô thập toàn nên ai cũng cần được sự thông cảm tha thứ của người khác. Đồng thời phải tin tưởng nơi những người dưới quyền mình, vì niềm tin đó mang lại là sức mạnh biến đổi cho mọi người.  

Cổ nhân thường nói "Một sự bất tín vạn sự bất tin", khi đã đánh mất niềm tin nơi ngừơi khác thì coi như mất mọi sự. Vì thế, cần thiết đặt niềm tin nơi chị em và khi đã tin thì phải giao nhiệm vụ cho họ, tạo cơ hội để giúp mỗi người phát triển tài năng, lòng chân thành, tính năng động và óc sáng tạo. Mặt khác, cần định hướng cho những người thuộc quyền mình một lối sống lành mạnh, một tinh thần trung thực, một sự can đảm dấn thân, biết lãnh nhận trách nhiệm, có lòng khoan dung nhân ái vv... và tự kiềm chế được những đam mê khác. 

Để có những con người hiểu biết, trưởng thành trong Cộng đoàn thì cần phải đào tạo. Việc đào tạo này phải nhắm tới bốn chiều kích: nhân bản, tâm linh, tri thức và mục vụ. Nếu là BT hay Chị giáo tương lai, nhóm quyết tâm sẽ cố gắng đào tạo liên tục, liên đới và toàn diện cho ứng sinh, đặc biệt cho những người có khả năng chuyên môn trong các lãnh vực riêng và theo nhu cầu của Cộng đoàn, của Giáo hội hôm nay và ngày mai... Cần có một sự đào tạo liên tục, liên đới và xuyên suốt chứ không phải đào tạo theo thời, nghĩa là sự đào tạo nhân tài trong Cộng đoàn không phải phụ thuộc vào cảm hứng của mỗi BT: Có thể thời BT này thích thì đem đi đào tạo nhưng thời BT khác không thích lại mang về, hoặc sử dụng không đúng với chuyên môn của họ.

Một điều cần thiết nữa là phải cố gắng tôn trọng sáng kiến của chi em, biết nghi ngờ bản thân mình để nhận ra những điều tốt nơi những người. Hơn nữa, chị em cùng hợp tác với nhau để thực hiện những sáng kiến đó một cách có hiệu quả hơn. Cha ông ta vẫn dạy "Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao", chúng ta phải có tinh thần hợp nhất, đồng tâm nhất trí với nhau, vì đó là sức mạnh của cộng đoàn.  

         2. Những điều BT không nên làm:

         a. Thiên tư tây vị:

Đây là một trong những yếu tố cơ bản làm đổ vỡ hạnh phúc và sự hiệp nhất trong Cộng đoàn. Cũng như trong một gia đình, con nào mà chẳng phải là con? Ở đây còn hơn thế nữa, bởi Cộng đoàn là một gia đình thiêng liêng đích thực do Chúa Kitô quy tụ. Vì thế mỗi chị em đều cần được quan tâm một cách đúng mức. Tuy mỗi người có hoàn cảnh khác nhau, nhưng không phải vì thế mà thương người này ghét người kia. Nếu có sự yêu thương chân thành ai cũng như ai, nghĩa là mọi người đều cảm thấy mình được tôn trọng, được sử dụng, được tin tưởng...thì việc quan tâm chia sẻ cho các chị em theo nhu cầu và hoàn cảnh của họ chắc chắn sẽ không gây cớ gì cho người khác. Ví như trong gia đình ai cũng biết người đau yếu cần được quan tâm hơn, và còn khuyến khích chăm sóc cho những người có số phận hẩm hiu ấy.

Sự thiên tư thiên vị có thể gây ra tình trạng "cảnh sát bất đắc dĩ", một tệ nạn đáng thương cho Cộng đoàn, đánh mất niềm tin tưởng nhau. BT hay Chị giáo tương lai cố gắng hết sức có thể để tránh và tiêu diệt tình trạng đó. Có thể nói "đánh giặc ngoài không bằng diệt thù trong". Nếu trong một Cộng đoàn hay trong một tổ chức xuất hiện những "con rối" như thế thì sẽ khó có thể phát triển tốt được. 

         b. Nghi ngờ, trách mắng vô cớ

BT hay Chi giáo tương lai cần phải tránh sự nghi ngờ, trách mắng vô cớ. Chúng ta ai cũng biết câu chuyện Khổng Tử và Nhan Hồi "Thấy vậy mà không phải vậy". Trước những biến cố xảy ra cho chị em ứng sinh, BT và Chị giáo tương lai phải bình tĩnh, cứu xét tìm hiểu để thấy rõ nguyên nhân chính yếu của nó, cách khôn ngoan không gây cớ soi mói cho người khác, mặc dù rất cần sự cố vấn của người khác, nhưng tốt hơn cả là hãy đến với Thiên Chúa để xin Người soi sáng cho mình biết phân biệt phải trái.

Tóm lại: Những điều trình bày ở trên là những điều rất cần thiết cho chúng con khi đứng trong cương vị là BT hay Chị giáo. Tuy nhiên sẽ có những điều cần thiết khác cho BT hay Chị giáo mà có thể chúng con chưa trình bày hết. Nhưng chúng con tin rằng những điều trên không thể thiếu để có thể giúp cho chúng con an tâm trong trách nhiệm của mình, đưa Cộng đoàn vươn lên, với sự cộng tác nỗ lực của mọi thành viên trong Cộng đoàn. 

II.  Những mong mỏi và ưu tư của BT hay Chị giáo

         1. Là một BT hay Chị giáo tương lai, chúng con khắc khoải và mong chờ nơi các Ứng sinh: 

         - Sự gần gũi yêu thương, không sợ hãi tránh né. Ý kiến chung của nhóm nhận định rằng không có sự suy sụp nào bằng sự cô đơn. Khi là một người bình thường thì sự cô đơn lẻ loi đã làm mệt mỏi lắm rồi, sự cô độc đó càng làm cho BT hay Chị giáo giảm sút nhuệ khí hơn. Nếu BT hay Chị giáo không được các thành viên cộng tác, hợp nhất, không đối thoại, không tôn trọng và yêu thương thì chắc chắn BT hay Chị giáo sẽ nản chí và có những lúc còn tồi tệ hơn nữa. Vì đã là người thì ai cũng cần có sự động viên khích lệ chân thành của người khác, nhất là những người thuộc quyền mình. Nói như thế không có nghĩa là BT hay Chị giáo luôn sống theo dư luận "ngã theo chiều gió" hay cần có một "đội quân thổi phồng" mới làm nên hồn. Chúng ta nhắc nhau “đừng nói có khi có thể nói không” và “chỉ có yêu thương chân thật mới bền vững”. 

         - Đời sống trưởng thành. Mong các ứng sinh sống cuộc sống bình an, sống trưởng thành, sống có mục đích, có định hướng. Chắc chắn khi mọi người sống có mục đích, có định hướng thì các việc khác sẽ tiến hành một cách tốt đẹp. Còn khi bất an thì tinh thần xây dựng Cộng đoàn sẽ không có và nhất là không vươn lên lý tưởng cuộc đời của mình. 

         - Sống tinh thần gia đình. Mong mọi người đều cảm nhận được rằng Cộng đoàn là gia đình đích thực của mình, ngõ hầu các thành viên sống yêu thương nhau và tiến tới trong ơn gọi đời tu, có đời sống đạo đức thánh thiện và sống đúng là người nữ tu đích thực. 

         2. Mong đừng xảy ra những tiêu cực nơi ứng sinh:

         a. Không gian dối lươn lẹo, nịnh hót để tiến thân, nhưng mỗi người phải đứng trên đôi chân của mình và sống trung thành trong ơn gọi.        

         b. Không bè phái, ương ngạnh: nếu trong một gia đình mà bố mẹ, con cái không hoà hợp, mỗi người đều hành động theo ý riêng và bảo thủ thì gia đình cũng khó thành công trong cuộc sống và nghề nghiệp nếu không muốn nói là một gia đình bất hạnh, dễ đổ vỡ. Phương chi là trong một tập thể hay cộng đoàn tu trì gồm người tứ phương thiên hạ đến ở với nhau, mỗi người một hoàn cảnh, một trình độ, một phong tục... và tính tình hoàn toàn khác nhau thì sự hoà hợp lại càng trở nên khó khăn hơn. Không thể nói “Tính tôi nó thế” hay "Phong tục nhà tôi như vậy"... 

         c. Mong sự tự ty đừng xảy ra nơi các thành viên của mình. Sự tự ty làm cho con người nhát đảm, không dám ngước mắt nhìn lên, luôn co cụm mình lại. Điều đáng sợ nhất là họ không nhận ra cái mình "LÀ", mà chỉ luôn nghĩ cái mình "CÓ", rồi ngồi than thân trách phận. 

         III. Kết luận        

Qua phần trình bày trên, chúng ta thấy làm BT hay Chị giáo không phải là một việc đơn giản vì nó rất phức tạp, nó đòi hỏi nơi bản thân người BT hay Chị giáo một sự hiểu biết thấu đáo về người, về mình; cũng như khả năng lãnh đạo và kỹ năng trong lãnh vực chuyên môn. Nhất là về thái độ và cách cư xử của người BT hay Chị giáo, làm sao để có thể vui lòng ta đẹp lòng người, nghĩa là vừa thực hiện sự cứng cỏi nhưng lại vừa mềm mỏng tế nhị, vừa nghiêm khắc nhưng lại vừa vị tha- cảm thông (yêu họ như họ LÀ), vừa cương quyết vừa thích nghi trong mọi hoàn cảnh, từng trường hợp và từng cá nhân, vừa mau lẹ nhưng cũng thật bình tĩnh...  

Tất cả những điều này không phải tự nhiên mà có nhưng nó đòi hỏi sự cố gắng của người BT hay Chị giáo rất nhiều, bởi vì mục đích của công việc đào tạo có đạt được hay không tuỳ thuộc vào phẩm chất và năng lực của người BT hay Chị giáo. Không phải ai trong chúng ta sinh ra lả có khả năng lãnh đạo hay giáo dục, nhưng phải biết tích luỹ chúng qua quá trình rèn luyện học hỏi, qua việc tham gia các tổ chức và nhất là phải rút kinh nghiệm từ những gì mình nghe và thấy trong cuộc sống, để làm hành trang cho cuộc đời của mình.

Để có thể trở thành một người BT hay Chị giáo tốt thì ngoài tất cả những năng lực cần thiết, chúng ta còn phải nhìn vào mẫu gương của Chúa Giêsu là vị BT, nhà Giáo dục tuyệt vời. Vì khi Nhập thể Đức Giêsu đã tỏ cho ta thấy đường hướng của Người là không tìm nơi phú quý giàu sang, nhưng nghèo hèn thiếu thốn; không uy quyền hưởng thụ, nhưng phục vụ yêu thương, vì "Con Người đến không phải để được phục vụ, nhưng là để phục vụ và hiến dâng mạng sống cho người khác" (Mc 10,45). Chúa đã khẳng định điều này khi dạy dỗ các môn đệ "Kẻ làm đầu phải là người phục vụ anh em" (Mt 20,18).

Là những người bước theo sát Đức Giêsu-Kitô, chúng ta phải mặc lấy tinh thần khiêm hạ của Người, để sẵn sàng phục vụ với tinh thần khiêm hạ, yêu thương, đồng cảm và trao ban với tất cả tấm lòng và con tim của Chúa. Chỉ như thế chúng ta mới có thể trở nên một vị BT hay Chị giáo lý tưởng, góp phần xây dựng Cộng đoàn, Hội dòng gồm những con người trưởng thành, luôn có tấm lòng bao dung rộng mở, biết chung chia với mọi người trong niềm vui cũng như nỗi buồn để cùng nhau xây dựng một thế giới mới trong tình yêu và sự thật. Điều không thể quên được là hãy nhìn mọi sự dưới cái nhìn của Chúa thì tất cả đều trở nên tốt đẹp...

Trên đây là những khát vọng và ưu tư của chúng con khi đặt mình trong cương vị là BT hay Chị giáo tương lai. Trong phần trình bày chắc chắn còn có phần thiếu sót hoặc chưa thực tế... Chúng con cũng xin Cha và Quý chị cầu nguyện cho chúng con sống và thực hiện được những thao thức mà chúng con đã trình bày.

Năm [5]

Nhập đề

Mỗi người chúng ta chỉ là người thực sự khi chúng ta biết tìm niềm vui, hạnh phúc cho mình và cho người khác, vì Lời Chúa dạy ta trong bài Tin Mừng Matthêu: “Điều gì anh em muốn người khác làm cho mình thì cũng hãy làm cho người ta như vậy”. Chính vì thế, dù làm gì, ở đâu chúng ta luôn cần có những mối quan hệ tốt. Cách riêng trong cộng đoàn tu trì, mối tương quan giữa các thành viên là rất quan trọng và cần thiết, vì những mối tương quan này làm nên cộng đoàn.

Nhưng để có những mối tương quan tốt đẹp, chúng ta phải làm gì? Trong phạm vi bài này, chúng ta chỉ chia sẻ với nhau khía cạnh: làm một chị Giáo và Bề Trên tương lai, chúng ta sẽ làm gì và không làm gì cho bề dưới và các ứng sinh của mình, đồng thời mong muốn và không mong muốn điều gì nơi họ xét trong hai lãnh vực: ĐỜI SỐNG THIÊNG LIÊNG VÀ ĐỜI SỐNG SINH HOẠT. 

I- VỚI CƯƠNG VỊ MỘT BỀ TRÊN TƯƠNG LAI.

1. Những điều chúng ta sẽ làm:

a/ Trong đời sống sinh hoạt.

“Một cây làm chẳng nên non, Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.” Một người không thể làm nên cộng đoàn nhưng là nhiều người kết hợp, cộng tác với nhau. Nhưng để có được nó thì chúng ta với tư cách một người làm đầu, chúng ta phải có tư cách của một người làm Mẹ.

Một người Mẹ biết làm gương sáng và phục vụ con em mình. Vì trong cuộc sống các em gặp rất nhiều khó khăn trong mọi lãnh vực. Do đó, nếu không có tâm tình của một người Mẹ, chúng ta sẽ không tạo được sự tin tưởng cho các em, các em sẽ khó gặp gỡ để chia sẻ.

Và cũng chính ở cương vị của một người Mẹ, nên chắc chắn chúng ta sẽ yêu thương và quan tâm đến nhu cầu tinh thần cũng như vật chất theo khả năng của chúng ta, vì người làm cha mẹ thì luôn mong muốn điều tốt cho con cái mình.

Nhưng để có được điều tốt đó, chúng ta phải biết lắng nghe và đối thoại: “Lắng nghe” để đón nhận ý kiến, lắng nghe để hiểu, chia sẻ và cảm thông với các em; “Đối thoại” để các em có cơ hội đóng góp ý kiến, cũng như bày tỏ những mong ước nhằm xây dựng Hội Dòng phát triển hơn.

Tuy nhiên, không phải lúc nào chúng ta cũng ngồi trầm tư để lắng nghe, mà chúng ta sẽ cố gắng tạo bầu khí vui tươi nhẹ nhàng khi sinh hoạt với chị em, để chị em có được sự gần gũi, không cảm thấy ngại hay sợ hãi khi gặp chị Giáo và Bề Trên.

b/ Đời sống thiêng liêng.

“Lời nói lung lay, gương lành lôi cuốn” Khi đã tạo được sự tin tưởng, dễ gần, dễ tiếp xúc với các em… Các em sẽ nhận ra chúng ta là người có Chúa Kitô, vì chỉ khi có Chúa chúng ta mới trở nên đáng yêu và đáng kính trọng. Các em dễ bộc lộ những tâm tư, những khó khăn trong đời sống thiêng liêng, để từ đó chúng chúng ta có thể cùng giúp nhau tìm gặp Chúa, nhận ra Chúa trong mọi biến cố, đặc biệt trong đời sống cầu nguyện.

Tuy lời nói và làm gương sáng là vũ khí sắc bén để lôi kéo các em đến với Chúa, nhưng chưa đủ, chúng ta cần phải là người có bổn phận cầu nguyện. Cầu nguyện để phó thác trong tay Chúa, trong tay Mẹ cả Hội Dòng mình, để lấy tinh thần cầu nguyện ban đầu, cũng như sự đoàn kết giúp các thành viên phát huy được tình yêu Chúa và lòng nhiệt thành tông đồ, vì “không có Thầy, các con không làm gì được” (Ga 15,5).

Một điều nữa không thể thiếu là chúng ta sẽ không bao giờ quên cầu nguyện cho những người chị em bị cám dỗ, bị thất vọng, ngã lòng hay thậm chí là cầu nguyện cho những người chống đối, kiêu ngạo để phó thác họ trong tay Chúa và xin Chúa biến đổi họ.

2. Những điều chúng ta sẽ không làm.

Thánh Phaolô nói: “Ai cứu chúng ta, vì những điều chúng ta muốn chúng ta không làm, còn những điều chúng ta không muốn chúng ta lại làm”. Nhưng dù thế nào chúng ta cũng phải có cho mình một định hướng, đặc biệt với tư cách là một Bề Trên tương lai, chúng ta cần có sự chuẩn bị ngay bây giờ. Vậy bên cạnh những điều chúng ta muốn làm thì chúng ta cũng sẽ mong muốn mình không mắc phải những điều sau:

a/ Về đời sống thiêng liêng.

Chúng ta sẽ giúp các em sống đời sống cầu nguyện, nhưng chúng ta sẽ không đòi hỏi các em phải cầu nguyện sốt sắng như chúng ta… vì là người có kinh nghiệm về đời sống cầu nguyện, đời tu, tuổi tác… hơn các em, để các em dễ dàng bày tỏ tâm tình với Chúa mà không nhất thiết phải theo khuôn mẫu một cách vô thức, ép buộc mà không có tâm tình.

Điều thứ hai chúng ta sẽ không làm đó là áp dụng luật quá khắt khe, cứng ngắc… “luật vì con người” luật nhằm đem lại hạnh phúc cho con người, nhưng làm sao để các em ý thức được khi giữ luật, có như thế các em mới không bị gò bó, cảm thấy khó chịu trong việc sống trung thành với ơn gọi hay đúng hơn là chạy đến với Chúa.

b/ Về đời sống sinh hoạt.

Điều đầu tiên chúng ta muốn là mình không đánh mất “chữ tín”, một chữ rất quan trọng đối với một Bề Trên trong đời sống cộng đoàn, vì khi mất thì chẳng làm gì được, mất sự tin tưởng của bề dưới thì còn ai chạy đến để chia sẻ với mình hay giúp mình chu toàn bổn phận.

Một điều tối kỵ nữa đó là chúng ta sẽ không dùng quyền để ép người khác phải theo ý mình, cho ý mình là ý Chúa mà không quan tâm đến khả năng, hoàn cảnh, tâm lý của bề dưới lúc đó thế nào. Vì nếu dùng quyền ép họ làm thì chỉ “bằng mặt mà không bằng lòng”, kết quả chẳng được bao nhiêu mà sinh ra bực tức với nhau.

Đồng thời, chúng ta cũng sẽ hạn chế tính nòng nảy, la rầy các em, nhất là trước mặt người ngoài. Vì điều này dễ làm tổn thương và mất danh dự các em, khiến các em khó làm việc trước mặt người khác.

II- NHỮNG ĐIỀU MONG MUỐN VÀ KHÔNG MONG MUỐN NƠI CÁC ỨNG SINH VÀ BỀ DƯỚI.

1. Những điều mong muốn ứng sinh thực hiện

a/ Về đời sống thiêng liêng.

Mong các em có tinh thần lắng nghe và ham học hỏi về Kinh Thánh, Giáo Lý cũng như kinh nghiệm của những người đi trước về đời sống kết hiệp với Chúa. Đồng thời mong các em có một thiện chí theo Chúa bằng thái độ luôn luôn cố gắng để cầu nguyện, gặp gỡ Chúa, để kín múc ân sủng và tình yêu nơi Ngài, nhất là với thời đại ngày càng có nhiều hấp dẫn thu hút các em bỏ cuộc.

Một điều nữa mong các em ý thức địa vị của mình để trong lời nói, hành động, cư xử cũng như ăn mặc sao cho phù hợp, toát lên được vẻ đẹp của sự thánh thiện là người có Chúa Kitô trong lòng.

b/ Về đời sống sinh hoạt.

Mong các em có một sức khoẻ tốt để làm việc, học hành cũng như tham dự các giờ chung của cộng đoàn. Và mong các em là những con người vui vẻ, hoạt bát, sống hoà đồng với mọi người. Đồng thời biết lắng nghe và cởi mở chia sẻ với chị em những vấn đề trong đời sống thiêng liêng cũng như trong cuộc sống hàng ngày.

Kế đến, mong các em là những con người trung thực thẳng thắn, dám làm dám chịu; là một con người biết cảm thông chia sẻ trách nhiệm với Bề Trên bằng thái độ vâng phục để cùng nhau phát triển Hội Dòng; biết tôn trọng mình cũng như người khác để rồi dám quên mình vì ích chung; là một con người có lý trí, ý chí để thích nghi với hoàn cảnh, nhất là biết tự rèn luyện mình không ỉ vào người khác.

Và một điều nữa không thể thiếu nơi các em, đó là thái độ khiêm tốn đón nhận những giới hạn của mình cũng như của chị em, hầu đón nhận và giúp nhau sống hạnh phúc trong ơn gọi thánh hiến.

2) Những điều các em cần tránh

a/ Về mặt thiêng liêng.

Các em không nản chí, thất vọng khi cầu nguyện, gặp gỡ Chúa hay tập luyện nhân đức cho dù khô khan hay tưởng chừng như không thể vượt qua.

b/ Về mặt sinh hoạt.

Các em không tỏ ra kiêu căng tự mãn vì dễ dẫn đến coi thường chị em khác, hay thậm chí coi thường cả Bề Trên khiến ta khó hoà đồng với chị em.

Đàng khác, các em cũng không nên quá tự ti, mặc cảm làm ta nhút nhát, không dám làm gì, trở nên sống cô lập, cũng khó hoà đồng với chị em.

Một mặt cũng không nên cho mình cái gì cũng đúng, cho dù mình có hơn tuổi hay hơn chị em về mọi mặt, nhưng hãy tập lắng nghe, hãy dành cho người chị em đôi phút để nghe ý kiến của họ, tạo nên sự thân thiện giữa chị em với nhau.

Các em cần tránh thái độ sống gian trá, nịnh hót Bề Trên để trục lợi cho mình hay tố cáo chị em. Bởi điều đó gây ra hậu quả khôn lường là chị em nghi ngờ và không tin tưởng nhau. Sống mà không yêu thương, không tin tưởng thì chỉ như “sống bên nhau mà như nước mây hững hờ”.

Tóm lại, qua hai khía cạnh đời sống thiêng liêng và đời sống sinh hoạt của một Dòng tu, chúng ta thấy được những mong muốn Bề Trên sẽ làm và không nên làm cho các bề dưới của mình. Đồng thời Bề Trên cũng mong muốn nơi các em mình những việc họ nên làm và không nên làm cho Bề Trên và cho nhau. Tuy nhiên, vì là con người nên những điều chúng ta nói và làm đôi khi không được như ý muốn, nên dù ở cương vị nào, tất cả chúng ta đều mong muốn nhận được sự cảm thông, nâng đỡ của người khác. Đặc biệt là người Bề Trên mong nhận được sự đóng góp của các thành viên trong cộng đoàn, là động lực giúp chị chu toàn bổn phận và nói lên tinh thần hiệp thông trong cộng đoàn, để cùng chung tay xây dựng và phát triển Hội Dòng, cũng như giúp nhau thăng tiến hơn trong đời sống Dâng Hiến.

Sáu [6]

A. DẪN NHẬP

Khi nói về gương mặt chị giáo và Bề trên, người ta thường nghĩ ngay đến đời sống mực thước, cách điều hành công việc của chị. Như một nghệ sĩ, Bề trên và chị giáo tương lai phải biết dùng tình thương với sự hiểu biết về tâm lý và biết tận dụng khả năng khôn khéo của mình để rút ra những điều mà các ứng sinh còn giấu kín trong lòng, hoặc có khi chính chúng cũng chưa biết những đức tính cao đẹp, những khả năng còn tiềm ẩn. Đó là những hạt giống tốt, có thể mọc thành cây, trổ hoa, kết trái, làm nên một cuộc sống hoàn hảo, chỉ với điều kiện là được vun với, chăm sóc kỹ lưỡng. Vậy đâu là những điều chị giáo sẽ làm cho các ứng sinh? Những điều Chị giáo không làm? Những điều Chị trông đợi? Điều Chị không trông đợi?

B. TƯ CÁCH CHỊ GIÁO và BỀ TRÊN TƯƠNG LAI

1. Những điều Chị sẽ làm.

a. Đời sống thiêng liêng.

- Chị có bổn phận và trách nhiệm hướng dẫn và làm gương cho các em trong việc cầu nguyện: Cầu nguyện cho cộng đoàn, cho gia đình huyết tộc, ân  nhân, cho bản thân và cho cả kẻ thù nghịch của chị em.

- Chị là người có niềm tin sâu sắc phát sinh từ cảm nghiệm sống động về tình yêu Chúa. Cảm nghiệm này càng sâu xa và mạnh mẽ thì niềm tin càng kiên cường.

- Chị là người có đời sống tâm linh phong phú, có khả năng đối thoại với Thiên Chúa, nghe tiếng Ngài và quảng đại đáp lại lời Ngài. Chính trong cuộc đối thoại độc đáo với Thiên Chúa, chị khám phá ra những sự thật về thân phận yếu đuối của mình để dễ dàng cảm thông với các ứng sinh.

- Chị có cái nhìn siêu nhiên không đánh giá mọi việc theo cái lô-gích nhân loại, mà theo lô-gích của Tin Mừng, theo ánh sáng của Bát phúc, theo tiêu chuẩn của lòng từ bi nhân hậu, theo sức mạnh của tha thứ, theo sự điên rồ của Thập giá. Tuy nhiên Chị không phủ nhận giá trị của thực tại trần thế và sự cần thiết của lô-gích tự nhiên, nhưng xác tín rằng tất cả nhưng cái đó không hoàn toàn đủ để đánh giá một ứng sinh.

- Theo quan điểm của thánh Phaolô, Chị là người phải “mặc lấy tâm tình của Đức kitô”, bước đi trên con đường cứu độ của Ngài, đi vào kinh nghiệm của Ngài, chia sẻ những thao thức của Ngài, hăm hở vì sứ vụ như Ngài và sẵn sàmg vác thập giá với Ngài.

Để nuôi dưỡng và phát triển đời sống cầu nguyện, dĩ nhiên Chị phải chuyên cần đọc lời Chúa và cầu nguyện. Chính trong cầu nguyện, Chị tìm lại khát vọng về Thiên Chúa, và khám phá tương quan mật thiết với Ngài và sự hiện diện của Ngài. Chị khám phá ra chính mình và nhìn rõ các ứng sinh.

b. Đời sống nhân bản.

Không thể có mặt sự trưởng thành nào mà lại vắng bóng một nhân cách tự lập, phát xuất từ một ý thức và một khả năng nhận thức về chính mình. Dưới đây là một số biểu hiện của một người trưởng thành về nhân bản mà Chị giáo phải có:

- Chị có khả năng thương yêu, không phải thứ tình yêu khép kín và quy ngã, mà là thứ tình yêu mở rộng. Từ kinh nghiệm yêu thương và trách nhiệm với mình, Chị mở rộng tới các ứng sinh và cộng đoàn.

- Chị ý thức về chính mình, về vai trò, sứ vụ của mình, có khả năng trả lời những câu hỏi căn bản: Tôi là gì? Tôi là ai? Và biết tự vấn trước mọi sự kiện, hành vi, cảm xúc, trước những gì mình đã làm… “Tự ý thức” là “con mắt nội tâm” chiếu dọi vào sâu thẳm tâm hồn mọi người giúp Chị khám phá và nhận diện chính mình với những nét riêng tư, độc đáo, tế nhị. Chính nhờ nó Chị có khả năng lượng giá về những hành vi, chọn lựa, quyết định, vai trò, sứ vụ của mình.

- Thái độ cởi mở: sau khi đã nhận diện và đầu tư cho chính mình, Chị phải mở rộng ra cho Thiên Chúa và cho các ứng sinh. Chính qua sự đối thoại cởi mở, Chị sẽ lớn lên và được phong phú hóa dưới nhiều góc độ. Mức độ trưởng thành biểu lộ qua những tương quan đích thực và lành mạnh với tha nhân.

- Chấp nhận thực tế: Chị là người có cái nhìn đúng đắn và thực tế về bản thân: không tự cao tự đại, mà cũng chẳng giả bộ hạ mình một cánh kệch cỡm. Chị phải biết chấp nhận hoàn cảnh, môi trường, cuộc sống, người khác và chính bản thân trong thực tại khách quan của chúng. Không đeo mặt nạ và cũng chẳng che khiên thuẫn, đóng kịch để che giấu con người thật của mình với ưu điểm và khyết điểm, ánh sáng cũng như bóng tối. Thái độ chấp nhận thực tại này sẽ giải thoát Chị khỏi nỗi lo sợ vô ích, nhưng tìm gặp bình an và là gương mẫu tiến thân cho các ứng sinh.

- Chị phải có trách nhiệm về những gì mình đã làm, về cuộc sống và ưu tư của các ứng sinh mà Hội Dòng trao cho Chị coi sóc.

- Thích nghi: cổ nhiên thường nói  “ở bầu thì tròn, ở ống thì dài’’ hay “đáo giang tùy khúc nhập gia tùy tục”. Thích nghi là một tiến trình tiệm tiến, gian lao, trắc trở. Có lúc cần phải đoạn tuyệt với con đường cũ để vào giai đoạn trưởng thành. Chị phải là người thích ghi với cá tính, văn hóa, sở thích,… của các ứng sinh, tuy không là tuyệt đối, nhưng để thích nghi, Chị luôn phải bỏ ý riêng và đôi khi chấp nhận những điều xem ra nghịch lý với suy nghĩ của chị.

- Quân bình và trung dung: Chị phải giữ được mức quân bình cần thiết: quân bình giữa tâm và thể; giữa tình và lý; giữa bổn phận và quyền lợi; giữa làm việc và nghỉ ngơi; giữa dấn thân mục vụ và đời sống cộng đoàn. 

c. Đời sống cộng đoàn.

+ Quý trọng sự khác biệt của ứng sinh và tin tưởng Chúa luôn yêu thương các em như các em ‘’là.’’ Mỗi người là một huyền nhiệm chứa đựng những nét độc đáo, không ai là một bản sao của người khác.

+ Một cộng đoàn là tập thể một tổ hợp những con người đầy khác biệt, khác biệt về quan điểm sống, lối tư duy, tâm tư, tình cảm… có nghìn lẻ các khác biệt và gây ra mâu thuẫn. Chị em có thể đi bên nhau như những bức tường câm nín. Với thực trạng trên đòi hỏi Chị giáo phải quý trọng sẽ khác biệt của ứng sinh và biết xây dựng sự hiệp nhất trong khác biệt.

+ Khi các em mới Nhập dòng và đã sống ơn gọi Chị phải là người có ‘’tính hỗ tương’’ Đối với các em, Chị luôn gần gũi để tạo cho các em có cái nhìn và cảm nhận Chị như người Chị gái và người mẹ của chúng. Từ đó Chị có cơ hội hiểu rõ hoàn cảnh, diều kiện của từng em để giúp Chị hướng dẫn các em tiến hoặc lùi trong ơn gọi.

+ Chị là người khiêm nhường. Người ta phải vun trồng nhân đức nền tảng khiêm nhường. Chị giáo không thể hiểu thấu toàn diện tâm hồn của từng ứng sinh vì “ mỗi ứng sinh là một mầu nhiệm’’. Do đó, muốn giải thích hành động của ai chị cần phải đặt mình vào địa vị, môi trường hoàn cảnh, những suy nghĩ của người đó. Có như thế Chị mới phần nào hiểu về các em mà thông cảm, yêu thương nâng đỡ vun trồng ơn gọi của các em.

+ Tính Bình Đẳng. Chị là người phải công bằng không thiên tư tay vị, trọng dụng chị em giỏi, khinh dể chị em kém cỏi; yêu riêng kẻ thuộc thành phần con nhà gầu có, ân nhân của Hội dòng; hay vì kẻ đó luôn nhất mực đứng về ý kiến của Chị dù đúng sai bất kể…

+ Tính cảm thông vô điều kiện. “Nhân vô thập toàn,’’ đã là người thì không ai là không có lỗi, chị phải cảm thông vô điều kiện cho các em vì “chỉ Thiên Chúa mới có quyền xét xử – tha tội.’’ Chị chỉ là dụng cụ mà Chúa dùng để giúp các em thăng tiến trong ơn gọi mà thôi: hơn nữa, nếu bóc trần trước “mặt Chúa’’ biết đâu Chị cũng có những lỗi phạm còn nặng nề hơn các em.

+ Tính kiên nhẫn, tốt lành, lương thiện. Kiên nhẫn là đặc điểm đầu tiên của lòng mến. Như một người mẹ luôn vui vẻ nhẫn nhục khi đứa con quấy phá vì người mẹ ấy yêu đứa con cuả mình. Cũng vậy, khi chị giáo kiên nhẫn chịu đựng và rộng lòng tha thứ các lầm lỗi của cách ứng sinh là chị yêu các em như Chúa Giêsu đã yêu: “Anh em hãy đón nhận nhau như Đức Kitô đã đón nhận anh em để làm rạng danh Thiên Chúa” (Rm 15,7). Lòng mến không dưới hạn trong sự chịu đựng, nhưng nó đưa đẩy chị đem lại sự tốt lành cho các ứng sinh.

+ Chính trực, hiền lành, tiết độ. Chị giáo luôn phải thống nhất lời nói và việc làm của chị. Chị không thể giáo dục các em phát triển nhân phẩm làm con người, làm con Chúa, trong khi đời sống của chị có dư luận không tốt. Chị phải là người hiền từ, diễn tả bằng lời nói nhẹ nhàng thân mật… nét mặt vui tươi: “Lời nói không mất tiêng mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau’’.   Hiền từ không phải là thái độ xã giao, nhưng nó chứng tỏ chị là người biết tự chủ. Tính tự chủ làm cho chị biết tế nhị, dè dặt và biết quý trọng các em.

Tóm lại, chị giáo nào lại chẳng mong muốn các ứng sinh của mình sống vui tươi, an bình, hạnh phúc trong đời dâng hiến. Nhưng cũng như một bản nhạc được người sáng tác phải tốn công thai nghén thể hiện, một nhà giáo dục tương lai cũng phải khổ công đào luyện cho mình cái tâm đào tạo vì tương lai của đời dâng hiến.  

d. Chiều kích chuyên môn.

Chị phải là người có một chuyên môn làm phương tiện để phục vụ sứ vụ Tông đồ rất cần với thời đại ngày nay. Bên cạnh đó chị phải là người hiểu biết tâm lý lứa tuổi và một chút kiến thức văn hóa địa phương của ứng sinh, từ đó giúp chị dễ dàng trong việc huấn luyện.

2. Những điều Chị sẽ không làm.

• Đừng cho mìng là khuôn mẫu để bắt các em làm theo ý mình, nhưng phải có sự dung hòa giữa “ luật chung – ý riêng”.

• Không kết án vội vàng khi các em mắc lỗi, vì như thế là đốt giai đoạn, và đốt giai đoạn là đốt cháy một đời người.

• Không nhắc lại lầm lỗi cũ, tránh gây tổn thương cho các em, vì mọi vết thương thể xác có thể lành lại, nhưng vết thương tâm hồn khó có thể lành.

• Không giữ thái độ cay nghiệt (thù oán riêng tư) và đôi khi dùng lời dọa nạt.

• Không để tình trạng “nói thì hay vỗ tay thì lổi” (nghĩa là lời nói hay không đi đôi với thực hành tốt.).

• Không đánh giá các em cách độc đoán, không có sự đối thoại và coi mình là “ vái rốn’’ của vũ trụ.

• Không bao che, thiên vị, không công bằng (cháu sơ này, con cha kia…).

• Thiếu kiên nhẫn, bao dung, hiền hòa, tôn trọng, tin tưởng và tế nhị khi sử dụng ứng sinh.

• Không nói ra công khai lỗi của ứng sinh.

• Không nói ra những điều mà nhờ đồng hành thiêng liêng chị biết được của từng ứng sinh.

• Không bắt ứng sinh viết ra bản tố cáo về các ứng sinh khác, khiến ứng sinh mâu thuẫn, hằn thù nhau.

• Không đặt ăn-teng, “công an” hay “thám tử’’ trong cộng đoàn gây rối loạn giữa ứng sinh và cộng đoàn.

• Không lạm dụng sự thánh thiêng để điều tra rõ sự thật như bắt ứng sinh đặt tay lên Phúc âm mà thề, hay qùy trước Thánh Thể mà nói sự thật, và hễ không nói thì buộc lương tâm không cho rước lễ.

 3. Những điều Chị trông đợi nơi ứng sinh.

Trước thực trạng toàn cầu hóa như ngày hôm nay, người trẻ nghĩ gì về đời tu, hay đâu là mô hình của người tu sĩ thời @? Đâu là điều Chị giáo mong đợi nơi các ứng sinh mà mình đã bỏ tâm huyết để vun trồng?

Ai trồng cây cũng mong ngày hái quả. Chị mong ứơc các ứng sinh nhạy cảm trước nhu cầu của Giáo Hội và của Xã hội, hiểu biết chuyển biến của thế giới hầu làm việc tông đồ có phương pháp để đạt kết quả hơn… Do đó phải giúp các em đào  sâu đời sống tâm linh, thấm nhuần tinh thần tu trì, trung thành tuân giữ hiến pháp, chỉ nam, luật Dòng và đường hướng huấn luyện của Dòng, đồng thời phát triển lên mỗi ngày trong ân sủng Chúa.

Kính trọng kinh nghiệm của cha ông và các chị cao niên để lại, biết tự kiểm để nhận ra khuyết điểm của mình, biết làm chủ tinh thần; sống hòa hợp với mọi người; chu toàn bổn phận; sống bác ái; biết lắng nghe người thổ lộ tâm tình, kiên nhẫn tới cùng, khoan dung bỏ qua chuyện lặt vặt, không buồn về sự bạc bẽo ở đời, biết khích lệ người khác, thành thật với bản thân và tha nhân… tránh nịnh hót, rèn luyện chí khí, không phê phán nghĩ xấu cho người khác…

Tóm lại, trong công tác đào tạo, Chị luôn mong muốn xây dựng nơi các ứng sinh một “tình yêu” hay “một tấm lòng’’để yêu thương, chia sẻ và cảm thông, có khả năng chấp nhận bản thân, chấp nhận cuộc đời và chấp nhận tha nhân. Chị  mong ước các ứng sinh trưởng thành đời sống nhân bản, trưởng thành đời sống tâm linh, có một nghề nghiệp chuyên môn thích hợp, sãn sàng phục vụ mục vụ và trưởng thành trong đời sống huynh đệ cộng đoàn.

4. Những điều Chị không mong đợi nơi các ứng sinh.

Giới trẻ hôm nay thích độc lập, khao khát tự do và đòi được tôn trọng, lắng nghe. Họ rất dị ứng với những cấm đoán, nguyên tắc sẵn có và tất cả những gì đi ngược lại quyền tự quyết định, nhân phẩm, tự do; chú trọng nhiều đến việc thăng tiến bản thân bằng việc học hành, phát triển tài năng và trau dồi nghề nghiệp. Nhưng đối với vấn đề đạo đức, nói chung hình như họ để thả trôi theo nhịp sống, theo kiểu “văn hóa quần chúng:” người ta sao tôi vậy, không có sự dấn thân và nỗ lực phát huy bản thân trong tinh thần hy sinh hãm mình.

Vì thế Chị giáo không mong đợi nơi các em một đời sống vô kỷ luật, đặt mối lợi riêng tư của mình lên trên lợi ích của Hội Dòng, sống hời hợt, sống không có trách nhiệm, coi nhà dòng như “quán trọ”, sống đua đòi, cư sử thiếu mặn mà về tình người, sống hướng ngoại và lãng quên truyền thống.

C.  KẾT LUẬN 

Có người ví giáo dục như là việc nấu cơm, cơm phải chín mới ăn được, nếu cơm sống thì không ăn nổi và cũng chẳng nấu lại được. Công tác đào tạo cũng thế, người thụ huấn phải được đào tạo đúng mức mới trở thàng hữu dụng cho Hội Dòng, cho Giáo Hội và cho đất nước. Một thỉnh sinh tốt, ham học và có chí tu, nếu gặp được một nền giáo dục tốt, có chất lượng và nhà giáo lành nghề, thì triển vọng ngày mai đương nhiên tươi sáng hơn. Trái lại, nếu không may gặp phải người phụ trách yếu tay nghề, thiếu khả năng và một chương trình đào tạo khập khiễng, chắp vá, trì trệ… thì ít hy vọng khai triển hết khả năng của mình. Do đó, không những họ sẽ đóng góp ít hơn cho Hội Dòng, Giáo Hội và Xã Hội, mà tai hại là họ sẽ trở thành người bất mãn thường xuyên, ù lỳ, yếm thế hay những bà già độc thân khó nết.

Trong viến tượng đó, các thụ huấn sinh có vai trò và trách nhiệm bất khả thay thế trong tiến trình đào tạo. Chính mỗi thụ huấn sinh đã nhận lãnh lời mời gọi riêng biệt của Thánh Linh và mỗi người phải đích thân đáp trả lời mời gọi đó bằng những cách thế riêng. Việc chân thành cộng tác của các thụ huấn sinh với Thánh Linh và với những người phụ trách đào tạo là điều kiện cần thiết cho sự thành công của những chương trình đào tạo.

Nói cho cùng, điều quan trọng nhất là ứng sinh phải “tự đào tạo”, bởi vì không ai có thể thay thế ứng sinh được trong việc đáp trả tự do và trách nhiệm về đời mình. Tự đào tạo là một tiến trình dài của sự biến đổi từ “con người cũ’’ sang “con người mới”, nghĩa là phải một hành trình giải phóng nội tâm đích thực.

Trên đây là bài chia sẻ của chị em nhóm chúng con, kính mong cha giáo và quý chị đóng góp ý kiến để bài chia sẻ của chúng con thêm hoàn thiện. Xin thêm lời cầu nguyện để mỗi ngày chúng ta sống xứng đáng hơn và chuẩn bị cho tư cách chị giáo tương lai.

còn tiếp 6 bài