Hút Mỡ (Liposuction) đang là giải phẫu thẩm mỹ rất phổ biến tại mọi quốc gia trên thế giới.

Phẫu thuật có mục đích vĩnh viễn lấy đi những mô mỡ không muốn, dưới da, tại một vùng nào đó của cơ thể mà dinh dưỡng và vận động không xóa đi được. Hút mỡ sẽ giúp mang trở lại cho hình dáng con người một phần gọn ghẽ, thon thả của tuổi thanh xuân.

Kỹ thuật hút mỡ bắt nguồn từ Âu châu vào thập niên 1970 và sau đó liên tục được cải thiện vì đã đáp ứng đúng nhu cầu làm đẹp của con người.

Năm 1974, bác sĩ sản khoa người Ý Giorgio Fisher và thân phụ của ông, bác sĩ Arpad Fisher, có sáng kiến dùng một cái ống nối với một cái máy hút để hút mỡ dưới da. Hai cha con hì hục tự chế ra máy này. Đây là phương pháp được mệnh danh là “hút khô” (dry liposuction) và thân chủ được gây mê tổng quát. Vì mới khai triển, phương pháp gây ra xuất huyết khá nhiều, để lại những vết lõm trên da và sau phẫu thuật, bệnh nhân còn cảm thấy đau ê nhiều ngày

Để tránh các khó khăn này, bác sĩ giải phẫu thẩm mỹ người Pháp Yves-Gerard Illouz nghĩ ra cách truyền một dung dịch muối vào vùng giải phẫu để giảm thiểu xuất huyết và giúp phẫu thuật dễ dàng hơn. Đó là phương pháp hút mỡ ướt (wet liposuction), được phổ biến khắp thế giới.

Đến năm 1987, bác sĩ chuyên bệnh ngoài da Hoa Kỳ Jeffrey Klein hoàn thiện việc hút mỡ với phương pháp phồng-chắc (tumescent liposuction). Phương pháp này hiện đang được rộng rãi áp dụng.

Hút mỡ là phẫu thuật thẩm mỹ được thực hiện nhiều nhất ở Mỹ với hơn 400,000 trường hợp vào năm 2006. Bên Việt Nam mình không có thống kê nhưng cứ nhìn số phòng mạch hút mỡ khắp phố phường, thì chắc là các phẫu thuật gia cũng rất bận rộn mổ xẻ, đếm tiền. 

Vài điều về mô mỡ

Mô mỡ (adipose tissue) là một kết hợp những sợi-liên-kết với đầy những tế bào mỡ.

Mô mỡ tập trung nhiều nhất ở dưới da, một phần nhỏ bao bọc bảo vệ các cơ quan như thận, dạ dày, ruột…

Mỡ có ba nhiệm vụ chính: là chất cách nhiệt rất tốt giữa cơ thể và môi trường; là chất đệm bảo vệ cơ quan nội tạng và là nguồn cung cấp năng lượng quan trọng cho cơ thể.

Tế bào mỡ được thành hình vào ba tháng cuối của thai kỳ. Sau khi hài nhi ra đời, tế bào mỡ tăng sinh đều đặn tới một số lượng nào đó rồi ngưng. Số lượng tế bào mỡ không thay đồi trong suốt cuộc đời con người, ngoại trừ khi bị thương tổn hoặc lấy ra. Tế bào mỡ mất đi không được thay thế.

Chất béo trong thực phẩm tiêu thụ sẽ được đưa vào tế bào mỡ. Khi tiêu thụ ít chất béo hoặc khi chất béo chuyển thành năng lượng, tế bào mỡ sẽ thu nhỏ lại chứ không biến mất. Khi ăn quá nhiều, chất béo lại được vào tế bào mỡ và đưa tới mập phì. Như vậy, mập phì không tùy thuộc vào sức nặng cơ thể mà tùy thuộc nhiều hơn ở số lượng chất béo trong mô mỡ.

Nam nữ có số lượng mô mỡ khác nhau: nữ từ 22-25% sức nặng cơ thể, nam từ 15-18%. Nữ có nhiều chất béo vì nhu cầu năng lượng cao hơn khi có thai và nuôi con. Tới tuổi già, mô mỡ phình to, cơ thể phát phì.

Ở người nam, mô mỡ tập trung quanh bụng (nam trái táo), nữ thì mỡ nằm nhiều ở mông (nữ quả lê).

Khi mô mỡ “xì” ra quá nhiều ở những vùng không muốn, thì con người tìm cách làm xẹp hoặc cắt xén, hút bỏ.

Do đó, liposuction ra đời để phục vụ con người.

Thân chủ thích hợp

Tất nhiên là mọi người quá dư mô mỡ, nhất là ở những vùng “nhĩ mục quan chiêm”, thì ai cũng muốn chúng biến đi. Nhưng không phải cứ muốn là được, vì hút mỡ cững dè dặt, chọn lựa khách hàng.

Các vùng có triển vọng “thon gọn” nhất với hút mỡ là bụng, hông, ngực, đùi, cổ tay, cánh tay, đầu gối. 

Sau đây là một số tiêu chuẩn thuận lợi:

- Tuổi lý tưởng là từ 18-35 tuổi.

Thực ra, tuổi tác không là vấn đề quyết định, tuy nhiên ở tuổi quá cao, da thường không còn đàn tính lại hơi võng xệ, nhăn nheo do đó kết quả không được mỹ mãn như ở giới trẻ với làn da rắn chắc, mịn căng.

- Có những vùng tế bào mỡ tập trung hơi khó coi mà tiết chế ăn uống và vận động thể thao không xóa đi được

- Có sức nặng cơ thể trung bình hoặc trên trung bình khoảng 10 kg (20lb)

- Da tương đối còn rắn chắc và đàn hồi, vì hút mỡ không làm căng mặt da.

- Có sức khỏe tốt, vận động thường xuyên và cắt giảm tiêu thụ chất béo bão hòa. 

Không hội đủ tiêu chuẩn:

- Đang có bệnh mãn tính như bệnh tim, phổi, tiểu đường, cao huyết áp có thể gặp nhiều rủi ro khi hút mỡ. Các vị này nên thảo luận kỹ càng với bác sĩ trước khi quyết định

- Vị nào hay bị bệnh viêm tế bào da (cellulitis) cũng không có kết quả tốt vì da sẽ không đều, gồ ghề sau khi hút.

- Phụ nữ có thai hoặc cho con bú không được làm hút mỡ vì đang cần năng lượng nuôi con.

- Dị ứng với lidocaine, vì chất này được dùng gây tê trong hút mỡ.

Nếu đang hút thuốc lá, dùng các thuốc làm loãng máu như aspirin, ibuprofen, bác sĩ sẽ yêu cầu ngưng hai tuần lễ trước và sau phẫu thuật. 

Nói chung, thân chủ lý tưởng cho hút mỡ có thể là:

Một trượng phu cao thước sáu, khỏe mạnh, nặng 75 cân, ì ạch mang chiếc lốp xe secours quanh bụng, sẽ là thân chủ lý tưởng, khỏi phải mua chiếc áo khổ cực đại để che chiếc bụng “giả thai” 7 tháng.

Hoặc một nữ lưu cao thước rưỡi, nặng 68 cân, kè kè cặp túi yên-ngựa ở hai hông với cặp đùi gồ ghề, quá khổ, sẽ lấy lại được nét thon đều từ mông tới chân. 

Điều cần làm trước khi quyết định

Trươc hết phải chọn lựa được một phẫu thuật gia có huấn luyện đầy đủ về giải phẫu thẩm mỹ, có kinh nghiệm, kỹ thuật cao, sẵn sàng giải thích tường tận cho thân chủ về lợi hại của phẫu thuật và các rủi ro có thể xảy ra.

Lấy hẹn với phẫu thuật gia để thảo luận về mọi vấn đề liên quan tới hút mỡ, như lựa phương pháp thích hợp, an toàn; tỷ lệ thành công, biến chứng sau giải phẫu và chi phí. Đừng ngần ngại nêu ra các câu hỏi mà mình cần biết.

Thông báo cho bác sĩ biết tất cả các bệnh đang có và các loại thuốc đang dùng.

Sau khi đã thỏa thuận, bác sĩ sẽ cho thân chủ biết một số điều cần làm trước ngày hút như chế độ ăn uống, giới hạn rượu, dùng thêm hoặc bớt đi sinh tố khoáng chất nào và các rủi ro có thể xảy ra.

Chi phí

Trong hầu hết các trường hợp, chi phí cho hút mỡ đểu phải thanh toán trước. Một số bác sĩ đồng ý thương lượng để cam kết trả góp.

Chi phí nhiều ít tùy vùng hút, hút một hay nhiều chỗ cùng lúc, số lương mỡ hút ra, tùy theo danh tiếng của bác sĩ và tùy quốc gia, địa phương.

 Hút nhiều vùng một lúc thì được giảm giá.

Hút mỡ ở nam giới mất thời gian lâu hơn vì tế bào mỡ quý nam nhi có nhiều nguyên bào sợi, khó lấy ra, do đó quý ông phải trả tiền nhiều hơn. 

Trung bình tại Hoa Kỳ, chi phí thay đổi từ 2000 US tới 10,000 US

Tại Việt Nam, chi phí từ 4 tới 15 triệu đồng. Nhiều cơ sở bao cả ăn ở, coi phim bộ, nghe nhạc vàng, uống nước sinh tố trong suốt mấy ngày nằm nghỉ.  Có nơi tính theo số lượng mỡ hút ra: cứ 1cc mỡ là 50,000 đồng. Mỗi lần hút ít nhất cũng 200 cc mỡ, như vậy giá thành sẽ là 10 triệu.

So với Hoa Kỳ, chi phí giải phẫu thẩm mỹ ở Việt Nam “quá bèo”, vì thế có quá đông bà con mình về nước tân trang toàn bộ cơ thể, từ trên xuống dưới.

Chi phí thường nhiều hơn ở thị trấn lớn và bác sĩ càng nổi tiếng, giá càng cao hơn.

Nên khảo giá và thương lượng giá cả trước. Mất lòng trước nhưng được lòng sau.

Hút mỡ có tính cách thẩm mỹ làm đẹp nên hầu hết các bảo hiểm sức khỏe không bồi hoàn phí tổn. 

Sửa soạn trước phẫu thuật

Thân chủ được thử máu để coi có bất thường gì không đặc biệt là thiếu hồng huyết cầu, giảm khả năng đông máu. Rồi khám sức khỏe tổng quát, đo điện tâm đồ, nếu cần chụp X-quang phổi.

Thân chủ bị cao huyết áp, bệnh tim, tiểu đường cần được điều trị ổn định và nên hỏi ý kiến bác sĩ riêng.

Trước hút mỡ hai tuần lễ, ngưng rượu, thuốc lá, thuốc chống đông máu aspirin vì các chất này có thể làm xuất huyết, bầm da nhiều hơn. Nicotine ảnh hưởng lên sự tuần hoàn và đưa tới tổn thương tế bào.

Và ký giấy hiểu biết-ưng thuận (consent form) về rủi ro cũng như triển vọng đẹp sau phẫu thuật.

Nhớ yêu cầu chụp hình mầu phần sắp hút để so sánh hình dạng trước, sau phẫu thuật. 

Phẫu thuật

Mổ xẻ, hút mỡ là phải đau, vì vậy bệnh nhân đều được gây tê, tùy theo vùng hút mỡ lớn hay nhỏ.

Trước đây, hút mỡ đều phải gây mê tổng quát và chích tĩnh mạch với thuốc chống đau, an thần. Hiện nay, kỹ thuật phồng-chắc (tumescent technique) với gây tê tại chỗ được áp dụng rộng rãi.

Phương pháp dùng một dung dịch gồm có nước muối, lidocaine để gây tê, epinephrine làm co mạch máu, giảm xuất huyết và bicarbonate để cân bằng chất điện giải. Dung dịch được đưa vào vùng da sẽ giải phẫu và mỡ được hút ra ở vùng rộng lớn hơn. Thân chủ được chích một liều thuốc an thần nhẹ trong suốt thời gian phẫu thuật tiến hành. 

Mỗi phẫu thuật trung bình kéo dài khoảng 1 giờ, đôi khi cả 4-5 giờ nếu hút mỡ ở nhiều vùng.

Vùng giải phẫu được khử trùng cẩn thận,

Bác sĩ sẽ rạch một đường cắt nhỏ từ dăm ba mm trên da, thường là ở một vết nhăn có sẵn, để che dấu xẹo.

Một ống hút (cannula) được đưa qua lỗ, lách vào lớp tế bào mỡ dưới da.

Dung dịch nước pha muối và lidocaine được đưa vào vùng lấy mỡ để làm mô bào phồng cương lên.

Ống hút được đẩy qua đẩy lại dưới da để tách rời tế bào mỡ. Một máy hút sẽ hút mỡ ra ngoài.  

Biến chứng

Sau phẫu thuật, vùng da nơi hút mỡ có các vết bầm, sưng, cảm giác tê nhưng chỉ tồn tại trong mươi ngày.

- Biến chứng thường thấy là nhiễm vi khuẩn xâm nhập qua vết mổ trên da. Để phòng tránh, bác sĩ cho thân chủ dùng kháng sinh sau khi giải phẫu.

- Khi hút quá nhiều mỡ trong một vùng hoặc thực hiện hút mỡ ở nhiều vùng trong một ngày có thể gây ra lồi lõm hoặc xệ da. Do đó, nên thực hiện hút mỡ mỗi vùng vào các ngày khác nhau. Sau hút mỡ, có thể thực hiện thêm phẫu thuật cắt gọt, căng da, nếu da quá chùng xệ.

- Nên để ý là trong vòng 72 giờ sau phẫu thuật, từ vết mổ sẽ có chất lỏng chẩy ra. Đây là dung dịch được đưa vào để làm lớp mỡ tách rời.

- Một số người có thể dị ứng với thuốc tê lidocaine trong dung dịch bơm vào vùng mỡ định hút.

- Hút số lượng lớn mô béo có thể đưa tới mất thăng bằng chất lỏng trong cơ thể, ảnh hưởng tới các cơ quan, bộ phận.

- Nghẽn mạch (embolism) có thể xảy ra khi tế bào béo lẻn vào mạch máu bị đứt trong khi hút, chạy lên phổi hoặc não bộ. Biến chứng này ít khi xảy ra nhưng có thể đưa tới tử vong.

- Hãn hữu mới có trường hợp ống hút gây tổn thương cho cơ quan nội tạng như ruột, vì bác sĩ không nhìn rõ được hướng đi của đầu ống hút. Rủi ro xảy ra nhiều hơn nếu ruột nhô vào thành bụng (hernia).

Theo các nhà chuyên môn, hút mỡ cũng có thể gây tử vong, nhưng tỷ lệ rất thấp: 3 cho 100,000 phẫu thuật, so với 16 tử vong trên 100,000 tai nạn xe cộ, lái xe.

Tử vong xảy ra thường là do phẫu thuật gia không có huấn luyện chuyên môn, ít kinh nghiệm, lơ là trong khi giải phẫu hoặc không có trang thiết bị cấp cứu tại nơi mổ.  

Kết quả

Hút mỡ không có mục đích để giảm cân, chữa mập phì vì phẫu thuật thường chỉ lấy ra một lượng giới hạn mô mỡ tại địa điểm giải phẫu. Nếu quá mập, nên giữ gìn ăn uống và vận động để giảm kí trước khi hút. Hút mỡ khi đang trên đường bị mập thì mô mỡ vùng không hút sẽ phì ra.

Đừng hy vọng phẫu thuật hoàn toàn thay đổi hình dạng vì hút mỡ chỉ giúp “thu gọn” một phần nào ở chỗ hút mà thôi chứ không trên toàn cơ thể. Và đôi khi phải đợi tới 6 tháng sau hút mỡ mới thấy vẻ đẹp tái tạo xuất hiện.

Hút mỡ không xóa bỏ vết nhăn sau sanh đẻ, tuổi cao hoặc viêm tế bào  trên da. Viêm tế bào có thể thấy ở bất cứ nơi nào trên cơ thể, nhưng da ở gần xương ống chân và cổ chân là hay bị viêm. Viêm do vi khuẩn lọt qua một kẽ hở trên da và gây ra sưng, đỏ, đau.

Sau phẫu thuật, thân chủ đều được cho mang một loại áo nịt ngực (girdle) đặc biệt hoặc băng thung đàn hồi bó ép vào da  trong 6 tuần lễ để các mô bào dính vào nhau, để đẩy chất lỏng trở lại mạch máu và giữ đường cong thân hình gọn, chắc. 

Vài điều cần lưu ý:

- Thực hiện tất cả hướng dẫn của bác sĩ về hậu giải phẫu.

- Không chườm nóng hoặc lạnh sau hút mỡ, trừ khi có chỉ định của bác sĩ.

- Cẩn thận khi đứng lên hoặc khi tắm để tránh chóng mặt, té ngã vì cơ thể khi đó mất một phần cân bằng chất lỏng.

- Không nằm trong bồn tắm, bơi lội ít nhất 7 ngày sau phẫu thuật để tránh nhiễm trùng vết mổ.

- Không ăn chế độ kiêng quá khắt khe sau giải phẫu.

- Tránh ánh nắng cho tới khi da hết bầm. Nếu cần ra nằng, nên thoa kem chống nắng.

- Gia tăng hoạt động cơ thể từ từ cho tới khi sinh hoạt bình thường trở lại vào 2-4 tuần lễ. Có thể đi làm trong vòng từ 3-5 ngày. 

Kết Luận

Theo American Academy of Dermatology Association, hút mỡ không là phương thức để giảm mập phì và không được dùng để lấy đi một khối lượng lớn mô mỡ; chỉ nên thực hiện ở người tương đối khỏe mạnh và không nên thực hiện đồng thời với các phẫu thuật khác.

Mặc dù các phương pháp hút mỡ hiện nay đều khá an toàn, nhưng thân chủ cũng cần tích cực với phẫu thuật: tìm hiểu tường tận về lợi hại, về kết quả, tuân theo các lời chỉ dẫn của bác sĩ khi về nhà.

Và nhớ giữ gìn ăn uống, vận động cơ thể để tránh mập phì.

Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức  Texas-Hoa Kỳ.