Trong những ngày vừa qua, mạng xã hội ồn ào với một vài biến cố thời sự. Trước hết là cảnh một viên cảnh sát giao thông thổi còi kiểm tra người đi đường, ông này xuất trình bằng lái quốc tế do cơ quan giao thông của nước Đức cấp, phản ứng của viên cảnh sát rất cương quyết với lời khẳng định: “Bằng lái quốc tế không có giá trị ở Việt Nam”. Và viên cảnh sát này dứt khoát tịch thu giấy tờ tùy thân và giam xe “theo luật định”, sự kiện này xảy ra ở thành phố mang tên… HCM!

Sự kiện thứ hai là một tai nạn xảy ra trên một đường cao tốc ở Hà Nội. Chiếc xe cứu hỏa kéo còi chạy từ đường nhánh lao vào đường cao tốc, chạy ngược chiều ngay trên làn đường bên trái dành cho xe có vận tốc cao nhất khi di chuyển, một chiếc xe chở hành khách khác đã lao trực diện vào đầu xe cứu hỏa và tai nạn thảm khốc đã xảy ra.

Hai biến cố thời sự gây tranh cãi trên mạng xã hôi rất nhiều, báo chí ở Việt Nam đã có những bài nêu quan điểm của báo chí cũng như đăng tải lời giải thích và kết luận của các cơ quan công quyền, tuy nhiên phản ứng của dư luận một cách công khai trên mạng xã hội đã khiến cho các cơ quan công quyền liên quan thay đổi kết luận hoàn toàn ngược lại với kết luận công khai ban đầu.

Nhiều ý kiến đã phân tích cho thấy giá trị tích cực của mạng xã hội trong việc gây ý thức cho người dân và “quyền lực thứ tư” (quyền lực của báo chí) có những giá trị thực sự của nó. Mạng xã hội không chỉ toàn nguy hiểm như một vài nhà luân lý xã hội trình bày hoặc do các cơ quan tuyên truyền lo sợ. Vấn đề ở chỗ chúng ta đã sử dụng mạng xã hội ra sao.

Với kết luận ban đầu của các cơ quan công quyền, lỗi luôn luôn được đổ về phía người dân. Trong sự kiện tịch thu bằng lái quốc tế, viên trung tá cảnh sát giao thông, người có trách nhiệm điều hành, giải thích rằng do áp lực công việc và do phản ứng gay gắt của người cầm bằng lái khiến cho viên cảnh sát lúng túng rồi có quyết định như vậy, nghĩa là những gì xảy ra không do lỗi của viên cảnh sát giao thông mà lỗi là do người dân, người dân giao thông quá nhiều nên gây áp lực lên công việc của cảnh sát, và người dân đã phản ứng quá nặng khiến cho viên cảnh sát mất bình tĩnh.

Còn về tai nạn xe cúu hỏa, người trách nhiệm cao trong ngành Phòng Cháy Chữa Cháy khẳng định xe cứu hỏa đúng và tài xế xe khách sai, họ vịn vào luật ưu tiên cho xe cứu hỏa để kết luận như vậy, thậm chí viên sĩ quan cao cấp này còn lên gân: “Lái xe cứu hỏa làm theo mệnh lệnh của trái tim”!

Nhớ lại sự kiện luật sư trẻ An Phong tuy rất giỏi nhưng đã thua trong một vụ kiện, vụ thua kiện làm xoay chuyển cuộc đời của An Phong, thua vì luật được giới quý tộc giàu có soạn thảo, luật luôn được soạn để bênh vực giới soạn ra nó, An Phong đứng về phía người nghèo nên An Phong thua là điều hiển nhiên.

Trong một số các nguyên tắc của luật pháp, suy đoán vô tội là một nguyên tắc được quốc tế nhìn nhận và đó là một nguyên tắc đầy nhân văn, tiến bộ và tôn trọng con người. Suy đoán theo hướng vô tội là một nguyên tắc mà trong quá trình thụ lý hồ sơ tội phạm mọi người phải tôn trọng, bao lâu chưa tìm được chứng cứ chính xác và bao lâu tòa án với tư cách là cơ quan tư pháp độc lập chưa kết luận, người bị thụ lý phải được đối xử như một người vô tội và mọi tiến trình điều tra đều phải suy đoán theo hướng vô tội.

Ở Việt Nam lâu nay họ làm ngược lại, đã có một thời chỉ cần anh CA khu vực gọi thôi thì cũng đã là tội phạm rồi, chỉ cần bị gọi ra trụ sở CA phướng thôi thì cũng đã lãnh đủ những lời kết tội, hạch xách, thậm chí tra tấn cho đến… “tự tử trong đồn CA”! Gần đây nhờ ý thức pháp luật của người dân, “bị cáo” ra trước vành móng ngựa mới được mặc thường phục. Trước đây, dù chưa có kết luận của tòa án nhưng bị cáo đã có số tù và mặc áo tội phạm! Bị gọi đương nhiên là tội nhân, mất hết tất cả các quyền con người!

Không chỉ trong xã hội mà ngay cả trong nếp sống Đạo của chúng ta, không biết tự bao giờ chúng ta say sưa kết án người khác, thí dụ: chúng ta dùng những từ ngữ mang tính miệt thị và kết án một số hành vị hoặc cuộc sống của chính đồng đạo của chúng ta: Rối, bất hợp pháp, mất phép thông công, vạ tuyệt thông… Những kiểu sống mà chúng ta vừa miệt thị  trên, trong Tông Huấn Niềm Vui của Tình Yêu, ở Chương 6 về Hội Thánh, dùng các chữ: “Những gia đình có hoàn cảnh khó khăn”. Hoặc những cuộc sống chung mà chúng ta gọi là: già nhân ngãi non vợ chồng, sống thử, sống chung, tái hôn, … Tông Huấn Niềm Vui của Tình Yêu trong Chương 8 gọi là “những cuộc hôn nhân bất quy tắc”. Ngay cách đặt tên đã cho thấy hướng suy đoán vấn đề của chúng ta, kết án hay cứu?

Trong Tin Mừng Thứ Tư, Chương 13 câu 17 Chúa Giêsu nói: “Thiên Chúa sai Con của Người đến thế gian, không phải để lên án thế gian, nhưng là để thế gian, nhờ Con của Người mà được cứu độ”. (Tin Mừng Chúa Nhật thứ 3 Mùa Chay năm B).

Rõ ràng Thiên Chúa đến để cứu thế gian, bởi thế, khi đối diện người phụ nữ thành Samari, Chúa không chê trách, không lên án lối sống của bà, nhưng Chúa giải thoát bà, làm cho bà được vui mừng và trở nên người loan báo tin vui cho cả làng. Khi chạm trán với cơn thịnh nộ của đám dân đang cuồng nhiệt kết án người phụ nữ bị bắt quả tang phạm tội ngoại tình, Chúa Giêsu dội gáo nước lạnh vào lửa hủy diệt làm tắt ngúm những cái đầu kết án, rồi giải thoát chị khỏi cái chết “theo luật định” để từ nay đừng pham tội nữa. Giữa những lời kết án cay nghiệt của giới luật sĩ và Pharisêu, trong những ngày hưu lễ (sabbat) Chúa thản nhiên chữa lành cho nhiều người què quặt, đui mù, phong hủi, … chỉ vì Chúa muốn cứu chứ không muốn tiêu diệt.

Chỉ vì muốn tiêu diệt, chỉ vì lòng hận thù, chủ trương kết án, người ta đã giết bao nhiêu mạng người và đẩy cả một dân tộc xuống hố của sự chết. Người tin vào Chúa. hết lòng theo gương Chúa thì tìm cách cứu vì: “Thiên Chúa sai Con của Người đến thế gian, không phải để lên án thế gian, nhưng là để thế gian, nhờ con của Người mà được cứu độ”.

Chúng ta là con của Chúa, chúng ta không thể sống khác!

Lm. VĨNH SANG, DCCT, 23.3.2018