Bài đọc Tin Mừng hôm nay đề cập đến hai thảm kịch. Một là tổng trấn Philatô sử dụng quyền lực sai quân lính giết những người Galilê đang dâng lễ vật trong Đền thờ: “Có mấy người đến kể lại cho Chúa Giêsu nghe chuyện những người Galilê bị tổng trấn Philatô giết, khiến máu đổ ra hoà lẫn với máu tế vật họ đang dâng” (Lc 13: 1). Thảm kịch thứ hai là một tai nạn đáng tiếc khi một tòa tháp ở Silôác đổ xuống và làm chết mười tám người: “Cũng như mười tám người kia bị tháp Silôác đổ xuống đè chết” (Lc 13: 4). Ngày nay cả hai loại thảm kịch này vẫn xảy ra. Mọi người tiếp tục bị giết vì sự lạm dụng quyền lực tàn bạo và nhiều người mất mạng vì những tai nạn bất ngờ. Chúa Giêsu cảnh báo những người đương thời của mình không nên nghĩ rằng những người mất mạng trong hai thảm kịch này là do tội của họ lớn hơn tội của những người khác: “Các ông tưởng mấy người Galilê này phải chịu số phận đó vì họ tội lỗi hơn mọi người Galilê khác sao?” (Lc 13: 2). Chúa Giêsu bác bỏ cách qui kết đơn giản và sai lầm rằng ai gặp tai ương khốn khổ là vì người ấy tội lỗi: “Tôi nói cho các ông biết: không phải thế đâu” (Lc 13:3). 

1. Chúng ta đều là tội nhân và cần phải ăn năn tội lỗi của mình.

Qua hai sự việc này, Chúa Giêsu muốn nhắc người ta cần suy ngẫm về sự dễ bị tổn thương và mong manh của cuộc sống con người. Cuộc sống thể lý của con người có thể bị mất đi mà không có bất cứ cảnh báo nào trước. Vì lý do này, Chúa Giêsu khuyên răn người ta cần trân trọng mỗi biến cố trong cuộc sống như một cơ may để xét lại con người mình, bỏ đi những ham muốn ích kỷ và hướng về Thiên Chúa nhiều hơn. Ngài nói với chúng ta qua tất cả những sự kiện của cuộc sống, nhất là qua những sự kiện bi thảm. Ngài khiển trách chúng ta không nhìn ra trong mọi sự kiện chính mình cũng là tội nhân, không sinh ra nhân đức nào, nhằm quyết tâm ăn năn sám hối trở về cùng Thiên Chúa là Cha đầy yêu thương nhẫn nại. Ngài muốn chúng ta tự xét chính bản thân mình, thay vì cứ để mình bị cuốn đi theo khuynh hướng xấu soi mói người khác, nhưng lại không nhận ra lòng dạ mình cũng chất chứa đầy nghĩ suy tội lỗi, như Ngài đã từng khiển trách: “Sao anh thấy cái rác trong con mắt của người anh em, mà cái xà trong con mắt của chính mình thì lại không để ý tới?” (Lc 6; 41). Hôm nay, theo trình thuật của thánh sử Luca, Chúa Giêsu không chỉ khiển trách mà còn cảnh cáo, thậm chí đến hai lần liên tục: “Không phải thế đâu; nhưng nếu các ông không sám hối, thì các ông cũng sẽ chết hết như vậy” (Lc 13: 3 và 5).

Không ai có thể nói rằng mình không có tội lỗi, bởi vì tất cả mọi người đều là tội nhân. Như Thánh Gioan viết: “Nếu chúng ta nói là chúng ta không có tội, chúng ta tự lừa dối mình, và sự thật không ở trong chúng ta” (1 Ga 1: 8). Mỗi chúng ta đều biết rằng mình có tội: lương tâm chúng ta cho thấy chính mình sai lỗi và phạm tội hàng ngày. Tội lỗi, khởi đi từ tội nguyên tổ, là một phần của thân phận con người mà chúng ta nhiễm phải theo cách bị ảnh hưởng qua sự kế thừa: “Khi nghe theo Tên Cám Dỗ, ông Ađam và bà Evà đã phạm một tội cá nhân, nhưng tội đó ảnh hưởng đến bản tính nhân loại, một bản tính mà họ sẽ lưu truyền trong tình trạng đã sa ngã . Đó là một tội được lưu truyền cho toàn thể nhân loại qua việc sinh sản, nghĩa là qua việc lưu truyền một bản tính nhân loại đã mất sự thánh thiện và công chính nguyên thuỷ. Do đó, tội tổ tông được gọi là “tội” theo nghĩa loại suy: đó là một thứ tội con người bị “nhiễm” chứ không phải đã “phạm”; một tình trạng, chứ không phải một hành vi” (GLHTCG, số 404). Tuy nhiên, nhiều khi chúng ta không chấp nhận điều đó hoặc để cho những đa đoan hàng ngày che lấp nó đi. Đó là sự thật! Nếu chúng ta không hiểu điều này, sự thật sẽ không ở trong chúng ta.

Chúng ta phạm nhiều tội lỗi trong cuộc sống của mình. Khi tội lỗi xâm nhập vào tâm trí và lòng dạ của mình, chúng ta không hoàn toàn tập trung vào Thiên Chúa và vào tình yêu của Ngài dành cho chúng ta nữa. Lúc ấy chúng ta muốn rời mắt khỏi Ngài, trôi xa khỏi Ngài, bắt đầu lấp đầy cõi lòng mình bằng những thói tục của thế gian, và gánh chịu những hậu quả của chúng, như Thánh Phaolô nói trong bài đọc thứ hai “Những sự việc ấy xảy ra để làm bài học, răn dạy chúng ta đừng chiều theo những dục vọng xấu xa như cha ông chúng ta. Anh em đừng trở thành những kẻ thờ ngẫu tượng…Ta đừng gian dâm, như một số trong nhóm họ đã gian dâm: nội một ngày, hai mươi ba ngàn người đã ngã gục. Ta đừng thử thách Chúa, như một số trong nhóm họ đã thử thách Ngài và đã bị rắn cắn chết. Anh em đừng lẩm bẩm kêu trách, như một số trong nhóm họ đã lẩm bẩm kêu trách: họ đã chết bởi tay Thần Tru Diệt. Những sự việc này xảy ra cho họ để làm bài học, và đã được chép lại để răn dạy chúng ta, là những người đang sống trong thời sau hết này. Bởi vậy, ai tưởng mình đang đứng vững, thì hãy coi chừng kẻo ngã” (1 Cr 10: 6-12).

Chúng ta biết rằng mình đang chiến đấu với những khuynh hướng chiều theo những ham muốn của xác thịt, thế gian và ma quỷ. Nhưng thật là may mắn cho chúng ta, vì “Nếu chúng ta thú nhận tội lỗi, Thiên Chúa là Đấng trung thành và công chính sẽ tha tội cho chúng ta, và sẽ thanh tẩy chúng ta sạch mọi điều bất chính” (1 Ga 9). Vậy thì chúng ta hãy bỏ đi thói xấu cứ nghĩ người khác tội lỗi, và thay vào đó hãy thường xuyên ăn năn hối cải: “Tôi thú nhận cùng Thiên Chúa toàn năng và cùng anh chị em…”, trông cậy vào ơn Chúa cứu độ, như bài đọc thứ nhất cho thấy: “Ta đã thấy rõ cảnh khổ cực của dân Ta bên Ai cập, Ta đã nghe tiếng chúng kêu than vì bọn cai hành hạ. Phải, Ta biết các nỗi đau khổ của chúng. Ta xuống giải thoát chúng khỏi tay người Ai cập, và đưa chúng từ đất ấy lên một miền đất tốt tươi, rộng lớn, miền đất tràn trề sữa và mật” (Xh 3: 7-8).

2. Bài học của cây vả không sinh trái

Đôi khi những sự kiện bi thảm tác động đến chúng ta và khiến chúng ta phải xem xét lại cuộc sống của mình. Thiên Chúa có thể đang nói chúng ta qua những sự kiện như vậy. qua những sự kiện bi thảm này, Chúa Giêsu nói dụ ngôn về cây vả không sinh hoa trái, chỉ đáng bị chặt bỏ đi, nhưng người chăm sóc cây vả ấy vẫn nhìn thấy hy vọng trong hoàn cảnh dường như vô vọng. Dụ ngôn của Chúa Giêsu khiến chúng ta phải suy nghĩ và chiêm nghiệm trong niềm hy vọng cậy trông. Trong vườn nho có một cây vả dường như đã chết. Nó đã không ra trái trong ba năm liên tiếp. Phản ứng của chủ vườn nho có vẻ khá hợp lý; hãy chặt cây vả đi vì nó chiếm không gian có thể dùng để trồng nho. Tuy nhiên, người làm công cho chủ vườn nho lại có quan điểm khác. Ông nhìn vào cây vả dường như vô dụng và thấy khả năng nó vẫn có thể ra trái. Ông có tầm nhìn rộng lượng hơn về cây vả, một tầm nhìn đầy hy vọng. Ông cảm thấy rằng mọi thứ vẫn chưa mất hết; vẫn còn thời gian để cây vả trở nên tốt đẹp.

Dụ ngôn có thể muốn nói rằng Thiên Chúa là chủ vườn nho, Chúa Giêsu là người người chăm sóc khu vườn đó, còn chúng ta chính là cây vả. Chúa Giêsu sẵn sàng  xin Thiên Chúa là chủ vườn nho đừng loại bỏ con người chúng ta, vì Ngài hy vọng mỗi người chúng ta vẫn còn có thể sinh hoa kết trái cho Thiên Chúa, ngay cả lâu nay chúng ta không sinh ra trái nào. Chúa Giêsu thấy mỗi “tội nhân đều có một tương lai”. Ngài nhìn chúng ta bằng đôi mắt hy vọng. Đây là cách Chúa Giêsu nhìn chúng ta. Khi nhìn chúng ta, Chúa Giêsu không chỉ nhìn thấy những gì chúng ta đã không làm được trong quá khứ mà còn nhìn thấy những gì chúng ta có khả năng làm được trong tương lai. Ngài nhìn chúng ta bằng đôi mắt rộng lượng và đầy hy vọng.

Đó là cách chúng ta thực sự nên có khi nhìn nhau, cần phải nhìn vào mọi hoàn cảnh của từng người trong cuộc sống. Giống như người làm vườn nho, chúng ta cần phải kiên nhẫn, sẵn sàng chờ đợi và có khả năng nhìn thấy những dấu hiệu dù mờ nhạt của sự sống mới ẩn chứa bên dưới bề mặt không mấy hứa hẹn. Người làm vườn nho đã dành mọi cơ hội có thể cho cây vả, không chỉ thời gian, mà còn cả sự chăm sóc yêu thương dịu dàng: “Thưa ông, xin cứ để nó lại năm nay nữa. Tôi sẽ vun xới chung quanh, và bón phân cho nó” (Lc 13: 8).

Đó là cách Chúa Giêsu đối xử với chúng ta. Ngài không vội vã từ bỏ chúng ta ngay cả khi chúng ta đã có những dấu hiệu không hứa hẹn gì. Ngài tiếp tục đổ ân sủng của Ngài vào cuộc sống của chúng ta. Ngài sẽ làm mọi sự có thể để đảm bảo rằng cuộc sống của chúng ta đơm hoa kết trái phong phú của Chúa Thánh Thần. Chúng ta có một phần cần góp phần vào; Chúa không thể làm gì trong cuộc sống của chúng ta nếu không có sự đồng ý của chúng ta. Dụ ngôn đảm bảo với chúng ta rằng khi chúng ta cố gắng thì những gì Chúa giơ tay giúp chúng ta thực hiện sẽ luôn vượt xa bất cứ nỗ lực nào của chúng ta. Như thánh Phaolô nói: “Ở đâu tội lỗi đã lan tràn, ở đó ân sủng càng chứa chan gấp bội” (Rm 5:20).

Chúa Giêsu đối xử với tất cả chúng ta y như thế. Người tiếp tục hy vọng và đổ công sức vào chúng ta, đặc biệt là vào những lúc chúng ta bị cám dỗ bỏ cuộc. Chúa Giêsu không bao giờ từ bỏ chúng ta và tất cả những gì Ngài cần là chúng ta mở lòng một chút để công khó của Ngài nơi chúng ta sinh hoa trái dồi dào. Chúng ta cứ nghĩ tự bản thân mình phải đổ công sức ra để được cứu độ. Tuy nhiên Thánh Phaolô có cách nhìn khác: “Họ không nhận biết rằng chính Thiên Chúa làm cho người ta nên công chính, và họ tìm cách nên công chính tự sức mình. Như vậy là họ không tuân theo đường lối Thiên Chúa làm cho người ta nên công chính” (Rm 10: 1-3).

Chúng ta đang sống trong thời đại có phần thiếu kiên nhẫn. Nhưng Chúa Giêsu luôn kiên nhẫn với những người đang chiến đấu, giống như cây trong dụ ngôn. Ngài kiên nhẫn với chúng ta trong sự yếu đuối của mình; Ngài cho chúng ta thời gian. Ngài hy vọng rằng chúng ta sẽ tận dụng được thời gian và cơ hội mà sự kiên nhẫn của Ngài dành cho chúng ta.

Chúa Giêsu mong chờ chúng ta mau mắn ăn năn, nghĩa là quay lưng lại với bất cứ những gì là tội lỗi. Vậy thì giống như người làm vườn, chúng ta hãy xin Chúa ban cho chúng ta thêm một chút thời gian để sinh hoa trái, nghĩa là ngày càng tiến xa hơn vào thế giới của lòng tốt và tình yêu, của ánh sáng và chân lý của Thiên Chúa. Rồi thì chúng ta có thể chung lời với bài đáp ca hôm nay rằng: “Chúc tụng Chúa đi, hồn tôi hỡi, chớ khá quên mọi ân huệ của Ngài. Chúa tha cho ngươi muôn ngàn tội lỗi, thương chữa lành các bệnh tật ngươi… Chúa là Đấng từ bi nhân hậu, Ngài chậm giận và giàu tình thương” (Tv 103: 2-3, 8).

Phêrô Phạm Văn Trung