Cerith Gardiner – ngày 09/12/2020
Truyền thống từ phương Bắc này
là một cách kiểm soát cơn
giận và nuôi dạy con cái hiệu quả, đặc biệt là khi trẻ mới biết đi!
Ở phần lớn thế giới phương
Tây, các bậc cha mẹ phải gồng mình chịu đựng
đứa con “khủng
khiếp tuổi lên hai” – đó là khoảng thời gian thú vị trong cuộc đời của một
đứa trẻ khi chúng nhận thấy tiếng nói của chúng có thể biểu
lộ
sự bất mãn của
mình với bất kỳ ai lắng nghe chúng. Việc đó có thể gây kiệt sức và áp đảo, nhưng có một cách để giải
quyết tình trạng khó xử này trong
việc nuôi dạy con cái, và điều đó xuất
phát từ con đường lên phía bắc.
Vào những năm 1960, một nhà
nhân chủng học 34 tuổi, Jean Briggs, đã thực hiện một chuyến đi kéo dài 17
tháng đến Vòng Bắc Cực. Sống trong một môi trường bị cắt bỏ mọi tiện nghi
sinh học thông thường, kể cả không có mái
nhà trên đầu, Briggs sống sót nhờ lòng tốt của một gia đình Inuit đã đưa cô về
nhà của họ. Trong thời gian sống với người Inuit, cô đã bắt gặp một hiện
tượng đáng ngạc nhiên: người
Inuit có khả năng rất phi thường để kiểm
soát cơn giận của họ.
Briggs chia sẻ trong một cuộc
phỏng vấn với Canadian Broadcasting Corp. “Họ không bao giờ tỏ ra tức giận với
tôi, mặc dù họ giận tôi rất nhiều”.
Trên thực tế, nhà nhân chủng học
đã phát hiện ra rằng biểu hiện tức giận được coi là một điểm yếu, hoặc thậm chí
là trò trẻ con, theo báo cáo
NPR.
Briggs đã ghi nhận một vài trường hợp mà việc nổi giận bất thình lình dường như có thể hiểu được. Khi một sợi
dây
câu cá đã phải mất nhiều ngày để bện lại với nhau nay bị đứt trong lần sử dụng đầu tiên thì câu trả lời ngắn gọn đơn giản là: “Bện nó lại
với nhau”.
Một bình trà nóng sôi sùng sục rốt cuộc đổ tràn trên khắp sàn trong lều tuyết, làm hư hỏng lều, nhưng không ai tỏ ra để ý và coi chuyện đó là quan trọng. Người
đánh đổ chỉ việc đứng dậy và pha một bình trà mới.
Cả hai phản ứng như thế đều là
điều lạ lùng khi bạn nghĩ đến cần
biết bao công sức lao động
chân tay mới dựng lên được một mái lều tuyết và bên được một sợi dây câu cá.
Khi so sánh, Briggs cảm thấy những cơn giận bộc phát của
chính mình là phản xã hội và những
cơn giận dữ đó giống như cơn giận của một “đứa trẻ hoang dã”. Cô cứ thắc mắc với câu hỏi nóng hổi làm thế nào những người Inuit có thể nuôi dạy con cái và tạo ra được những con người trưởng thành điềm tĩnh như vậy.
Briggs kể lại một lần khi cô
nhìn thấy một người mẹ đang chơi với một đứa trẻ mới biết đi trên bãi biển. Người
mẹ nói với con trai rằng hãy đánh cô ấy bằng một hòn đá, và sau đó hãy đánh cô ấy
mạnh hơn. (Đây có lẽ không
phải là bài học bạn muốn chọn cho con mình!). Cô ấy chỉ nói, “Ồ, đau đấy.” Tuy nhiên, phản ứng bình tĩnh của người mẹ
khi bị đau là
bài học mà cô đang cố gắng dạy con trai mình. Cô ấy không hề tức giận hay
lên tiếng.
Trong bản tin cho NPR, một
chuyến đi xa hơn đến Vòng Bắc Cực đã tiết lộ nhiều chuyện hơn đằng sau những phương pháp nuôi dạy
con có vẻ kỳ lạ này. Trong
một cuộc họp với những người lớn tuổi, người ta đã tiết lộ rằng người
Inuit có một quy tắc bằng vàng nuôi dạy con cái: “Đừng la hét hay quát mắng trẻ
nhỏ”.
Một bà mẹ, Lisa Ipeelie, một
trong 13 anh chị em, giải thích “Khi chúng còn nhỏ, việc bạn lớn tiếng sẽ không
có ích gì. Điều đó sẽ
chỉ khiến nhịp tim của bạn tăng lên.” Và ngay
cả khi đứa trẻ cắn hoặc đánh cha mẹ, thì điều này cũng không thành vấn đề gì. Điều
hợp lý trong chuyện này là nếu một đứa trẻ đang dùng đến hành vi đó thì là vì
có một vấn đề cơ bản cần được giải quyết, một cách bình tĩnh.
Điều này
được xác nhận bởi nghiên cứu của Briggs: “Theo truyền thống, người Inuit xem việc
mắng một đứa trẻ nhỏ là hạ thấp phẩm giá. Điều đó như thể người lớn đang nổi
cơn thịnh nộ; về cơ bản điều đó làm cho người lớn biến thành ngang hàng với
đứa trẻ.”
Laura
Markham, nhà tâm lý học lâm sàng và là tác giả, ủng hộ hiệu quả của phương
pháp bình tĩnh này. “Khi chúng ta quát mắng một đứa trẻ - hoặc thậm chí
đe dọa bằng những điều gì đó như “Bố / Mẹ bắt đầu nổi giận rồi đó nghe!”, chúng
ta đang huấn luyện đứa trẻ hét lên. Chúng ta đang luyện tập cho chúng la
hét khi chúng tức giận và dậy cho chúng biết rằng la hét sẽ giải quyết được vấn
đề”, Cha mẹ nên dạy con biết điều tiết cảm xúc vì vậy bài học càng tích cực
bao nhiêu thì kết quả cuối cùng càng tốt bấy nhiêu.
Tầm
quan trọng của kể chuyện
Tuy
nhiên, bạn có thể tự hỏi làm thế nào để người Inuit dạy con cái của họ cư xử
đúng mực, hoặc thậm chí để giữ an toàn. Vâng, đó là nhờ những năng khiếu kể
chuyện tuyệt vời được lồng vào nền văn hóa. Truyền thống truyền khẩu rất mạnh
mẽ trong văn hóa, và những câu chuyện kỳ ảo được kể cho trẻ em nhằm khuyên bảo
trẻ em tránh hành động sai trái hoặc rơi vào nguy hiểm: chẳng hạn như thủy quái
sẽ đến và cuốn đứa trẻ đi khi đứa trẻ đó bước đến quá gần biển.
Những câu
chuyện này có thể gây sợ hãi: “Cha mẹ chúng tôi nói với chúng tôi rằng
nếu chúng tôi ra ngoài mà không đội mũ, những ngọn đèn phía bắc sẽ lấy mất đầu của
chúng tôi và sử dụng nó như một quả bóng đá,” nhà sản xuất phim Myna Ishulutak
chia sẻ. Đối với đôi tai của những người ngoài cuộc, điều đó có vẻ hơi
quá đáng.
Tuy
nhiên, nhà tâm lý học Deena Weisberg tin rằng “trẻ em học biết tốt nhờ những
câu chuyện kể và những lời giải thích. Chúng tôi học tốt nhất nhờ những điều
gì có vẻ thú vị đối với chúng tôi. Và những câu chuyện, về bản chất, có thể
có nhiều thứ thú vị hơn nhiều theo một cách mà những lời phát biểu thẳng tuột
không thể có”. Điều thú vị là cô ấy nói rằng những câu chuyện nào có chút
nguy hiểm thì cũng giống như món ăn được dặm thêm tiêu ớt mắm muối, những câu
chuyện ấy hấp dẫn trẻ em hơn nhiều.
Cách kể
chuyện thậm chí còn đi xa hơn đối với người Inuit. Nếu trẻ làm điều gì đó
chúng không nên làm, như đánh đấm hoặc cắn xé, cha mẹ đợi trẻ bình tĩnh lại,
sau đó họ diễn lại hành vi đó với giọng điệu đùa chơi, bao gồm cả hành vi đau đớn
có thể gây tổn thương. Đứa trẻ, bằng cách nhìn nhận hậu quả một cách
bình tĩnh, sẽ học được sức mạnh của cảm xúc.
Những vở
kịch này cũng chuẩn bị cho đứa trẻ sẵn sàng khi một điều gì đó gây ra sự tức giận
thực sự xảy ra với chúng. Chúng nhớ lại phản ứng bình tĩnh của cha mẹ đối
với hành vi ấy và coi đó như một chỉ dẫn. Dạy một đứa trẻ trước khi xẩy ra
một sự kiện có tiềm năng gây ra cơn giận dữ thì dễ dàng hơn rất nhiều so với dạy
chúng khi chúng đang giận dữ, điều này là không thể.
Các nhà
tâm lý học và nhân chủng học khác nhau đã nghiên cứu nền văn hóa của người
Inuit và công trình của họ tỏ ra rất hấp dẫn.
Tuy
nhiên, một điều thú vị đối với các gia đình Công giáo là Kinh thánh cung cấp vô
số điều cần thiết trong việc giảng dạy nhờ các dụ ngôn và các câu chuyện
khác. Những điều này có thể được sử dụng để dạy cho trẻ em giống hệt như
cách người Inuit dựa vào con quái vật biển của họ. Nếu chúng ta kể cho trẻ
nghe những câu chuyện mà chúng sợ hãi, điều đó giúp
chúng cư xử đúng đắn, chúng sẽ kể lại những câu chuyện này cho gia đình của chính
chúng.
Phêrô Phạm
Văn Trung chuyển ngữ.
https://aleteia.org/2020/12/09/the-inuits-secret-to-dealing-with-toddler-temper-tantrums/