NGUYỄN HỌC TÂP

Thượng đỉnh sứ mạng của Chúa Giêsu ( 1 ).

Thánh Luca kể lại sứ mạng của Chúa Giêsu ở Galilea đến nồng độ thượng đỉnh bằng các động tác và các lời xác nhận chương trình của Nước Thiên Chúa, được thể hiện và tiếp nối trong Giáo Hội:

- Phép Thánh Thể ( Lc 9, 10-17),

- Tuyên xưng đức tìn của Phêrô ( Lc 9, 18-21 ),

- Các loan báo về cuộc khổ nạn ( Lc 9, 24-44ss) và

- Biến cố được biến dạng tỏ mình ra sáng láng ( Lc 9, 28-36).

Trong đoạn tường thuật nầy, Thánh Luca có ý viết lên theo cách hành văn thuần nhứt và liên hệ thần học.

1 - Hoá bánh ra nhiều ( Lc 9, 10-17).

Sau khi thi hành các sứ mạng của mình, các Tông Đồ trở về và thuật lại cho Chúa Giêsu về những gì đã xảy ra. Các vị đã xác nhận được uy lực của Lời Chúa, nhưng đồng thời cũng đã trải qua những khó khăn mệt mỏi. Chúa Giêsu dẫn các vị theo mình đến một nơi thanh vắng.

Có thời điểm khởi hành đầy sức lực, thì có lúc phải trở về, mệt nhọc và cần nghỉ ngơi. Bỏ lại đoàn lủ dân chung, để cùng chung sống thân hữu với nhau và nghỉ ngơi để lấy lại sức.

Thời gian nghỉ ngơi, không phải chỉ nghỉ ngơi hoàn toàn dành để hồi phục lại sức lực cần thiết của mình, mặc cho đó là những đòi hỏi chính đáng, nhưng cũng vẫn còn sẵn sàng phục vụ vô điều kiện:
 

- " Các Tông Đồ trở về thuật lại cho Chúa Giêsu những việc các ông đã làm. Người đem các ông đi riêng với mình, lui về thành kia, gọi là Bethsaida " ( Lc 9, 10).
 

Thật vậy, dân chúng kéo đến với Chúa Giêsu và các Tông Đồ bất thình lình và Chúa Giêsu sẵn sàng tiếp đón họ. Người liền nói với họ về Nước Thiên Chúa. Lời Thiên Chúa được dành riêng ở vị thế hàng đầu.
 

Truyền thống Phúc Âm đã dành cho phép lạ hoá bánh và cá ra nhiều một vị thế thật quan trọng.

Thật vậy đó là phép lạ duy nhứt, mà cả bốn Phúc Âm đều ghi nhớ tường thuật lại.
 

Trong phần tường thuật có một vài yếu tố cá biệt được dùng để nhấn mạnh đến động tác của Chúa Giêsu:

- dân chúng đông khoảng 5.000 người,
 

* " Quả vậy, có tới chừng năm ngàn người " ( Lc 9, 14 )

- và sau khi tất cả đều được no nê, thức ăn còn dư thừa đến 12 thúng,
 

* " Mọi người đều ăn và ai nấy được no nê. Những miếng vụn còn thừa, người ta thu lại được mười hai thúng " ( Lc 9,
 

Tuy nhiên điều các Phúc Âm, ngoài ra việc đặc tâm lưu ý đến quyền năng của Chúa Giêsu, cũng chú ý đến các Tông Đồ.

Các Tông Đồ thấy tình trạng của dân chúng liền đại diện nhân danh họ đến thưa với Chúa Giêsu,

* " Ngày đã bắt đầu tàn. Nhóm Mười Hai đến bên Chúa Giêsu và thưa với Người rằng: " Xin Thầy cho đám đông về , để họ vào các làng mạc nông trại quanh đây, tìm chỗ trọ và kiếm thức ăn , vì nơi chúng ta đang ở là nơi hoang vắng " ( Lc 9, 12 ).

Nhưng đối với Chúa Giêsu, việc liên đới trách nhiệm vừa kể thôi, chưa đủ:
 

- " Chính anh em hãy cho họ ăn " ( Lc 9, 13 ).
 

Chỉ có khi nào người rao giảng Phúc Âm đáp ứng chấp nhận cả trọng trách nầy, cùng chia xẻ những vấn đề cuộc sống con người gặp phải, Phúc Âm mà mình rao giảng đó mới là Phúc Âm đích thực của Chúa Giêsu.

Chú ý và áy náy lo lắng cho trước các vấn đề của anh em là những điều quan trọng, nhưng điều đó chưa nói lên được những gì Chúa Giêsu muốn đem đến cho chúng ta và anh em chúng ta.

Chúa Giêsu không chỉ đơn sơ muốn giải quyết vấn đề đói khát của con người, mà còn muốn mạc khải cho con người Người là Đấng mạc khải cho con người biết Thiên Chúa, muốn cho thế giới cách thức sống phải như thế nào, thế giới thế nào là thế giới theo ý muốn của Thiên Chúa.
 

Theo các Tông Đồ, thiên hạ phải tự đi mua lấy để ăn, tự giải quyết nhũng vấn đề của mình,
 

- " ...để họ vào các làng mạc nông trại quanh đây, tìm chỗ trọ và kiếm thức ăn " ( Lc 9, 12 ), nhưng đối với Chúa Giêsu, " kiếm hay mua lấy thức ăn " có nghĩa là chia cho nhau. Điều đó có nghĩa là các mối tương giao giữa anh và người khác cần phải được trao đổi, liên đới.

Anh là người có trách nhiệm đối với người khác, đối với anh em, bởi đó anh có liên hê trách nhiệm đến nhu cầu của người anh em.

Vấn đề bánh hay thực phẩm cho tất cả mọi người là vấn đề của anh, trách nhiệm của cả anh, chớ không phải chỉ là trách nhiệm của những người đói khát.

Và bởi đó, những gì anh có được - được Chúa ban cho - dầu cho chỉ có năm chiếc bánh và hai con cá - là những ơn lành được Chúa ban cho, để cùng hưởng dùng với người khác.

Điều chúng ta đáng chú ý cuối cùng, đó là phép lạ hôm đó được thực hiện ở một nơi hoang vắng,
 

- " ..., vì nơi chúng ta đang ở đây là nơi hoang vắng " ( Lc 9, 12b).
 

Quy tựu nhau ở nơi hoang vắng và chia nhau ra thành nhiều nhóm nhỏ làm cho chúng ta liên tưởng đến cộng đồng Do Thái trên sa mạc, trong thời kỳ xuất hành ra khỏi Ai Cập.
 

Kế đến một vài động tác của Chúa Giêsu như

- ngước mắt lên trời dâng lời chúc tụng,

- bẻ bánh,

- trao cho các môn đệ, để các vị phân phát,

- thu nhặt những mẫu bánh vụn làm cho chúng ta liên tưởng đến biến cố thành lập Thánh Thể trong Buổi Tiệc Ly.
 

Nhưng tất cả những gì vừa kể không phải chỉ là biểu tượng trước Phép Thánh Thể, nhưng là những gì mac khải sâu đậm cho biết Chúa Giêsu và cuộc sống của Người.

Phép lạ hoá bánh và cá ra nhiều chúng ta đang học hỏi, Bửa Tiệc Ly, buổi cơm tối trên đường Emmaus là những cột trụ nói lên đời sống của Chúa Giêsu, một đời sống hiến tặng cho con người. Chính trong đời sống đó, trong Thánh Thể, các môn đệ có thể nhận ra được Chua Giêsu của mình, có thể gặp được Người và sống theo khuôn mẫu của Người đối với anh em mình trong cuộc sống hằng ngày.

2 - Tuyên xưng đức tin của Phêrô - Loan báó Khổ Nạn lần thứ nhứt ( Lc 9, 18-22 ).

Ý kiến và dư luận của dân chúng về Chúa Giêsu, chúng ta đã có dịp đề cập đến ( Lc 9, 7-9).

Trong đoạn tường thuật nầy Thánh Luca chỉ đơn sơ nhắc lại câu hỏi:
 

- " Dân chúng nói Thầy là ai ? " ( Lc 9, 18b).
 

Điều sai lạc của dân chúng là tự phụ, tự đắc cho mình biết được Chúa Giêsu là ai, bằng cách so sánh Người với những khuôn mặt đã biết được trong quá khứ:
 

- " Họ bảo Thầy là ông Gioan Tẩy Giả, có kẻ thì bảo là ông Elia, có kẻ thì bảo là một trong các ngôn sứ thời xưa đã sống lại " ( Lc 9, 19).
 

Nhưng đó là cách hiểu biết không đúng đắn. Con đường đúng đắn phải có để biết được Chúa Giêsu phải là con đường phát xuất từ chính Người, những gì Người nói và làm.
 

Được hỏi cho biết ý kiến, Phêrô cho xác tín rằng Chúa Giêsu là Đấng Cứu Độ ( Messia ) của Thiên Chúa.

Nhưng tùy theo cách hiểu, Đấng Cứu Độ nào ?

Bỏi đó câu trả lời của Phêrô, thay mặt cho các môn đệ, vẫn chưa phải là câu trả lời thoả đáng và có thể gây nên hiểu lầm như những khuôn mặt các ngôn sứ khác trong quá khứ.

Bởi đó Chúa Giêsu nghiêm cấm các môn đệ không được phổ biến tư tưởng đó ra bên ngoài:
 

- " Nhưng Người nghiêm giọng truyền các ông không được nói điều ấy với ai " ( Lc 9, 21).
 

Để tránh mọi hiểu lầm có thể xảy ra, chính Chúa Giêsu đứng ra can thiệp, bằng cách xác nhận rằng Con Người phải chịu đau khổ nhiều, bị từ chối, bị giết đi và ngày thứ ba sống lại:
 

- " Người còn nói: " Con Người phải chịu đau khổ nhiều, bị các kỳ mục, thượng tế cùng kinh sư loại bỏ , bị giết chết, và ngày thứ ba sẽ sống lại " ( Lc 9, 22 ).
 

Khác với Phúc Âm Thánh Marco, trong đó Chúa Giêsu trách cứ Phêrô,
 

- " Satan, lui lại đàng sau Thầy ! Vì tư tưởng của anh không phải là tư tưởng của Thiên Chúa , mà là của loài người " ( Mc 8, 33), và cũng khác với Phúc Âm Thánh Matthêu,

- " Nầy anh Simon, con ông Gioana, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mạc khải cho anh biết điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời " ( Mt 16, 17 ).
 

Phúc Âm Thánh Luca, không hể có những gì vừa kể.

Phêrô kkông phải là đối tượng của những lời trách móc, cũng như của các lời chúc phúc. Như vậy, đoạn tường thuật của Phúc Âm Thánh Luca ít mang tính chất thảm đạm hơn, nhưng có đặc điểm quy tựu tất cả chú ý của người đọc vào Lời Chúa Giêsu, đặt Chúa Giêsu và cả các môn đệ vào con đường tiến đến Thánh Giá:
 

- " Con Người phải chịu đau khổ nhiều, bị các kỳ mục, thương tế cùng kinh sư loại bỏ, bị giết chết, và ngày thứ ba sẽ trỗi dậy... Ai muốn theo Thầy, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình hằng ngày mà theo " ( Lc 9, 22-23 ).
 

Thánh Luca không xác định rõ rằng biến cố tuyên xưng đức tin đang bàn đã xảy ra ở vùng Cesarea Philippo, như Thánh Marco và Matthêu ghi lại trong Phúc Âm của các Vị.

Điều quan trọng đối với Thánh Luca thì đây là lần đầu tiên Chúa Giêsu đề cập rõ ràng đến cuộc khổ nạn thập giá của Người. Chúng ta đang ở vào giai đoạn cuối cùng cuộc đời công cộng của Chúa Giêsu ở Galilea.

Thái độ không hiểu biết của đoàn lũ dân chúng và nhứt là thái độ chống đối mãnh liệt của những kẻ có quyền hành càng lúc càng trở nên dữ dội hơn khiến Chúa Giêsu tránh gặp dân chúng và dành nghị lực của mình để huấn dạy nhóm môn đệ nhỏ bé của mình, nhưng cả các vị cũng chậm hiểu.

Con đường còn lại cho Người là lui vào nơi thanh vắng và tử đạo.

Và chính đây là những gì bất ngờ mới mẻ việc lựa chọn của Chúa Giêsu. Trong hoàn cảnh tương tợ, bị khước từ và không hiểu biết, người khác có lẽ sẽ rút lui bỏ cuộc và tách rời xa lánh mọi người.

Chúa Giêsu không như vậy, Người không xa lánh dân chúng, đúng hơn Người vẫn ở lại giữa những người từ chối Người, biến thái độ khước từ mà Người phải gánh chịu thành động tác yêu thương, dấu chứng sống động của lòng thành tín bất lay chuyển mà Thiên Chúa không bao giờ bỏ rơi con người.

Tất cả những điều vừa kể rất có ý nghĩa để hiểu được Khổ Nạn Thánh Giá, mà Chúa Giêsu đang nói cho các môn đệ biết.
 

Con đường Thánh Giá không phải đơn sơ chỉ là dấu chứng cho lòng can đảm và cuộc sống lẻ loi và tử đạo, mà là đức tính can cường biến đổi cuộc sống lẻ loi và tử đạo, mà chính mình là nạn nhân, thành một động tác tình yêu.

Dân chúng " chống lại " Chúa Giêsu, nhưng Chúa Giêsu sống " vì " dân chúng.

Điều đó làm cho chúng ta hiểu được căn bản của con đường Thánh Giá hệ tại ở thái độ " chống lại " và " vì " như vừa kể.
 

Nhưng Thánh Giá có thể không phải là con đường của Thiên Chúa ( Thánh Giá chính là ý muốn của Thiên Chúa " Con Người phải chịu đau khổ nhiều " ), nếu con đường Thánh Giá không được kết thúc bằng cuộc phục sinh, " và ngày thứ ba sẽ sống lại ".

Con đường của Đấng Cứu Thế không phải chỉ là con đường tử đạo ( tức là con đường tình yêu bị khước từ hay bị chống đối ), mà là con đường phục sinh, tình yêu sau cùng sẽ chiến thắng khải hoàn.

Điều đó cho chúng ta thấy được qua việc chấp nhận đặc tính yếu đuối của tình yêu, chấp nhận đến những lằn mức tột cùng ( chấp nhận Khổ Nạn Thánh Giá ), tình yêu mới có thể tỏ hiện ra cho thấy năng lực khải hoàn của mình, năng lực phục sinh.

3 - Những điều kiện phải có để theo Chúa Giêsu ( Lc 9, 23-27).

Cuộc khổ nạn không phải chỉ là định mệnh của Chúa Giêsu, nhưng cũng là của các môn đệ, mà Chúa Giêsu đã nói cho biết trước, thẵng thừng, không úp mở, " phải từ bỏ chính mình " ( Lc 9, 23 ).

Từ bỏ chính mình là thái độ của người môn đệ là người, cũng như Chúa Kitô, không còn chăm lo cho lợi thú của chính mình, mà cho người khác.

Đây là một sự lựa chọn lên hệ đến cả con người và cuộc sống của người muốn theo Chúa Giêsu.

" Vác lấy thập giá mình " có nghĩa là phải có can đảm, như Chúa Giêsu, biển chuyển ngay cả một thái độ khước từ có thể xảy ra, thành một cử chỉ yêu thương.

Đó là những gì được xác nhận rõ ràng trong lời nói của Chúa Giêsu:

- " Ai muốn cứu mạng sống mình, thì sẽ mất " ( Lc 9, 24 ).
 

Những lời được Chúa Giêsu xác nhận vừa kể không có ý nghĩa như là thái độ từ bỏ của cải vật chất để chỉ nhằm đến những giá trị thiêng liêng, cũng không phải hy sinh bỏ đi cuộc sống hiện tại để nhận được đời sống tương lai.

Những lời vừa kể của Chúa Giêsu phải được hiêu theo một ý nghĩa tổng thể và thuần nhất: đó là cả cuộc sống của mình ( vật chất và thiêng liêng, hiện tại và tương lai ) cần phải được chuyên cần đặt tất cả vào con đường tình yêu.

Con người thường có khuynh hướng cứu thoát cuộc sống của mình, bằng cách khép kín mình lại và tìm cách bảo toàn mình.

Chúa Giêsu, trái lại, đề ra một cho người môn đệ một đồ án khác biệt: đời sống được cứu thoát bằng cách rộng mỏ mình ra và hy sinh chính mình.

Đây không phải là lưỡng cực chủ nghĩa trong Phúc Âm, không phải đối chọi giữa vật chất và tinh thần, giữa hiện tại và tương lai. Mà là những gì có liên hệ đến cả đời sống con người.
 

Nhưng đặc điểm cá biệt của Phúc Âm Thánh Luca nằm trong hai điều ghi chú ngắn gọn, nhưng đáng được chú ý:

1 ) Thánh Luca ghi chú rằng Chúa Giêsu nói với tất cả mọi người, chớ không phải chỉ riêng cho các môn đệ, một nhóm người nào đó đặc biệt hay được ơn kêu gọi cá biệt:
 

* " Ai muốn theo Ta, phải từ bỏ chính mình, vác thập giá mình hằng ngày mà theo " ( Lc 9, 23 ).
 

2) Ngoài ra việc " vác thập giá mình ", " thập giá " lại còn được thêm kế tiếp tỉnh từ " hằng ngày ".

Thập giá phải trở thành là sự kiện của cuộc sống hằng ngày. Như vậy thập giá không phải chỉ dành riêng cho những con người ngoại lệ, cũng như là hoàn cảnh sống đôi khi xảy ra bất thường. thập giá phải là tình trạng sống trong hoàn cảnh bình thường hằng ngày trong đời sống.

Đó chính là tiêu chuẩn, khuôn thước để đo lường căn tính của mỗi người tín hữu Chúa Kitô: đó là áp dụng nhãn quang Phúc Âm về đời sống vào cuộc sống hằng ngày: trong gia đình, trong lãnh vực nghề nghiệp, vào cuộc dấn thân chuyên cần phục vụ xã hội, cũng như trong các mối liên hệ tương quan giữa người với người.
 

Các lời giảng dạy của Chúa Giêsu được đúc kết bằng hai lời khuyên dặn:

-" Ai xấu hổ vì Ta và những lời của Ta, thì Con Người cũng sẽ xấu hổi vì kẻ ấy, khi Người ngự đến trong vinh quang của mình, của Chúa Cha và của Chúa Thánh Thần. Thầy bảo thật anh em: trong số người có mặt ở đây, có những kẻ sẽ không phải chết, trước khi thấy Nước Thiên Chúa " ( Lc 9, 26-27).

Hai lời khuyên dặn vừa kể, Thánh Luca ghi lại theo truyền thống của Phúc Âm Thánh Marco, một cách trung thực đáng kê:
 

- " Giữa thế hệ ngoại tình và tội lỗi nầy, ai hổ thẹn vì Ta và những lời Ta dạy, thì Con Người cũng sẽ hổ thẹn vì kẻ ấy, khi Người ngự đến cùng với các thánh thiên thần, trong vinh quang của Cha Người. Chúa Giêsu còn nói với họ: " Ta bảo thật các người, trong số những người có mặt ở đây, có những kẻ sẽ không phải nếm sự chết, trước khi thấy Triều Đại Thiên Chúa đến, đầy uy lực " ( Mc 8, 38-9, 1 ).
 

Những câu nói vừa kể cho thấy người tín hữu Chúa Kitô cần phải có một thái độ lựa chọn quyết định trong cách ăn ở, lựa chọn theo lời Chúa Giêsu khuyên dặn, thái độ lựa chọn đó ảnh hưởng đến cuộc sống hiện tại và tương lai của mình, chọn lấy và trung thành với con đường thập giá.