Ds 6:22-27; Tv 67; Gl 4:4-7; Lc 2:16-21
Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD
Hôm nay là ngày đầu năm
Dương Lịch, Giáo Hội mừng Lễ Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa. Xuyết suốt giòng lịch
sử Giáo Hội, lễ này đã có nhiều danh hiệu khác nhau, mỗi danh hiệu đều có những
đặc thù riêng. Trong lễ này, chúng ta
nên đạc biệt chú ý đến hai danh hiệu: Tên
GIESU và MẸ THIÊN CHÚA.
LỄ ĐẦU NĂM
KITO GIÁO
Trước tiên, lễ đầu năm Kito
giáo nằm trong tuần bát nhật của lễ
Giáng Sinh, nghĩa là 8 ngày sau khi chúa Giesu sinh ra. Trước Công Đồng
Vatican II (1962-1965), lễ này gọi là lễ Cắt
Bì hay lễ Đặt Tên. Sau công đồng
Vatican II, ngày 1-1 được đổi thành lễ mừng Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa,
và được chọn làm ngày Thế Giới Cầu
Nguyện cho Hòa Bình.
LỄ CẮT BÌ VÀ ĐẶT
TÊN CHÚA GIESU: Ý nghĩa tên Giesu
Ý nghĩa Ngày lễ Đầu Năm Kito
giáo có dựa trên Kinh Thánh không?. Từ thượng cổ, trong Kinh Thánh và cả thời
nay, người ta tin rằng tên đặt cho một người không đơn thuần chỉ là một danh
hiệu mà còn hàm ẩn một ý nghĩa nào đó, như nhân cách, cá tính hay ước
vọng, quyền lực và số mệnh v.v… của người mang cái tên ấy. Giesu Nazareth sinh
ra ở Bethlehem do cha mẹ là người Do Thái (Mt 1-2; Lc 1-2). Lúc thụ thai, thiên
thần đã nói đặt tên cho con trẻ là Giesu
(Lc 2:21). Giesu, tiếng Do Thái là Yeshua,
sau này gọi là Yehoshua hay Joshua. Giesu là tên rất thông dụng
trong Tân Ước, nghĩa là Chúa Cứu Thế (Mt 1:21). Đây là một
trong những cách mà người Kito hữu gọi và xác định đặc tính con người của Chúa
Giesu.
Khi chúa Giesu sinh ra được
8 ngày thì phải chịu cắt bì theo thủ tục Do Thái. Đây là dấu chỉ sức chịu đựng
đau khổ của giao ước giữa Thiên Chúa và dân Do Thái (Lc 2:21-24). Từ Christos là tiếng Hy Lạp
dịch qua tiếng Do Thái là mashiah nghĩa
là “Đấng được xức dầu”. Qua danh hiệu
này, người Kito hữu tuyên xưng niềm tin của mình: Chúa Giesu là đấng Thiên Sai. Trong Tân Ước, ‘tên,
con người và việc làm’ của Thiên Chúa liên hệ mật thiết với chúa Giesu
Kito không thể tách rời nhau được. Người môn đệ thực sự của chúa Giesu phải cầu
nguyện nhân danh chúa Giesu (Ga 14:13-14). Thánh Gioan nói (Ga 2:23),
‘tin vào danh chúa Giesu
là tin Người là đức Kito, là Con Thiên Chúa’ (Ga 3:18). Danh chúa Giesu
chỉ có quyền lực ở nơi nào có niềm tin và đức vâng lời (Mc 9:38-39). Tin vào
danh thánh chúa Giesu sẽ dẫn đưa đến viêc tuyên xung danh Người (Dt 13:15). Kêu
cầu danh thánh này thì được ơn cứu chuộc.
ĐỨC MARIA LÀ MẸ
THIÊN CHÚA
Nhân vật thứ hai được mừng
và tôn vinh trong ngày lễ đầu năm là Mẹ Chúa Giesu. Đây là một nữ đồng
trinh Do Thái đã nhận lãnh trọn vẹn trách nhiệm về lời nói “Xin Vâng”
khi thiên thần Chúa đến báo tin Mẹ sẽ sinh con trai. Qua đáp ứng đó, mẹ đã phá
ranh giới văn hóa và tôn giáo của thời đại mẹ, chứng tỏ mẹ có một niềm
tin sắt đá và can đảm vô cùng, dù mẹ không biết kết thúc câu chuyện sẽ ra sao.
Mẹ đã mang Trời / Thiên Đàng xuống trái đất.
Từ Maria là tiếng Do Thái
“Mariam”, theo triết tự thì có lẽ do tiếng Ai Cập có nghĩa là “đáng yêu”. Mẹ là môn đệ tuyệt vời dẫn
đưa chúng ta tới thiện ích và nhân tính của Thiên Chúa. Maria đón chào và tiếp
nhận lời Chúa với đầy đủ và trọn vẹn ý nghĩa nhất qua tiếng “Xin
Vâng”. Mẹ đã không hiểu lời đó trong suốt cuộc đời chúa Giesu, nhưng mẹ
tin tưởng và giữ kín trong lòng câu mẹ trả lời thiên thần truyền tin mẹ sẽ thụ
thai chúa Giesu. Nguyên văn câu đó là “giữ nó sống động”, “suy nghĩ”, “cân
nhắc”. Mẹ đã được giữ kín trong tâm trí mẹ (Lc 2:19) cho đến một buổi chiều
thứ sáu u tối ở trên đồi Calvary, 33 năm sau đó, Mẹ mới thực sự thấm thía và
cảm nghiệm trọn vẹn trách nhiệm của mẹ với hai tiếng “Xin Vâng”.
NỮ TỬ ZION
Công Đồng Vatican
II đã tặng Mẹ một danh hiệu mới với bổn phận được nêu lên trong Hiến Chế
Tín Lý về Giáo Hội: Ánh Sáng Muôn Dân (Lumen Gentium # 52). Đây là lần đầu tiên
Giáo Hội chính thức gọi mẹ là “Nữ Tử Zion”, một tước hiệu có một
nền tảng Kinh Thánh rất phong phú. Danh hiệu này tiêu biểu cho Zion Thiên Sứ.
Maria là mẹ đấng thiên sai và thần dân mới của Thiên Chúa: Từng cá nhân và toàn
thể dân tộc kết hợp mật thiết với nhau theo truyền thống cấu trúc văn hóa
Israel. Theo các tiên tri thì Nữ Tử Zion là vị hôn thê của Chúa khi nàng tuân
giữ giao ước. Vì là “Mẹ Zion”, mẹ không chỉ đón chào và đại diện Israel mà cả
Giáo Hội, toàn thể dân Chúa của Giao Ước mới. Mẹ Maria là trưởng nữ của
Zion, dẫn đầu tất cả dân Chúa trên hành trình về vương quốc.
Tình mẹ của Maria tự nó
không là dấu chỉ của ơn cứu chuộc, nhưng phương cách sống, đường lối hành sử
đặc biệt của Mẹ chính là ơn cứu chuộc. Ơn cứu chuộc không có một danh
hiệu nào khác ngoài danh hiệu đức Giesu, nhưng qua mẹ Maria, chúng ta có Mẹ
đồng thuận để có được ơn cứu chuộc. Các danh thánh của đức Giesu và của mẹ
Maria liên kết với nhau rất mật thiết và tài tình.
Hôm nay chúng ta mừng lễ Đức
Mẹ là Mẹ Thiên Chúa. Mẹ là khuôn mẫu cho mỗi tín hữu chúng ta. Xin nhắc lại
những lời rất đanh thép của Giám Mục N.T. Wright, Anh quốc, năm 2008 trong
Thượng Hội Đồng các giám mục về Lời Chúa trong đời sống và sứ mạng của Giáo
Hội. Giám mục Wright là một trong các giám mục được ĐTC chỉ định đại diện anh
em trong Thượng Hội Đồng, đã nói về 4 giai đoạn trong đời sống của mẹ Maria qua
4 tiếng: Xin Vâng (Fiat), Ngợi Khen (Magnificat), Giữ Kín
Trong Lòng (Conservabat) và Đứng Yên Lặng (Stabat). “Xin Vâng”, có nghĩa là Mẹ bằng lòng và
chấp nhận Lời Chúa phán. “Ngợi Khen”
có nghĩa Mẹ nói lên sức mạnh và lòng can đảm của Mẹ. “Giữ Kín Trong Lòng”,
là Mẹ chiêm nghiệm lời Chúa và giữ kỹ trong tim.“Đứng Yên Lặng” nói lên
lòng trung thành của Mẹ cho đến phút chót khi Mẹ đứng lặng người dưới chân
Thánh Giá lúc Chúa hấp hối, kiên nhẫn chờ đợi trong tâm lời tiên tri của Simeon
được ứng nghiệm và linh cảm một điều mới mẻ, bất ngờ, có lẽ không vui nhưng lại
là ơn cứu chuộc đầy hứng khởi.
Qua Kinh Thánh, Thiên Chúa
kêu gọi mỗi người chúng ta muốn có một tinh yêu trọn vẹn đầy ân sủng thì đáp
ứng của chúng ta phải là “Xin Vâng”.
Chúng ta cũng “Ngợi khen” bằng sức
mạnh của chúng ta- để lời chúng ta thích hợp với hoàn cảnh cá nhân, xã hội và
chính trị ỡ giữa chúng ta. Rồi “Giữ kín
trong lòng” để chúng ta chiêm nghệm qua những gí chúng ta thấy và nghe
được. Nhưng Kinh Thánh cũng cho thấy Mẹ Maria phải trải qua nhiều khó khăn gian
nan. Mẹ muốn điều khiển Con Mẹ, nhưng Mẹ bất lực. Mẹ như bị lưỡi gươm đâm thấu
tim khi Mẹ “đứng yên” dưới chân Thánh Giá. Chúng ta cũng phải kiên nhẫn chờ
đợi, để cho Lời Chúa nói với chúng ta những điều mà chúng ta không ngờ hay
chẳng vui vẻ gì để chấp nhận, nhưng nó lại có tính cứu chuộc. Nên đọc Lời Chúa
cách khiêm tốn và tin tưởng rồi chờ đợi mục đích của Chúa ẩn chứa bên trong như
Mẹ Maria. Maria quả thật là một gương mẫu về niềm tin cho mọi Kito hữu.
NGÀY THÉ GIỚI CẦU
NGUYỆN CHO HÒA BÌNH
Ngày Thế Giới Cầu Nguyện cho
hòa bình được Giáo Hội khởi xướng dưới thời đức Phaolo VI năm 1967. Mọi tín hữu
đều được mời gọi cầu nguyện cho hòa bình thế giới vào đầu năm. Sứ điệp của Biển
Đức XVI trong ngày cầu nguyện thứ 43 là: “Nếu bạn muốn kiến tạo Hòa Bình,
bạn phải bảo vệ Tạo Vật.” Đức Phaolo VI nói một câu rất nổi danh:
“Nếu bạn muốn có Hòa Bình, bạn phải thực thi công lý.”
Biển Đức XVI đã trình bày “một
viễn kiến toàn cầu về hòa bình”, một hòa bình “có được trong hòa hợp
giữa Thiên Chúa, loài người và tạo vật. Với viễn ảnh đó, phân hóa môi trường
thì không những phá vỡ sự hòa hợp giữa loài người và tạo vật mà còn hủy hoại
trầm trọng sự hợp nhất giữa loài người và Thiên Chúa.”
Biển Đức XVI đã nổi danh là
“Giáo Hoàng Xanh” vì ngài đã liên tục kêu gọi bảo vệ môi trường. Ngôn
ngữ trong sứ điệp năm mới của ngài hoàn toàn có tính cưỡng hành. “Làm sao
người ta có thể dửng dưng vô cảm trước những vấn đề như khí hậu thay đổi, bỏ
hoang, hủy hoại và làm mất sức sản xuất ở nhiều phạm vị nông nghiệp rộng lớn,
ô nhiễm sông ngòi, hủy giệt sinh học, làm tăng khí hậu quá đáng, phá rừng
ở nhửng vùng xích đạo và nhiệt đới?
“Làm sao người ta có thể
bỏ qua một hiện tượng đang lớn mạnh gọi là ‘di cư vì môi trường’, có nghĩa là
người dân -vì môi trường bị phân hóa hủy giệt- phải rời bỏ nơi họ đang sống
cùng với tất cả vật dụng, gia nghiệp của do, vì bị ép buộc, vì chẳng đặng đừng
để tránh những nguy hiểm và những bất trắc không lường trước được, mà không
biết phải đi đâu? Làm sao chúng ta lại không thể phản ứng lại những tranh chấp
đang xẩy ra và rất có thể mai sau liên quan đến những nguồn lợi thiên
nhiên? (….)
“Đó là tất cả những vấn nại
ảnh hưởng rất lớn trên việc thi hành nhân quyền như quyền được sống, quyền có
thức ăn, thức ăn trong lành và sạch sẽ không bị nhiễm độc, quyền y tế, sức khỏe
và quyền phát triển.”
Biển Đức XVI làm nổi bật
viễn kiến toàn cầu như một tặng phẩm của Thiên Chúa ban cho loài người. Họ có
quyền và “bổn phận phải săn sóc và vun trồng.” ĐTC kêu gọi mọi người nên
biết “nhìn xa trông rộng về một phương mẫu phát triển” dựa trên không phải
những “nhu cầu sống thời nay, của người và vật, mà là nhu cầu của tất cả những
thế hệ tương lai.
ĐTC cũng nhấn mạnh việc bảo
vệ môi trường là “bổn phận của tất cả mọi người” bằng cách thay đổi thái
độ và cá tính. Biển Đức kêu gọi một “cách sống mới” không chỉ dựa
trên tiêu thụ hợp lý mà còn “xã hội và đoàn kết” cũng như “khôn ngoan”
Vì vậy, loài người cần phải canh tân “giao ước giữa loài người và môi
trường, là tấm gương phản chiếu tình yêu sáng tạo của Thiên Chúa, đấng chúng ta
từ đó mà có và trên hành trình dương thế chúng ta đi về với Người.”
“Khủng khoảng hiện nay của
chúng ta, căn bản là khủng khoảng luân lý và, tất cả những khủng khoảng đó đều
liên quan với nhau. Chúng ta cần phải suy nghĩ, coi lại con đường chúng ta đang
đi.
Chủ đề mới nhất gần đây cho
năm mới của người Kito hữu là “Ngày Thế
Giói Cầu Nguyện cho Hòa Bình”. Giáo Hội kêu gọi mọi Kito hữu bắt đầu năm
mới bằng cầu nguyện cho hòa bình. Cầu nguyện không chỉ giới hạn ở ngày mồng 1
tết đầu năm, nhưng phải kéo dài suốt cả năm. Dân Do Thái, đặc biệt họ kết hợp
với người Kito hữu trong lời nguyện cầu và xây dựng hòa bình. Thiên Chúa là Hòa
Bình. Mặc dù chúng ta, những người Kito giáo coi sự can thiệp của Thiên Chúa
nơi đức Giesu Kito là một quyết định dứt khoát và rõ ràng, nhưng sự can thiệp
này không biểu hiện ngày xuất hiện của vương quốc đấng thiên sai đối với những
người anh chị em Do Thái.
Theo thần học Kito giáo
đương đại, chúng ta biết chắc biến cố đức Kito “chưa tới”. Vì chúng ta, những
người Kito hữu và những người Do Thái, còn đang cùng nhau đợi, cùng nhau hành
động để có được vương quốc của đấng thiên sai, nên chúng ta phải cùng nhau hành
động đặc biệt trong phạm vi công lý và hòa bình. Dân Do Thái, dĩ nhiên có ưu
tiên làm hội viên cùng với người Kito hữu để có vương quốc công lý, tình thương
và hòa bình. Vương quốc của đấng thiên sai đối với cả người Kito giáo lẫn người
Do Thái thì vẫn còn đang ẩn hiện đâu đó. Đối với chúng ta, chỉ cầu nguyện cho
hòa bình không thôi thì chưa đủ, chúng ta phải có hành động. Đó là công việc
của những ai đang chờ mong vương quốc của đấng thiên sai bao trùm ngự trị trọn
vẹn cuộc đời chúng ta và cả thế giới.
LỜI KẾT : NĂM MỚI
LÀ THỜI GIAN TƯỞNG NHỚ VÀ TRI ÂN
Đầu Năm Mới là cơ hội và
thời gian để nhớ lại quá khứ và chia sẻ hy vọng ở tương lai. Tôn giáo đích thực
dạy chúng ta phải tôn trọng mạng sống và cho chúng ta cảm nghĩ thánh thiêng về
danh thánh Thiên Chúa. Khi chúng ta để ý đến những ý nghĩa khác nhau của lễ
Rosh Hashanah của Do Thái Giáo và lễ Tân niên của Kito giáo, chúng ta thấy có
một số ý nghĩa song hành. Thiên Chúa mà người Do Thái và người Kito giáo tôn thờ
không muốn những kẻ tội lỗi phải chết, nhưng muốn họ quay trở về với Người để
được sống. Cả Do Thái Giáo lẫn Kito giáo đều dạy rằng hủy bỏ một mạng sống thì
cũng có thể hủy bỏ cả thế giới, và bảo toàn một mạng sống thì cũng là bảo toàn
cả thế giới.
Thiên Chúa của người Do Thái
và người Kito giáo đã nói với mọi người lời này: “Hãy tìm kiếm Ta để được
sống” và “Hãy chọn sự sống”. Người Do Thái và người Kito giáo
hiện hữu là để biểu lộ sự thánh thiêng của danh Thiên Chúa và quyền năng tối
thượng của Người trên muôn loài thụ tạo. Trong một thế giới có quá nhiều tiếng
nói và vấn đề đang đòi hỏi phải đứng chóp mu hạng nhất, Do Thái Giáo và Kito
Giáo đã nhận biết Thiên Chúa là chúa tể toàn năng và tối thượng trên muôn loài.
Sau cùng, người Do Thái và người Kito giáo vẫn hằng ao ước một ngày nào đó có
hòa bình, lưỡi gươm đem làm lưỡi cày và cây thương trở thành giao tỉa cây.
Lễ Rosh Hashanah và Lễ Tân
Niên Kito giáo là những cơ hội tuyệt hảo để ăn mừng sự sống. Theo quan niệm Á
Châu và Việt Nam ta thì người ta chúc mừng nhau sức khỏe, phát tài, duy trì
nhân phẩm và sự thánh đức cũng như cầu mong được mọi điều tốt đẹp. Đó là những
lễ hội để cầu xin Trời ban mọi điều an lành, hạnh thông, nam nữ, vợ chồng, con
cháu hòa hợp, xum họp yên vui, yêu thương, được muôn điều như ý, đặc biệt những
ai nhận biết Chúa là chúa giải phóng khỏi cảnh nô lệ, độc tài, áp bức (Exodus),
và những ai nhận biết Thiên Chúa là Cha chúa Kito của chúng ta.
Đầu năm mới, năm hồng ân,
năm toàn xá lòng Chúa thương xót. Xin Chúa ban cho chúng con được ngày càng
thấm nhuần hiểu biết thánh danh Thiên Chúa, đức Giesu và mẹ Maria, ban cho
chúng con tràn đầy hồng ân Thiên Chúa. Xin hãy gửi và bảo vệ chúng con lên
đường thi hành sứ mạng, thiết lâp công lý, công bằng, là khí cụ và đại diện của
sự sống và hòa bình. Ban cho thế giới được hòa bình an vui, không còn
chiến tranh khủng bố. Không còn cảnh phãi lũ lượt gồng gánh bỏ nhà ra đi mà
không biết phải đi đâu.
Fleming Island, Florida
Jan.
1, 2021
NTC