Bàn về tục lệ
đặt tên cho con cái, Toan Ánh trong cuốn “Con người Việt Nam” đã ghi nhận như
sau: Ngày xưa nước ta không có hộ tịch, đứa trẻ sinh ra không phải khai sinh
ngay. Ta cho rằng vấn đề hộ tịch là vấn đề riêng của từng cá nhân và chỉ liên
quan tới cá nhân và gia đình người đó. Bởi vậy, khi đứa trẻ mới sinh ra, người
ta quen gọi nó là thằng cu, cái đĩ, thằng tý, con đỏ…tuỳ theo nó là con trai hay
con gái. Cho tới lớn, nhiều khi lấy vợ lấy chồng, con cái mới được cha mẹ chính
thức đặt tên cho, và khi đã được đặt rồi, tên vẫn có thể thay đổi, nếu vì trùng
tên hoặc phạm phải tên kiêng, hoặc vì cái tên cũ mang lại những điều không may
cho gia đình hoặc cho bản thân đứa trẻ. Tên được chọn để nói lên cái sở nguyện
của cha mẹ, của kẻ mang tên, hay ít ra cũng phải có một ý nghĩa gì đó.
Đối với con
trai, người ta thường đặt những tên hùng mạnh, mang đặc tính phái nam, chẳng hạn
như: Nhân, Trí, Dũng, Tín, Trực…Có khi để giản tiện, người ta lấy ngay
năm sinh mà đặt cho con: Giáp, Ất, Bính, Đinh, hoặc Tý, Sửu, Dần, Mão…
Đối với con
gái, người ta thường dùng tên của bốn mùa, chẳng hạn như: Xuân, Hạ, Thu, Đông.
Và nhất là người ta ưa chọn tên các loại hoa như Lan, Cúc, Mai, Đào, Liễu,
Liên… kèm trước một chữ đệm thật là văn vẻ: Mộng Lan, Thuý Liễu, Lệ Mai…
Phe đàn bà
con gái mà mang tên của một loài hoa, thì quả là tuyệt vời và hết ý. Thế nhưng,
khi loài hoa trở thành một đặc tính, được gán cho phe đàn ông con giai, thì quả
thật không ổn tí nào. Trong phạm vi bài này, gã xin bàn đến một vài đặc tính của
phái nam được đi kèm với chữ hoa.
Thứ nhất là
thói ba hoa
Ba hoa là
tính hay nói. Nói đủ mọi chuyện trên trời dưới đất. Đang từ chuyện bên đông,
bỗng nhảy sang chuyện bên tây. Đang từ chuyện ngày xưa, bỗng nhảy sang chuyện
hôm nay. Nói huyên thuyên như chẳng bao giờ ngừng.
Kinh nghiệm
cho thấy: Đa ngôn thì thường đa quá. Mà đã thái quá thì thường bất cập. Càng nói,
họ càng giống như chiếc thùng rỗng, bởi vì thùng rỗng thì kêu to. Tới một lúc
nào đó, người ta sẽ nhận ra được những lỗ hổng về kiến thức của họ. Hay tới một
lúc nào đó, người ta sẽ cảm thấy chán ngấy, bởi vì “biết rồi, khổ lắm nói mãi”:
- Rượu nhạt
uống lắm cũng say
Người khôn
nói lắm, dẫu hay cũng nhàm.
Thói ba hoa
của đờn ông con giai thường dễ nhận thấy hơn cả là ở nơi bàn tiệc. Bởi vì lúc
bấy giờ, rượu là như một chất kích thích, làm cho miệng họ ngứa, khiến mồm họ
văng ra đủ thứ ngôn từ đao to búa lớn. Chả thế mà các cụ đã bảo:
- Rượu vào
lời ra.
Tệ hơn nữa,
những thứ ngôn từ đao to búa lớn này lại chẳng êm tai chút nào:
- Tửu nhập
tâm, như hổ nhập lâm. Có nghĩa là khi rượu đã thấm vào lục phủ ngũ tạng, thì
như cọp dữ giữa rừng.
- Tủu nhập
tâm, như cẩu cuồng tọa thị. Có nghĩa là khi rượu đã thấm vào tâm can tì phế, thì
như chó điên cắn càn ngoài chợ.
Thế nhưng,
khi thói ba hoa quay vào chính bản thân mình, người ta gọi đó là chứng bệnh nổ.
Kẻ ba hoa, mắc chứng bệnh nổ thường luôn khoe khoang về nghề nghiệp, về chức vụ,
về những thành công của mình, mà hầu hết chỉ là những ảo tưởng, không hề có thật.
Có những ông
chẳng giữ một vai trò gì cả, thế mà cũng cứ tưởng tượng ra một vai trò rất rõ
rệt, rất quan trọng cho mình. Có những ông rất giỏi khâu nịnh nọt và luồn cúi
cấp trên, nhưng đối với cấp dưới thì vẫn oai, vẫn oách như thường. Có những ông
ở cơ quan thì sợ từ cô thư ký trở lên, nhưng về nhà thì luôn hét ra lửa đối với
vợ con. Ngược lai, có những ông ở nhà thì rất ư là sợ vợ, nhưng ra đường hoặc
đến chỗ đông người thì cứ phải chứng tỏ mình là…gia trưởng, là lãnh đạo!!!
Sách “Cổ học
tinh hoa” có kể lại mẩu chuyện về “vợ chồng người nước Tề” như sau:
Người nước Tề
có hai vợ, vợ cả và vợ lẽ. Ngày ngày chồng cứ sáng ra đi, tối đến mới về, mà hôm
nào về cũng no say phè phỡn. Hai vợ thường hỏi:
- Đi ăn với
ai, mà đi luôn thế ?
Anh ta nói :
- Ta đi ăn
toàn với những bậc giàu có, sang trọng cả.
Một hôm, vợ
cả bảo vợ lẽ:
- Chồng ta
chơi bời toàn với nhưng bậc giàu sang, mà sao không thấy một người giàu sang nào
đến chơi nhà nhỉ? Ta thử dò xem chồng ta đi những đâu và chơi với những ai?
Hôm sau, vợ
cả dậy sớm, lẻn đi theo chồng. Đi cùng làng này, xóm khác, chẳng thấy một người
nào đứng lại nói chuyện với chồng mình cả. Khi đi đến phía đông ngoài thành,
thấy có đám cất mả, người ta đang tế lễ ăn uống, thì đánh thoáng một cái, đã
thấy chồng lật đật lại đấy, xin những cơm thừa canh cặn, ăn lấy ăn để. Ăn xong
lại ngong ngóng đi chỗ khác.
Bấy giờ chị
ta mới rõ cái cách chồng ngày ngày no say là thế, tủi thẹn vô cùng, ngậm ngùi
trở về, kể chuyện cho vợ bé nghe, rồi than rằng:
- Chồng là
người trông cậy suốt đời, ai ngờ chị em mình lại gặp phải một người chồng đê mạt
quá đến như thế!
Nói đoạn, hai
người ngồi trông nhau ở giữa sân sụt sùi khóc.
Thứ hai là
thói hào hoa
Người hào hoa
là người thường ăn mặc sang trọng, hợp thời trang và nhất là hay tiêu pha rộng
rãi, đặc biệt đối với đàn bà con gái. Trong tiếng Pháp, người ta dùng chữ “galant”,
để nói lên những nét đặc thù của một kẻ hào hoa.
Thực vậy, hào
hoa hay ga-lăng trước hết có nghĩa là lịch sự đối với đờn bà con gái. Chẳng hạn:
Một phụ nữ bụng mang dạ chửa, mệt mỏi bước lên xe buýt. Trên xe đã hết chỗ. Bỗng
nhiên có một chàng thanh niên rời khỏi ghế của mình, nhường chỗ cho chị ấy ngồi,
lại còn cất túi hành lý cồng kềnh của chị ấy vào nơi an toàn nhất với những lời
lẽ nhẹ nhàng. Ga lăng như vậy là một hành vi thực sự có giá trị. Nó làm cho cuộc
sống trở nên tươi đẹp và thú vị. Đồng thời nó còn làm nên cái phong cách đáng
yêu của con người nữa.
Tiếp đến, hào
hoa hay ga-lăng còn có nghĩa là cư xử đẹp với đờn bà con gái. Chẳng hạn: Một cô
gái đi xe máy, chẳng may bị té ngã, đồ đạc rơi vãi tứ tung. Một chàng trai thấy
vậy vội dừng xe lại, cẩn thận nhặt hết đồ đạc lại cho cô, rút khăn lau vết bẩn
trên cánh tay cô và ân cần hỏi han xem cô có cần giúp đỡ gì nữa không. Chỉ khi
cô trở lại trạng thái bình thường, chàng trai mới chịu lên xe và đi tiếp. Thái
độ của chàng trai thật ga lăng và đáng khâm phục, vì đã tỏ ra chu đáo, biết hy
sinh vì người khác.
Sau cùng hào
hoa hay ga-lăng còn có nghĩa là chi tiêu một cách rộng rãi đối với đờn bà con
gái. Chẳng hạn: Chàng sẵn sàng bỏ tiền ra để mời nàng đi ăn, đi siêu thị. Chàng
sẵn sàng bỏ tiền ra để mua tặng nàng những bông hoa, hay những món quà đắt giá
vào ngày tình yêu, ngày sinh nhật. Những bông hoa, những món quà này phần nào
biểu lộ sự quan tâm chăm sóc, cũng như tình yêu của chàng đối với nàng.
Thứ ba là
thói đào hoa
Trong ngôn
ngữ hằng ngày thì đào hoa có nghĩa là hoa của cây đào. Còn trong lá số tử vi,
thì đào hoa là tên một vì sao chiếu mạng. Anh chàng nào có số đào hoa, thì được
được nhiều phụ nữ yêu mến. Ở đây mới chỉ nói tới việc anh chàng được nhiều phụ
nữ yêu mến, chứ chưa bàn đến việc anh chàng yêu nhiều phụ nữ trong cùng một lúc.
Không nhất thiết anh chàng phải đẹp trai, học giỏi, con nhà giàu mới có số đào
hoa, nhiều khi rất đỗi bình thường, thế mà cái số đào hoa vẫn cứ đeo đuổi.
Trong xóm có
một anh chàng 27 tuổi, hình thức trung bình, không nghề nghiệp ổn định, chỉ được
mỗi tài ăn nói, vậy mà không ít lần cả xóm chứng kiến cảnh các nàng gây nhau toé
lửa vì anh chàng. Tưởng rằng sau đó sẽ tan đàn xẻ nghé, ai dè đâu lại hoàn đấy.
Anh chàng vẫn dập dìu sớm hôm cùng những bông hoa xinh đẹp. Anh chàng vừa hắt
hơi xổ mũi, lập tức các nàng đến chăm sóc, lũ lượt như đi trẩy hội. Anh chàng
còn oang oang tuyên bố giữa đám bạn:
- Tớ chưa bao
giờ biết thất tình là gì. Tớ mà muốn lấy vợ là mấy em nhào vô ngay.
Mọi người đều
nhìn anh thán phục.
Như vậy,
những anh chàng đào hoa quả thật là may mắn và hạnh phúc, bởi vì đối với họ,
tình yêu chỉ có thừa chứ không bao giờ thiếu. Họ không phải lo lắng vất vả đi
chinh phục, bởi vì chỉ một lời nói, một nụ cười, một ánh mắt cũng đã đủ để làm
cho đối phương phải chao đảo. Thế nhưng, như tục ngữ đã bảo: Có ở trong chăn mới
biết chăn có rận, và đoạn trường ai có qua cầu mới hay. Những anh chàng đào hoa
cũng có nỗi khổ của riêng mình.
Một anh chàng
đào hoa bị xe đụng gãy chân và phải nằm viện. Anh chàng bèn căn dặn mấy người
bạn thân không được nói cho ai hay và cũng đã cẩn thận gửi một loạt tin nhắn cho
các nàng báo "anh đi công tác xa đột xuất", thế nhưng không hiểu sao các nàng
vẫn biết và gọi điện tới tấp. Hết đường lẩn trốn, anh chàng đành phải thảo một
lịch thăm viếng hẳn hoi ra giấy, rồi gọi điện hẹn các nàng, mỗi nàng một thời
điểm khác nhau, tuy nhiên vẫn không tránh được những cuộc chạm mặt.
Nhiều anh
chàng đào hoa cũng muốn đàn một dây, chùa một cột, có một gia đình êm ấm, nhưng
sao khó quá vì lòng họ đã trở nên chai đá, không còn chỗ cho sự trân đối với
trọng phụ nữ, cũng như đối với những tình cảm của mình. Người mến quá nhanh thì
bị anh chàng ghép tội dễ dãi, còn người đàng hoàng hoàng, hợp ý, thì lại không
tin tưởng vào sự chung thuỷ bởi sự đào hoa của anh chàng. Thành thử cuối cùng
lắm mối tối nằm không. Anh chàng đào hoa vẫn cứ đi sớm về khuya một mình, với
những bước chân âm thầm.
Khổ hơn cả là
những anh chàng đã có vợ nhưng vẫn bị số đào hoa chiếu tướng, bởi lúc các anh
chàng nằm viện, người vợ hiền luôn kề cận để chăm sóc. Một anh chàng đã tâm sự:
- Thật kinh
khủng, mình thì nằm "ngay đơ cán cuốc", băng bó trắng toát toàn thân. Vợ thì
đứng cạnh bên. Vậy mà các nàng vì không ngăn được yêu thương, cứ nước mắt giọt
ngắn giọt dài. Các nàng vẫn cứ vô tư nhắn tin kiểu như: Em Hạnh đây, nghe nói
anh yêu bị xe đâm phải, anh có sao không? Hay: Kiều đây, anh ở đâu sao không trả
lời máy. Có biết là em lo lắm không. Anh đang nằm bệnh viện nào?".
Trước những
bằng chứng không thể chối cãi, theo các anh chàng đào hoa, cách duy nhất để các
chị vợ hạ hỏa là năn nỉ, đồng thời hứa sẽ không tái phạm để cầu mong sự khoan
dung tha thứ.
Chính vì thế,
Nguyễn Du cũng đã từng ngán ngẩm:
- Chém cha
cái số đào hoa,
Gỡ ra, rồi
lại buộc vào như chơi!
Sau cùng là
thói trăng hoa
Trăng hoa là
mặt trăng và bụi hoa. Cụ thể hơn, thì có nghĩa là dưới ánh trăng và bên bụi hoa,
để ám chỉ việc trai gái lén lút tự tình. Người đàn ông có thói trăng hoa là
người đàn ông lăng quăng, yêu hết cô này đến cô khác, và có khi yêu nhiều cô
cùng một lúc: Con rô cũng tiếc, mà con diếc cũng muốn. Người đàn ông có thói
trăng hoa là người đàn ông lẳng lơ, không có tình cảm lâu dài với ai, thay đổi
“đối tác” như thay đổi áo quần.
Qua những
điều vừa trình bày, gã nhận thấy: Từ hào hoa đến đào hoa chỉ cách nhau một bước
nhỏ, bởi vì kẻ hào hoa thường được nhiều phụ nữ yêu mến. Cũng vậy, từ đào hoa
đến trăng hoa cũng chỉ cách nhau một đoạn ngắn, bởi vì kẻ đào hoa thường không
nỡ từ chối, luôn mở rộng con tim để yêu thương nhiều người, nhưng chẳng tình yêu
nào bền vững cả.
Sau đây là
một mẩu chuyện mà gã đã lượm được trên mạng:
Bị taxi hất
văng trong lúc đi qua đường, nằm bệnh viện, không quan tâm cho chiếc xương sườn
bị gãy, anh chàng chỉ lo lắng việc các nàng dồn dập vào thăm không khéo sẽ chạm
mặt nhau. Và điều anh chàng lo lắng cũng đã xảy ra.
Người đầu
tiên đến bệnh viện là Hương. Mặt xanh như tàu lá, hớt hơ hớt hải, Hương báo đã
xin nghỉ làm để quyết vào bệnh viện ở lại chăm sóc cho anh chàng. Phát hoảng vì
biết chắc Xuân, Thúy hay Thảo cũng sẽ đến, anh chàng ra sức khuyên lơn “em không
nên vì anh mà bỏ việc”, rằng “anh sẽ không sao đâu”. Rồi như để chứng tỏ cho
nàng thấy mình khỏe mạnh, anh chàng ngồi bật dậy, ăn một lúc hết luôn tô phở
Hương vừa mang vào, uống sạch hộp sữa. Thế nhưng, mọi cố gắng của anh chàng vẫn
chả giúp nàng đổi ý.
Một tiếng sau,
trong lúc Hương xuống căntin mua thức ăn thì Xuân đến. Vừa đẩy cánh cửa phòng
bệnh, Xuân đã nước mắt ngắn dài:
- Trời ơi,
sao ra nông nỗi này. Anh có đau lắm không? Em luôn căn dặn đi đứng cẩn thận, vậy
mà anh không nghe lời em.
Vừa lúc ấy,
Hương trở lại. Đặt hộp cháo nóng luôn trên bụng anh chàng, cô này bước ra không
một lời chào. Trả lời thắc mắc của Xuân, anh chàng chống chế:
- Bà chị vào
thăm nhưng có việc gấp nên phải đi ngay.
Nửa giờ sau,
cánh cửa phòng bệnh của anh chàng lại tiếp tục có người gõ cửa. Lần này không
phải một người mà là cả Thảo và Thúy cùng đến. Bí thế, anh chàng vờ ôm lưng than
đau dữ dội rồi lấy cớ phải đến gặp bác sĩ khám, sau đó nhắn tin báo “bác sĩ bảo
đợi chụp X-quang, làm xét nghiệm, đừng đợi anh”. Tuy nhiên, sau hơn một giờ nín
thở trốn, khi quay lại phòng, hai nàng Thảo và Thúy vẫn còn nguyên ở đó. Thái độ
lo lắng ban đầu của các cô gái được thay thế bằng câu độp vào mặt:
- Nếu anh
không nhập viện và chúng tôi không gặp nhau ở đây thì đã không hiểu được con
người thật của anh. Đồ lừa tình.
Theo một tác giả, thì cái
tội nặng nhất của anh đàn ông là yêu nhiều bà quá, nếu chỉ yêu một bà thì sẽ
tránh được biết bao nhiêu tội lỗi khác. Thực vậy, tội của đàn ông đếm ra thì rất
nhiều như: Lười, bẩn, hay quên, bê bối, độc đoán, rượu chè, cờ bạc, hút sách,
vui đâu chầu đấy, nhưng cái tội khó tha thứ hơn cả, muôn đời vẫn là cái tội lắm
bà, vẫn là cái thói trăng hoa.
Để chỉ lòng tham vô đáy
của anh đàn ông, các cụ ngày xưa đã phải công nhận:
- Sông bao nhiêu nước cũng
vừa
Trai bao nhiêu vợ cũng
chưa hài lòng
Thậm chí có
người còn cay cú: Đàn ông là “loài” bạc tình nhất trong các loài biết hứa hẹn và
cũng là “loài” có mới nới cũ nhất trong các loài biết thề thốt!
Để kết thúc,
gã xin kể lại mẩu chuyện sau đây:
Có một chú
chó kiếm được miếng thịt to, nên nhởn nhơ tha mồi và chạy. Lúc chạy ngang qua
chiếc cầu, nhìn xuống thấy bóng hình của miếng thịt phản chiếu dưới nước còn to
hơn miếng thịt đang ngậm trong miệng. Và thế là chú chó ta bèn lao ngay xuống
nước. Rốt cuộc, miếng mồi thì chìm mất và bóng hình cũng tan đi, chú chó ta đứng
trơ mõm, không còn gì để ăn. Và dân gian gọi đó là thả mồi bắt bóng.
Những anh đàn
ông mang thói trăng hoa cũng thường thả mồi bắt bóng. Được voi đòi tiên. Đứng
núi này trông núi nọ. Và dường như chẳng bao giờ lòng tham của họ được thoả mãn
cả.
Nhiều khi
kiếm củi ba năm thiêu một giờ. Vui thú chẳng được bao nhiêu, nhưng hậu quả lại
thật là tai hại, làm cho thân bại danh liệt, hạnh phúc gia đình bị tan vỡ, cũng
chỉ vì những mảnh tình thầm lén vụng trộm của mình.