Lời nói trước: Nhân đọc Thông Tư của HĐGMHK kêu gọi về Trách nhiệm Chính Tri của người công giáo / Đào tạo lương tâm để thành công dân chân chính, chúng tôi xin chia sẻ một ý niệm về Chinh Tri tạm gọi là SỐNG CHÍNH TRỊ của con người nói chung và người công giáo nói riêng. Mong quí cha và quí độc giả chỉ giáo và góp ý. Đa tạ. NTC.

Chính trị là gì?

Chúng ta thường hiểu chính trị theo nghĩa thông thường, nghĩa hẹp của người bình dân là chính trị phe phái, tranh dành và bảo vệ quyền lực với mọi thủ đoạn lưu manh gian ác miễn sao đạt được ý nguyện. Đó là chính trị dơ bẩn, chính trị BÁ ĐẠO. Nhưng không phải ai cũng làm chính trị bá đạo cả. Chúa Giêsu cũng làm chính trị, nhưng Ngài không dùng thủ đoan lưu manh để lừa gạt. Ngài lấy Từ Bi, Bác Ái, Lòng Nhân mà thuyết phục con người để mọi người thương yêu nhau và sống an bình hạnh phúc. Đó là chính trị VƯƠNG ĐẠO. Thí dụ về Chúa thì nhiều vô kể. Toàn thể TIN MỪNG là cả một kho tàng, là một hiến pháp siêu chính trị mà chúng ta phải noi theo. Nhưng chỉ xin nêu một thí dụ về Đức Khổng.

-Ông Tử Lộ hỏi Đức Khổng: “Nếu vua nước Vệ mời thầy ra giúp vua cai tri, thày làm gì trước?”

-Khổng Tử đáp: “Ắt phải lấy chính danh làm trước vậy.”

Thuyết chính danh như thế nào, chúng ta ai cũng biết, xin không bàn nhiều ở đây. Chúng ta thường nghe nói: Danh Chính Ngôn thuận, nghĩa là Danh bất chánh tắc ngôn bất thuận, ngôn bất thuận tắc sự bất thành, thuyết căn bản của triết học họ Khổng. Đãng CSVN,  chế độ tự do tại Hoa Kỳ này đang áp dụng loại chính trị nào?  Chắc không phải là chính trị vương đạo. Nếu vương đạo thì đã chẳng có hơn 3 triệu người Việt, trong đó có chúng ta, đã liều chết rời bỏ quê hương lang thang nơi xứ người như hiện nay. Nếu vương đạo thì HĐGMHK đã không cần phải nhắc nhở người công giáo dấn thân vào chính trị, chú ý đến những vấn đề Xã hội / giàu nghèo, Sự sống / Sự chết, Chiến tranh / Hòa bình....ở đất nước Hoa Kỳ này. Phải chăng khi nói dấn thân, các ngài muốn chúng ta sống với chính trị.

Thế nào là Sống chính trị?

Con người sinh ra, sống và chết trong môi trường chính trị. Và con người đã trở thành con vật chính trị. Vì thế sống chính trị là điều kiện căn bản để thực hiện một cuộc sống đầy đủ của con người, cả về thể xác lẫn tinh thần.

Sống chính trị cốt yếu ở chỗ thực hành những đức tính chính trị ngay trong đời sống thường nhật của mình. Đức tính chính trị là những nỗ lực cải thiện các mối liên hệ giữa mình với người khác và rộng dần ra tới toàn thể xã hội. Muốn làm tốt hơn những mối tương quan này, tất nhiên phải tìm hiểu đâu là những trở ngại, phía mình, phía người, tính chất của những trở ngại này rồi tìm ra những phương hướng giải quyết vấn đề dựa trên  những điều kiện cơ bản, thích hợp với Tin Mừng.

Sống chính trị không phải là làm chính trị. Làm chính trị nhắm mục tiêu tranh dành quyền lực. Sống chính trị là tập luyện các đức tính chính trị bắt đầu ngay từ bản thân mình. Tu sửa cách sống của mình trước khi tu sửa xã hội.

Đức tính chính trị là những đức tính có tính cách cộng đồng, nằm trong các mối tương quan xã hội. Để luyện tập những đức tính này không thể đóng cửa tu thân hàm dưỡng trong phòng kín, mà phải dấn thân vào các sinh hoạt đoàn thể / cộng đồng. Phải cùng với nhiều người khác tạo ra một môi trường tập thể  tu thân, tạm gọi là CỘNG TU. Giáo hội sơ khai của các tông đồ phải chăng cũng là những cộng đồng cộng tu, mọi người quây quần sống chung với nhau để cầu nguyện, ăn chay hãm mình và tu luyện.

Chính trị luôn luôn có tính cách bành trướng, tạo ra một mối tương quan mật thiết giữa phần tử với toàn thể. Vì thế việc thực hiện các đức tính chính trị tuy bắt đầu từ đời sống thường nhật của mình nhưng lại bắt buộc phải kết thúc ở toàn thể xã hội. Nếu không, sinh hoạt chính trị sẽ bị bóp méo hay bẻ gẫy. Đời sống con người và xã hội cũng bị xáo trộn theo.

Chính trị là sự áp đặt của toàn thể vào cá nhân. Nhưng đức tính chính trị lại là sự phản hồi từ cá nhân vào toàn thể.  Khi sự phản hồi này được thể hiện, thì tính chất áp đặt không còn nữa, mà đã trở thành tự do dân chủ....đem lại phúc lợi chung cho mọi người. Mỗi người công giáo chúng ta, nếu sống đúng tinh thần Tin Mừng Chúa sẽ là những hạt nhân có tính phản hồi vào môi trường xã hội làm đẹp chính trị. (Mt.5, 13-16).

Trong thực tế, làm được điều đó không phải là dễ. Chúa dạy “chúng ta phải thương yêu nhau như yêu chính mình vậy”( Mt. 22, 39)  đã hơn 2000 năm mà đến nay, hàng ngày Giáo Hội và các cha vẫn còn phải nhắc nhở chúng ta. So kè những vấn đề khác nhau của đất nước là thực hiện một đức tính chính trị

Không đồng quan điểm về một vấn đề gì nhưng vẫn tiếp tục hợp tác trong các sinh hoạt của cộng đồng xã hội, lại là một đức tính chính trị khác.

Mỗi cá nhân tín hữu không tự cô lập trên ngọn núi của mình, mà phải xuống núi, xắn tay hợp tác với người khác, khép mình vào một kỷ luật làm việc tập thể, đó là đức tính chính trị.

Tạo được sự hợp tác giữa những bất đồng trong cùng một hệ phái, một cộng đồng đã là việc khó, tạo sự hợp tác này giữa những hệ phái / cộng đồng khác nhau lại còn khó hơn bội phần, đòi hỏi nhiều tập luyện các đức tính chính trị khác nhau, không thể chỉ nói xuông.

Nguyên do chính tạo ra những bất ổn trong xã hội là sự xung đột quyền lợi giữa người này với người khác, giữa nhóm này với nhóm khác. Giải quyết những vấn đề này mà phải dùng tới các thủ đoạn man trá và tàn độc thì thật ra không phải là giải quyết, mà chỉ triển hạn, đẩy lui vấn đề đi xa hơn bằng cách tạo ra nhiều vấn đề khác. Nước đang đục, khuấy cho đục thêm.

Để giải quyết những vấn đề có tính cách toàn diện này, không thể chỉ dựa vào sự luyện tập các đức tính chính trị nơi một số người, mà phải cần tới những sửa sang dự bị từ nền tảng trong mọi tương quan của toàn thể xã hội. Xã hội nào, chính quyền đó. Toàn thể gọi toàn thể. “Muối sẽ làm mặn môi trường. Ánh sáng sẽ xua đuổi bóng tối.”(Mt. 5, 13-16). Một cuộc cách mạng chỉ thành công trong một môi trường đã dọn sẵn. Một chế độc tài cũng chỉ thành công trong một môi trường thích hợp với nó. Một chế độ không bỗng nhiên từ trời rơi xuống. Một chế độ bao giờ cũng là con đẻ của một tình trạng xã hội. Mà xã hội là do chính chúng ta tạo nên. Sống chính trị càng lan rộng thì mọi não trạng của xã hội sẽ thay đổi theo. Các tương quan sẽ từ từ đổi bản chất. Khi trái cây chín mùi đủ chỉ một cơn gió nhẹ cũng làm nó rụng xuống. Phúc Lợi Chung.

Bác si Nguyễn Tiến Cảnh

Lời Kết